مدت هاست که بحث فرسودگی سیستم آب و فاضلاب اهواز و عدم رضایت مندی شهروندان از آنها، در رسانه ها و محافل اداری و سیستم تصمیم گیران کلان کشور مطرح شده است و شهروندان در این مثلاً کلان شهر با تکنیک گفتار درمانی مدیران، به حل این مشکلات در آینده نزدیک حواله داده شده اند.

متاسفانه علی رغم قول ها و وعده ها در عمل نه تحولی دیده شده و نه اساساً حرکتی صورت گرفته است. اکنون به عنوان رهآوردی جدید مرکز بهداشت استان خوزستان از احتمال آلودگی آب شرب مردم اهواز سخن به میان آورده است و دل نگرانی را دوچندان نموده است. در این یادداشت به قصد روشن نمودن احتمال چنین آلودگی ای، مسئله سیستم آب و فاضلاب اهواز مورد مداقه قرار گرفته است.

مصرف آب شرب و بهداشت کلان شهر اهواز و شهر کارون و مقدار تولید آن در تصفیه خانه های موجود حدود 700000 متر مکعب در روز می باشد. از این مقدار حدود 350000 مترمکعب در روز از طریق طرح نیم بند غدیر و آب حیات شوشتر تامین می شود و مابقی یعنی 50 درصد باقی مانده همچنان از کارون تامین می گردد.

کارونی که دیگر مثل سابق نیست و از نظر شوری و آلودگی های ناشی از پسابها و فاضلابهای خانگی و صنعتی رنج می برد. در اهواز روزانه حدوداً 500000 مترمکعب فاضلاب تولید می گردد. از دو تصفیه خانه فاضلاب شرق و غرب اهواز که ظرفیت اسمی آنها حدوداً 150000 مترمکعب در روز است (یعنی 30 درصد فاضلاب تولیدی) در حال حاضر تنها تصفیه خانه فاضلاب غرب اهواز قادر به تصفیه 35000 مترمکعب در روز است و تصفیه خانه شرق اهواز عملاً وارد مدار نشده است.

لذا عملاً در شهر اهواز تقریباً 93 درصد فاضلاب بدون هیچ گونه پالایشی مستقیماً وارد کارون و دیگر پیکره های آبی استان می گردد. به این مقدار فاضلاب باید پساب بعضی صنایع و پسابهای کشاورزی بالادست اهواز را اضافه نمود.

موقعیت تصفیه خانه های شش گانه آب اهواز شامل شماره 1 در ملی راه ، شماره 2 در کیان آباد ، علی بن مهزیار، شهر کارون واقع در کوت عبدالله، تصفیه خانه گلستان واقع در پایین دست اهواز، و تصفیه خانه فولاد واقع در پایین دست اهواز همه خصوصاً سه مورد آخر در معرض مخلوطی از آب و فاضلاب قرار دارند و خصوصاً در فصل تابستان که دبی آب کارون پایین است و قدرت خودپالایی رودخانه کاهش می یابد، شدیداً در معرض آلودگی قرار دارند.

شاهد عینی این وضعیت بوی نامطبوع آب لوله کشی است که در تابستانها مردم اهواز را آزار می دهد (هر چند ممکن است با کلر زنی از آلودگی های میکروبی مبرا باشد). این بخش به ما دید کلی در مورد منابع تامین آب شرب را می دهد که البته اشکالات وارده بر آن می تواند با کار دقیق و استاندارد در تصفیه خانه های آب برطرف گردد.

مسئله دوم مسئله شبکه آب و فاضلاب است که باید مورد توجه قرار گیرد. عمر قسمت اعظم هر دو شبکه اصلی آب و فاضلاب اهواز به دوران قبل از انقلاب باز می گردند.

از 2300 کیلومتر شبکه فاضلاب اهواز 1100 کیلومتر آن عمری بالای 50 سال دارد (به گفته مدیر عامل آبفا خوزستان). نبود شبکه جمع آوری آبهای سطحی که متولی آن شهرداری ها هستند که اصلاً در اهواز وجود ندارد و در فصول بارندگی بار دفع هر دو پساب فاضلاب و آبهای سطحی ناشی ار بارندگی ها به شبکه فرسوده فاضلاب تحمیل می گردد.

لذا باید پذیرفت که هر دو سیستم آب و فاضلاب مستهلک شده و توانایی انجام وظایف ذاتی خود را ندارند و جوابگوی شرایط فعلی شهر اهواز نیستند. تلاقی شبکه آب با فاضلاب نیز بسیار معمول است.

خصوصاً در اهواز کانالهای فاضلابی وجود دارند که به لحاظ رقومی با خطوط اصلی و فرعی شبکه توزیع آب هم تراز و هم مسیر شده و لذا هر دو سیستم آب و فاضلاب عملاً در یک معبر قرار گرفته اند و با توجه به استهلاک بالای هر دو سیستم امکان وجود نقاط نشت در لوله و اتصالات نیز بسیار بالاست.

در شرایط معمول و نرمال شبکه آب تحت فشار است و شبکه فاضلاب بصورت روباز یا ثقلی است. بنابراین این گفته استاندار محترم که در صورت وجود معضلات ترکیدگی در محل تلاقی دو سیستم، آب از جای کم فشار به جای پُر فشار حرکت نمی کند می توانست درست باشد. امّا متاسفانه در اهواز نه سیستم آب حالت عادی خود را دارد و نه سیستم فاضلاب.

همین که تقریباً در همه منازل مسکونی مردم مجبور هستند بعد از کنتور، پمپ آب وصل نمایند، بیانگر این است که فشار در شبکه اصلی آب اهواز به اندازه استاندارد آن (14 متر قبل از کنتور به اضافه سه متر برای هر طبقه ساختمان مازاد بر همکف) نیست (که البته این هم بر می گردد به مستهلک بودن شبکه که تحمل فشار مورد نیاز را ندارد و مدیران از آن آگاهند) و وجود همین پمپ ها باعث می شود که در زمان های افت فشار در لوله اصلی، پمپ های خانگی با مکش نمودن آب، فشار مثبت در لوله اصلی را به منفی تقلیل دهند.

این وضعیت در مناطق حاشیه ای که به اقرار مسئولان مربوطه 50000 انشعاب غیر مجاز نیز وجود دارد بسیار جدی تر خواهد بود. از طرف دیگر سیستم فاضلاب که باید ثقلی عمل کند، در شهر اهواز به جهت معضلات پیش گفته در اکثر مواقع بصورت آزاد نیست و تحت فشار قرار می گیرد.

شاهد این نکته بالا زدگی فاضلاب در نقاط مختلف شهر است که حتی اکنون که تابستان است در مرکز شهر و حاشیه ها به وفور قابل ملاحظه است.

لذا علی رغم انتظار، در شهر اهواز در بسیاری از نقاط تلاقی دو سیستم، جهت فشار برعکس معمول می شود، و متاسفانه امکان ورود فاضلاب به آب خانگی بسیار محتمل است.

مضافاً اینکه باید توجه داشت حتی اگر مشکل فشار آب در شبکه آب وجود نداشته باشد قطع و وصل آب در طی شبانه روز در برخی نقاط برای رفع شکستگی های نقطه ای، همین پدیده کشش فاضلاب به درون شبکه آب را سبب می گردد و لذا با ساده انگاری نباید از کنار قضیه سلامتی شهروندان عبور کرد زیرا به جهت یکپارچه بودن و بسته بودن سیستم توزیع آب در اهواز، ورود آلودگی در یک نقطه بصورت کم و یا زیاد در کل سیستم توزیع می گردد.

خلاصه مطلب اینکه هر چند قطعیت آلودگی آب شهری به فاضلاب رسماً به عهده دستگاه های متولی مانند اداره بهداشت و آبفا می باشد ولی بعنوان یک شهروند توصیه می نمایم از آنجایی که در شرایط فعلی و با شرح فوق الذکر، ریسک ورود فاضلاب به آب شهری اهواز بسیار محتمل است، بهتر است مردم اهواز خصوصاً در فصل تابستان جانب احتیاط را نگه دارند و احتمال آلودگی را بدهند.

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه