ظهور طالبان افراطی در سپهر سیاسی افعانستان و تسلط کاملش در کمترین زمان ممکن بر این کشور خبر از به رسمیت شناختن این بازیگر غیر رسمی در تواففات پشت پرده توسط قدرتهای بزرگ و کشورهای منطقه میدهد. و پرسشهای جدی پیش روی تحلیلگران قرار داده است.

آیا کشورهای تاثیر گذار در معادلات افغانستان به این نتیجه رسیدند که طالبان را بصورت عملی وارد دنیای قدرت در افغانستان کنند تا به کشمکشهای خونین میان دولت قانونی و این گروه افراطی لجوج پایان دهند؟

آیا تسلط طالبان بر افغانستان به نزاع قدیمی و افراطیون و دموکراسی خواهان مورد حمایت آمریکا پایان خواهد داد؟

و این تغییرات چه تاثیری بر رویدادهای منطقه ایی، کشورهای همسایه افغانستان بالاخص ایران خواهند گذاشت.

هر چند که پاسخ دقیقتر به این سوالات به کیفیت دوران گذار و رویکرد طالبان در تعامل با طبقات مختلف جامعه افغانستان و کشورهای همسایه و جهان بستگی دارد.

ولی میتوان اهداف احتمالی ظهور طالبان در کسوت یک قدرت سیاسی و علل سقوط ناگهانی دولت قانونی افغانستان را در این رویداد غیر منتظره در تاثیر بر سیاستهای کشورمان بعنوان نزدیکترین همسایه افغانستان مورد واکاوی قرار داد.

تولید اندیشه های افراطی طبق نقشه قدیمی راه قدرتهای بزرگ برای کنترل کشورهای منطقه و پایین نگه داشتن قیمت نفت.

احتمال ایجاد یک‌ایدئولوژی متضاد با ایدئولوژی دینی و سیاسی در ایران که بتوانند در وقت مقتضی از نیروی این گروه برای ضربه زدن به منافع کشور ما استفاده کنند.

در واقع آلترناتیوی بر علیه حضور و نفوذ جمهوری اسلامی ایران در یمن هست.

و با وجود هشتصد کیلومتر مرز مشترک و روابط تاریخی و فرهنگی با شهر و روستاهای مرزی کشورمان خطر رسوخ افراطی گری را در این مناطق باید جدی گرفت.

جدای از تاثیر تبانی بازیگران منطقه ایی و جهانی در تسهیل پیروزی طالبان بعنوان یک‌ واقعیت در تحولات افغانستان پارامترهای مهم دیگری در ساختار سیاسی و به تبع آن اوضاع داخلی و افکار عمومی وجود داشتند که استیلای این گروه افراطی و خشونت طلب را بر تمام افغانستان سرعت بخشیدند.

شکاف نجومی اغنیا و تهیدستان در این کشور فقیر که غالبا منبعث از رانت سیاسی بود والیان و استانداران و مدیران و حتی نزدیکان رییس جمهور را غرق فساد و تجمل گرایی کرده بود که امید عامه مردم را نسبت به توزیع عدالت از بین برده و منفعل کرده بود بهمین دلیل اکثریت رغبتی به دفاع از دولت قانونی نداشتند.

افغانستان کشوری با تقریبا بیست و هفت درصد شهر نشین و هفتاد و سه درصد روستایی و عشایری که غالبا بر سنتهای دیرین خود پایبند هستند و نسبت به مظاهر شهر نشینی به دیده کفر و شرک نگاه میکردند و ساخت اجتماعی به شکاف سنت و مدرنیته گرفتار بود و این تضاد باعث شده که طالبان بتوانند در میان جمعیتهای روستایی هواداران بسیاری به دست آورند

ناتوانی اشرف غنی در مواجهه با خطر افراطیون که بارها از طالبان با نام برادران یاد میکرد و این مولفه باعث تضعیف روحیه مقاومت ملی در برابر طالبان میشد زیرا طالبان هم حامی داخلی داشتند و هم برادر خوانده میشدند و کار بجایی رسید که با توافقاتی که با طالبان شد حدود پنج هزار نفر از اعضای ارشد و میانی طالبان از زندان دولت آزاد شدند که باعث تقویت روحیه و نیروی جنگی طالبان شدند

از طرفی نیروهای نظامی افغانستان اکثرا از روستاییهای فقیر و بیسوادی تشکیل شده بود که به امید اندک حقوقی وارد ارتش شده بودند که چندان در قید دفاع از مفاهیم آزادی و دموکراسی و کیان ملی نبودند و حفظ جان را به مقاومت ترجبح دادند.

این مولفه ها باعث یک تغییر واپسگریانه در افغانستان شدند

که میتوان تاثیر کلی و جدی بر معادلات منطقه ایی بگذارد