چشمان این زن 99 میلیون رنگ بیشتر را نسبت به همه ما تفکیک و شناسایی میکند

عصب شناسان انگلیسی بعد از بیش از 25 سال جستجو اخیرا خبر داده اند که زنی را یافته اند که واجد گونه های بیشتری از سلول های مخروطی – سلولهای دریافت کننده رنگ در چشم – خود نسبت به سایر افراد است.

بر اساس تخمین ها معنی این مسئله آن است که این زن 99 میلیون رنگ بیشتر را نسبت به همه ما شناسایی کرده و تشخیص میدهد و به عقیده دانشمندان این زن را باید جزو افراد با قدرت بینایی فوق العاده طبقه بندی کرد. افرادی که به آنها نام «تتراکرومات» (چهار رنگ بین) میدهند.

توضیح آنکه اغلب انسان ها «تریکورومات» (سه رنگ بین) هستند به این معنی که اغلب ما سه نوع از سلولهای مخروطی برای تشخیص رنگها در چشم خود داریم. هر نوع از این سلولهای مخروطی میتوانند در حدود 100 درجه رنگ را تفکیک کرده و شناسایی کنند. در نتیجه وقتی همکاری این سه نوع سلول مخروطی را در شرایط مختلف با هم در نظر آورید، میتوان گفت که چشمان ما در حدود 1 میلیون رنگ متفاوت را تشخیص میدهند.

در اغلب افرادی که دچار نارسایی بینایی از نوع کوررنگی هستند، تنها دو نوع از این سلولهای مخروطی عمل میکنند و در نتیجه آنها تنها قادر به دیدن 10 هزار درجه رنگ مختلف هستند و به آنها دیکرومات (دو رنگ بین) میگویند.

اما اکنون در منطقه شمالی انگلستان زنی زندگی میکند که چهار گونه متفاوت سلول مخروطی در چشم خود داشته و میتواند بیش از 100 میلیون رنگ را با چشمان خود تفکیک کرده و تشخیص دهد. چیزی که بسیاری از ما حتی رویای آن را نیز نمیبینیم.

محققان این زن را در حدود 2 سال قبل کشف کردند و وی به نام رمزی cDa29 ملقب کرده اند. اما برای یافتن وی بیش از 25 سال تمام جستجو کرده اند و اکنون معتقدند که افراد بیشتری واجد ویژگی تتراکرومات در بین ما وجود دارند.

اما چطور ممکن است که ما واجد گونه ای چهارم از سلول های مخروطی شویم؟

ایده وجود افراد تتراکرومات برای اولین بار در سال 1948 توسط دانشمند هلندی «اچ ال دی وریس» مطرح شد. وی متوجه یک نکته جالب در مورد چشمان افراد کور رنگ شده بود. در حالی که افراد کور رنگ تنها واجد دو سلول مخروطی فعال و یک سلول غیر فعال کمتر حساس نسبت به رنگ قرمز و سبز هستند، وی نشان داد که مادران یا دختران افراد کور رنگ از سه سلول مخروطی فعال و یک سلول مخروطی غیر فعال و کمتر حساس در چشمان خود بهره میبرند.

این به معنی آن است که آنها چهار گونه از سلول مخروطی را در چشمان خود دارند هرچند در حالت عادی تنها سه گونه از آنها فعال هستند. این چیزی بود که پیش از این هرگز کسی آن را مطرح نکرده بود.

علیرغم اهمیت کشف این محقق هلندی، اما کسی تا اواسط دهه 80 به موضوع افراد تتراکرومات توجهی نکرد تا آنکه «جان مولون» از دانشگاه کمبریج شروع به جستجوی زنانی کرد که از چهار سلول مخروطی در چشمان خود بهره میبرند.

با توجه به این نکته که مردان کور رنگ ویژگی تتراکرومات را به دختران خود منتقل میکنند، مولون تخمین زد که حدود 12 درصد از جمعیت زنان باید واجد این ویژگی باشند. اما همه آزمون های وی نشان داد که این زنان به همان اندازه ما قادر به تشخیص رنگ از طریق چشمان خود هستند. یعنی تنها سه نوع از سلولهای مخروطی چشمان آنها فعالیت میکند و در واقع تتراکرومات نیستند.

پس از آن در سال 2007 عصب شناس دانشگاه نیوکاسل «گابریل جوردن» که پیش از آن با مولون همکاری میکرد، اقدام به اجرای آزمون های متفاوت خود برای یافتن افراد با قدرت بینایی فوق العاده کرد.

وی 25 زن مختلف را که چهار گونه سلول مخروطی در چشمان خود داشتند انتخاب کرد و آنها را در یک اتاق تاریک قرار داد. از طریق یک دستگاه تابش رنگ سه حلقه نور رنگی به چشمان این زن ها تابیده شد. برای افراد تریکرومات همه این حلقه ها یکسان به نظر میرسند اما فرضیه جوردن این بود که یک فرد تتراکرومات به واسطه سلول چهارم مخروطی در چشم خود باید تفاوتی بین آنها احساس کند.

به شکلی جالب توجه یکی از این زنان که نام کد cDa29 بر روی وی گذاشته شده در همه آزمون های انجام شده قادر به تشخیص تفاوت میان این سه حلقه رنگ شد. موضوعی که باعث شد گابریل جوردن به گفته خود از شعف به هوا بپرد!

اما اگر همه دختران افراد کور رنگ چهار سلول مخروطی در چشم خود دارند چرا محققان تنها توانسته اند تا کنون یک مورد را شناسایی کنند؟

نکته اول این است که این تیم تنها به دنبال این موارد از زنان تنها در بریتانیا گشته اند. اما موضوع مهمتر از این آن است که افراد تتراکرومات در شرایط عادی نیازی به استفاده از سلول چهارم مخروطی چشمان خود ندارند و در نتیجه اغلب متوجه این قدرت استثنایی در چشمان خود نمیشوند.

به گفته جوردن: ما اکنون میدانیم که افراد تتراکرومات واقعا وجود دارند اما هنوز دقیقا نمیدانیم که چه چیز باعث میشود یک شخص عملا تبدیل به یک تتراکرومات شود. به عبارت دیگر رنگهایی که ما در دنیای عادی با آنها سر و کار داشته و استفاده میکنیم تا آنجایی محدود است که سلول چهارم مخروطی در افراد تتراکرومات اساسا نیازی به عملکرد برای تشخیص آنها نمیبیند.

هنوز راه زیادی برای تکمیل تحقیقات جوردن باقی مانده است اما زمانی که نتایج به دست آمده توسط وی تایید شود، این کشف بزرگ میتواند اطلاعات بسیار زیادی در مورد نحوه کار چشم و محدودیت های آن به ما داده و به دانشمندان برای ساخت تجهیزات بینایی مصنوعی کمک زیادی کند.

اما آنچه ما به واقع و متاسفانه نمیدانیم این است که دنیا در دید cDa29 تا چه حد با دنیا در دید ما متفاوت است!