اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار
آخرین اخبار
اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار
کد خبر: ۹۶۴۴۵
تاریخ انتشار: ۳۱ فروردين ۱۳۹۸ - ۱۴:۵۷
شوشان - کاظم گمراوی:

در این روزهای بحرانی، علاوه بر سیلاب، موجى از مطالبه مردمی توسط برخی فعالان شبکه های اجتماعی، با هدف بازگشایی آب به تالاب ها به منظور جلوگیری از سیل به راه افتاده است، مطالبه ای که در درون مایه خود وزارت نفت را مانع از آبگیری تالاب هورالعظیم معرفی می کند آنهم به بهانه آسیب ندیدن تاسیسات نفتی! و اغلب ما بدلیل نا آشنا بودن با موضوع سیل و خصوصیت های اکوسیستمی تالاب هورالعظیم و جریان های هیدرولوژیک آن، سریعاً به این پویش و مطالبه لبیک می گوییم غافل از اینکه دمیدن در این بوق می تواند به ایجاد دوقطبی نفت-مردم و تبعات سیاسی و اجتماعی جبران ناپذیری منجر شود. در این یادداشت سعی شده به اختصار و با زبان ساده و به دور از ارقام و اعداد به این موضوع پرداخته شود. 

نخست : هر چند چرایی، آسیب شناسی و شناخت عوامل سیل نیاز به مطالعات بسیار دقیق وکارشناسی شده، و چندین ماه زمان برای حصول نخستین گمانه ها نیاز دارد. اما شواهد مسلم حکایت از آن دارد که به دلیل عدم لایروبی رودخانه ها، دخل و تصرف در حریم رودخانه ها و تخریب بخشی از سیل بندها، ظرفیت رودخانه کرخه کاهش یافته در نتیجه این رودخانه نمی تواند این حجم از آب رهاسازی شده را در خود نگه دارد و بطور طبیعی جریان های سیلابی قبل از رسیدن به تالاب هورالعظیم، موجب ایجاد سیل می شوند! به تعبیری ساده کرخه نمی تواند این مقدار حجم آب را بدون اینکه جایی سریز کند به تالاب برساند و این موضوع عملاً غیر ممکن است! به بيانى دیگر وقتی حجم مظروف مایع ( آنچه در ظرف قرار بگیرد) بیشتر از ظرفیت ظرف باشد، حتماً مایع از ظرف سریز می کند! یادمان نرود فاصله شهر سوسنگرد تا تالاب هورالعظیم بیش از 75 کیلومتر مسیر رودخانه‌ای است! و این فاصله تا سد کرخه به صدها کیلومتر می رسد.

دوم : نقش تالاب ها : بى شك تالاب های هورالعظیم و هورالحویزه ( عراق ) نقش خود را در کاهش اثرات سیلاب ایفاء کرده اند اگر این تالاب ها وجود نداشتند بطور حتم امروزه اثری از بسیاری از شهر روستاها بخصوص مجامع انسانی مجاور تالاب وجود نداشت. تصاویر ماهواره ای این موضوع را بخوبی نشان می دهند! اما اثر گذاری تالاب به دلیل داشتن پوشش گیاهی متراکم (فلور) و خاصیت پالایش آبی زمان بر است و اثرات آن را نمی توان بصورت آنی مشاهده کرد. باید تاکید کرد که رودخانه کرخه پس از طی صدها کیلومتر مسافت رودخانه ای پر پیچ و خم به هورالعظیم می رسد.

سوم: وضعیت آبی تالاب: سوالی که ذهن همگان را مشغول ساخته، این است که خلاصه تالاب هور العظیم پرشده است یا خیر؟ آخرین تصویر ماهواره ای مورخ 19 فرودین نشان می دهد قسمت های اعظم تالاب پر شده و تقریباً اکثر چاه های نفت در آب قرار گرفته اند. سکوی چاههای نفت مرتفع، متناسب با تراز آبی تالاب و بر اساس مطالعات ارزیابی زیست محیطی طراحی شده اند. مطالعات طراحی میدان نفتی آزادگان جنوبی، توسط شرکت ایمپکس ژاپن انجام شده است.
چهارم : داستان مخازن : ایجاد جاده های آنتنی تالابی در برهه جنگ تحمیلی موجب شد این تالاب به 5 مخزن تقسیم می شود 2 مخزن در شمال شطعلی که از آب شیرین کرخه و انهار آن و 3 مخزن در بخش جنوب شطعلی که از آب شور زهاب اراضی کشاورزی دشت آزادگان و هویزه ( زهکش اقبال)، زهاب اراضی نیشکر ( زهکش دهخدا ) و کانال فصلی سلمان آبگیری می شوند. بعد از سیل شهر رفیع ارتباط بخش شمالی و جنوبی ( با جایگذاری لوله در جاده شطعلی) برقرار بوده و عملاً کلیه مخازن شمالی و جنوبی باهم در ارتباط هستند. در ضلع غربی تالاب و بر خط صفر مرزی، به سمت عراق دایک مرزی احداث شده، که چند روزی است برای تخلیه مخازن شمالی از چندین نقطه شکافته شده است.

پنجم : آبگیری مخازن در سیلاب کنونی : حرکت آب در تالاب عموماً تابع شیب غالب است، شیب غالب تالاب هورالعظیم به سمت هورالحویزه عراق است! و از طرفی با توجه به شکافت ها و دریچه های تنظیمی موجود بروی دایک مرزی،  حرکت جریان های سیلابی به سمت عراق کاملاٌ طبیعی هستند از یاد نبریم که ظرفیت آبگیری تالاب هور الحویزه تقریبا سه برابر تالاب هور العظیم است.
ششم: امكان آبگیری کامل تالاب هورالعظیم: شیب تالاب و قرارگیری آبریز کرخه در بخش شمالی تالاب عملاً این تحقق این موضوع را غیر ممکن ساخته است و برای آبگیری کامل هور العظیم باید کلیه خروجی های آب به سمت عراق بسته شوند و ارتفاع دایک به بیش از 8 متر افزایش یابد. در حال حاضر و با پر آب بودن کانال سلمان می توان پیش بینی کرد که شرایط آبگیری مخزن شماره 5 ( طلاییه) بهبود یابد.

در آخر باید گفت حرکت آب تابع شرایط و شیب ظرف است. اگر رودخانه ظرفیت حجم آب را نداشته باشد پیش از آنکه به جایی برسد سریز می کند و سیلاب های کارون گواه این ادعا هستند. واقعيت اين است كه با مشاهدات عینی صرف، نمی توان در خصوص مخازن تالاب اظهار نظر کرد، توپوگرافی بستر، شیب، پوشش گیاهی و محل آبریزها همگی در ایجاد شرایط آبی یک محیط تالابی موثر هستند. انتظاری که از نمایندگان مجلس و اصحاب رسانه می رود این است که مباحث کارشناسی را نسبت به موضوعات فضای مجازی ارجح بدانند.
نام:
ایمیل:
* نظر:
اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار