اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار
آخرین اخبار
اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار
کد خبر: ۹۸۲۸۰
تاریخ انتشار: ۲۳ مرداد ۱۳۹۸ - ۱۰:۱۹
شوشان - سحر نمدمال

اشاره: 
در فصل تابستان و باتوجه به گرمای شدید هوا مزارع کشاورزی و حتی مراتع و جنگل ها بر به دلیل گرمی هوا و حتی بصورت عمدی آتش می گیرند. وجود حتی یک بطری آب معدنی با ذره ای آب و بطری های شیشه ای عمل ذره بین را انجام داده و تمرکز گرمای خورشید منجر به آتش سوزی های بزرگی خواهد شد. 


این روزها خصوصاً در ماه های گذشته در فضای مجازی شاهد عکس هایی از آتش سوزی مزارع٬ مراتع و جنگل های بسیاری در سراسر استان و از جمله شهرستان شوشتر هستیم. 

اراضی کشاورزی که پس از برداشت محصول یا توسط  کشاورز یا بصورت عمدی توسط افراد ناشناس آتش می گیرند و در این میان زمین و درختان مجاور و بیشتر محیط زیست پیرامون را دچار خسارت می کنند. 

گاهی این آتش سوزی ها در مراتع٬ درختان و گونه های گیاهی در جنگل های استان را نیز شامل می شود و گونه های گیاهی بومی از جمله درخت کنار که یکی از نمادهای شوشتر محسوب می شود از بین خواهد رفت. 

بر آن شدیم دلیل وقوع آتش سوزی ها٬ خسارات وارده به اراضی و محیط زیست و اقدامات دستگاه های ذیربط در خصوص این موضوع را بررسی کنیم. در زیر گزارشی در قالب مصاحبه با متخصصان و مسئولان این حوزه می خوانیم:

یکی از کارشناسان متخصص در حوزه کشاورزی در خصوص آتش زدن مزارع کشاورزی و کاه و کلش موجود بعد از برداشت محصول گفت: آتش سوزی مزارع کشاورزی و بخصوص مزارع گندم یا غلات یک دلیل نیمه علمی دارد که همین آتش زدن هم اشتباه است.

محمد منصوری فر اذعان داشت: مسئله مهم در مزارعی که بعد از برداشت محصول بقایا دارند٬ برای کشت بعدی باید زمین را از نظر محتویات غذایی و ازت که بسیار مهم است آماده سازی کنیم. برای کاه و کلش گندم و بقیه غلات یک شاخص موادغذایی بقایا به نام نسبت c  به  n وجود دارد c  (کربن) و n  (نیتروژن). اگر نسبت وزنی c به n  بالاتر باشد پوسیدگی این بقایا مزرعه را دچار مشکل می کند. به این ترتیب ازتی که در مزرعه است جذب می شود٬ مزرعه دچار کمبود ازت می شود و اگر بلافاصله محصول دیگری بکاریم با کمبود ازت مواجه می شویم و محصول جدید رشد خوبی نخواهد داشت که کشاورزان این موارد را به تجربه مشاهده می کنند و راهکار کشاورز این است که آن (بقایای کشت قبلی) را از بین ببرند و وقتی تبدیل به خاکستر شد دیگر نیازی به تجزیه بیولوژیکی ندارد.

این استاد دانشگاه با اشاره به مضرات آتش سوزی کاه و کلش و بقایای زمین کشاورزی بیان داشت: به دلیل گرمای خوزستان و مناطق گرمسیر٬ مواد آلی بسیار کم و نقش مهم بقایا در خاک٬ نیاز است که این بقایا در خاک بمانند و اصولا نباید از بین بروند بلکه باید با خاک مخلوط شوند که برای ساختار خاک بسیار خوب است.

وی فواید بقایای خاک را نام برده و گفت: برای مزارع و کشت وزرع مواد آلی نقش مهمی در رطوبت خاک دارند به این ترتیب که اگر مواد آلی در سطح خاک باشند٬ سبب تبخیر یا از دست دادن آب موجود در خاک می شوند و بهتر است بقایای خاک را بصورت یکنواخت توزیع کنیم تا از هدر رفت رطوبت خاک جلوگیری کرده و به این ترتیب مصرف آب کاهش پیدا می کند. باید گفت اگر بقایای خاک با خاک شخم زده شوند بیشتر موثر و مفید واقع بوده و سبب نگهداری آب در خاک وبهبود ساختمان خاک و نفوذ آب در ریشه می شوند.

همچنین درمناطقی که باد و بارندگی شدید بوده موادآلی از فرسایش خاک جلوگیری کرده و در حفاظت خاک نقش مثبتی دارند٬ از این رو نگهداری موادآلی خاک بسیار مفید است. در مثال مزرعه گندم اگر ۳ تن برداشت گندم به عمل آید به همان مقدار کاه موجود است و اگر وارد خاک شود بخشی از موادآلی  موردنیاز برای بهبود خاک٬ ساختمان خاک و رشد ریشه را تامین می کند.
منصوری فر خسارات ناشی از آتش سوزی مزارع کشاورزی به محیط زیست را چندین مورد بیان کرده و گفت: وجود حشرات موجود در خاک که نقش مهمی در اکوسیستم دارند و موجب از بین رفتن آفات و بیماری های خاک می شوند و با آتش سوزی این حشرات مفید از بین می روند. همچنین آلودگی هوا ناشی از دود آتش٬ از بین رفتن لانه پرندگان که در این بقایا تخم گذاری می کنند٬ نابودی جوندگانی که در اکوسیستم وجود دارند و دام ها و احشامی که از بقایای مزارع کشاورزی تغذیه می کنند از موارد خسارات وارده به محیط زیست ناشی از آتش سوزی می باشد.
وی راهکارهای پیشنهادی جایگزین آتش سوزی را با استناد به دانش مدیریت بقایا عنوان کرد و اظهار داشت: ما برای کشت و کار و محیط زیست دانشی به نام مدیریت بقایا داریم که اقداماتی در این دانش توسط کشاورز و مدیریت کلان جهاد کشاورزی می توان انجام داد. 

در بحث کشاورز بقایا لاجرم نباید سوزانده شوند و در دو حالت می توان اقدام کرد یا باید موادآلی در سطح خاک بمانند و در نگهداری بافت خاک مفید باشند و به این شکل برای کشت بعدی دردسرساز می شوند  یا با خاک مخلوط شوند و ساختمان خاک را بهبود بخشند که باید در این مرحله اقداماتی انجام داد تا موادآلی سبب درگیری محصول بعدی نشده و به آن آسیب نرسانند. لازم بذکر است در کشت دستگاهی بقایا هرگز مزاحم نیستند. بنابراین اگر رطوبت کافی٬ درجه حرارت کافی و ازت کافی باشد بقایا نزدیک به ۴۵ تا ۵۰ روز در خاک تجزیه شده و تبدیل به هوموس می شوند و به این ترتیب به ساختمان خاک کمک می کنند. با این تفاسیر کشت بعدی هر کشاورز باید با فاصله ۴۵ روزه تا دوماه باشد و اگر زمین از ازت فقیر باشد بایست یک کیسه اوره بر بقایا بپاشد و زمی را برای کشت بعدی آماده کند.

در بحث مدیریت جهاد کشاورزی باید گفت: مدیریت جهاد کشاورزی نیز باید در این راستا سه اقدام انجام دهد از جمله: اطلاع رسانی به کشاورزان از طریق برگزاری دوره ها و کلاس های ترویجی برای کشاورزان. همان طور که قبلا گفته شد نگهداری و استفاده از مواد آلی از مواد شیمیایی مهمتر و مفیدتر است. از مهم ترین اقدام مدیریت جهاد کشاورزی الزام کمباین دارها به نصب خردکن در کمباین ها است به این ترتیب که در هر بار استفاده از کمباین کاه و کلشی که از کمباین خارج می شود خرد شده و به حالت کاه های خرد شده در تمام سطح زمین پخش شوند و وقتی کشاورز زمین را بیل می زند کاه ها در زمین پخش شوند. سومین اقدام جهاد کشاورزی آموزش کشاورزان به جمع آوری کاه و کلش برای مصارف دیگری چون خوراک دام و مواد سلولزی که البته هزینه جمع آوری آن زیاد است و صرفه اقتصادی ندارد.

منصوری فر در خصوص برخورد دستگاه های ذیربط در برخورد با آتش سوزی مزارع اظهار داشت: نهادهای حاکمیتی باید وارد قضیه شوند و برای کشاورزان جریمه های تنبیهی در نظر گرفته شود و آن هایی که در حاشیه منابع طبیعی اقدام به آتش سوزی می کنند با آن ها به عنوان یک متخلف برخورد شود البته ممکن است برخی آتش سوزی ها عمدی نبوده و آتش سرایت کرده باشد. بهتر است در مزارع کشاورزی از راه های ترویجی و آموزش های لازم به کشاورزان استفاده کرد.

مدیریت اداره حفاظت محیط زیست شوشتر درخصوص آتش سوزی مزارع توسط کشاورزان بیان داشت: با توجه به اینکه کشاورزی در خوزستان چهار فصل سال انجام می گیرد و زمانی استراحتی برای اراضی وجود ندارد. بعد از کشت هر محصول زمین باید برای کشت بعدی آماده شود و طبعا روش های کوددهی و سپس آبیاری زمین تا بقایای موجود در خاک تجزیه شوند و جذب خاک شوند که این روش هم هزینه بر است و هم زمان بر. مدیریت جهاد کشاورزی باید به کشاورزان در این زمینه و تامین کود موردنیاز اراضی کمک کند واز آن ها حمایت کند.

بهروز نجاتی افزود: بسیاری از محصولات برداشت شده خرید تضمینی ندارند و کشاورزی در بعضی کشت ها ریسکی است و قاعدتا کشاورز به دنبال کاهش هزینه های خود است یکی ازموارد کاهش هزینه کوددهی و تجزیه بقایای موجود در خاک است که کشاورز ساده ترین راه آتش سوزی است.

نجاتی خاطرنشان کرد: آتش سوزی مزارع خسارات زیادی به دنبال دارد از جمله آلودگی هوا و دود غلیظی که وارد محیط زیست می شود و یک معضل زیست محیطی را به دنبال دارد. هم چنین از بین رفتن موجودات ریزی که که در خاک وجود دارد و این موجودات برای خاک مفید بوده و کار تهویه و اکسیژن رسانی خاک را انجام می دهند و نابودی این موجودات کیفیت خاک را دچار مشکل می کند و به این ترتیب حاصلخیزی خاک را از دست خواهیم داد.

وی آتش سوزی مزارع کشاورزی در سطح شهرستان را وسیع دانست و گفت: به جرات می توان گفت همه ی کشاورزان پس از برداشت محصول مبادرت به آتش سوزی می کنند و عملا توان برخورد با همه ی متخلفان وجود ندارد چرا که ما نیروی لازم برای برخورد  با متخلفان را دراختیار نداریم. البته با افراد متخلفی که به مراتع و جنگل ها صدمه زده و سبب آتش سوزی درختان و اراضی همجوار سکونت گاه های مردمی شدند برخورد کردیم و در این زمینه اقدامات قضایی انجام دادیم.

نجاتی در خصوص راهکارهای پیشنهادی اذعان داشت: جهاد کشاورزی باید در این زمینه به وظیفه خود عمل کند٬ در تامین نهاده های کشاورزی مانند سولفید از آن ها حمایت کرده و تسهیل در امر تهیه این نهاده ها را برای کشاورز امکان پذیر سازد. 

هم چنین در مکانیزیسیون کشاورزی با تامین و استفاده از ادوات و دستگاههای کشاورزی جهت خرد کردن و جذب بقایای موجود در خاک بجای آتش سوزی به کشاورزان کمک کند. آموزش در سطح گسترده٬ بیان مضرات و مشکلات با دلیل و برهان به کشاورزان داده شود. اعمال سیاست های پیشگیرانه مانند: جهاد کشاورزی افرادی را که مبادرت به آتش سوزی می کنند از خدماتی که به آن ها ارائه می دهد محروم کند که این اقدام خود یک عامل بازدارنده محسوب می شود.

وی با اشاره به صراحت برخورد قانون در این زمینه گفت: ما در قانون محیط زیست در بحث اراضی کشاورزی با استناد به قانون هوای پاک عمل می کنیم. هرگونه آتش سوزی تعمدی که منجر به خسارت مراتع و جنگل ها شود قاضی از سه تا ده سال حبس برای افراد متخلف در نظر می گیرد و قانون در این برخورد محکم است و صراحت دارد. دو سه مورد از آتش سوزی هایی که خارج از آتش سوزی کاه و کلش بوده و به مراتع خسارت وارد شده از سوی اداره حفاظت محیط زیست در حال پیگیری است.همچنین  سمن های زیست محیطی نیز براساس ماده ۶۳ قانون و اساسنامه سمن ها می توانند به عنوان مدعی العموم شکایت و پیگیری نمایند.

نجاتی در پایان افزود: در شرایط بحران شرح وظیفه برای یک نهاد خاص وجود ندارد و همه ی دستگاه ها باید ورود کنند چرا که با کمبود امکانات و پرسنل و نیروی انسانی مواجه هستیم و انتظار داریم همکاری بدون واسطه هلال احمر ٬ آتش نشانی و نیروی مقاومت بسیج صورت گیرد در مواقع بحران باید همه ی دستگاه ها پای کار آیند تا خسارات را به حداقل برسانیم.

مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان شوشتر در خصوص آتش سوزی های اراضی کشاورزی در سال جاری گفت: برگزاری جلسات٬ کلاسها و دوره های آموزشی ترویجی جهت آگاهی کشاورزان٬ نصب پلاکارد و توزیع بروشور توسط پرسنل اداره از اقدامات اداره جهاد کشاورزی در خصوص عدم آتش سوزی اراضی کشاورزی بوده است.

ایرج بادپیما اظهار داشت: متاسفانه کشاورزان به دلیل آماده سازی زمین برای کشت بعدی و روند سرعت تجزیه بقایای موجود در خاک از کشت قبلی اقدام به آتش سوزی زمین می کنند که این کار کاملا اشتباه است و مورد تایید نمی باشد چرا که در خاک حشرات مفیدی وجود دارد و این حشرات برای ساختمان و بافت خاک مفید هستند و در صورت آتش سوزی کاه وکلش این حشرات از بین می روند و به این ترتیب ضررهای زیادی به محیط زیست وارد می شود.

بادپیما روش جایگزین آتش سوزی اراضی را پاشیدن کود اوره بر زمین دانست و گفت: کشاورزا جهت کشت برنج و هر نوع محصول دیگر بهتر است کود اوره برکاه و کلش پاشیده و به این ترتیب کاه و کلش را به خاک برگردانند و سبب تقویت بیشتر خاک برای کشت بعدی شوند.

وی آموزش و برگزاری دوره های ترویجی را بهتر از برخورد قضایی دانست و گفت: تاکنون هیچ برخوردی از سوی جهاد کشاورزی با متخلفان این قضیه صورت نگرفته است و به تازگی دستورالعمل های لازم برا ی برخورد با متخلفان ارسال شده که از طریق قانون برخورد قضایی صورت گیرد هر چند آموزش و جلسات توجیهی بهتر از برخورد قضایی است. اداره حفاظت محیط زیست نیز متولی برخورد با آتش سوزی های صورت گرفته است که خوشبختانه همکاری لازم از سوی این اداره صورت گرفته است.



نام:
ایمیل:
* نظر:
اینستاگرام شوشان
شوشان تولبار