تاریخ پر فراز و نشیب حوزه های علمیه شیعه نشان دهنده حضور عالمان کم نظیر و مردم داری است که علم،تقوا و اخلاق آن مردان الهی باعث ایجاد نهضت ها در حرکتهای بزرگ دینی، سیاسی واجتماعی گردیده است.
بررسی و نگارش سیره فقهای تاثیر گذار در جامعه اسلامی باعث آشنایی با روش و منش آنها و نیز الگو پذیری از موقعیت های مختلف زندگی علمای ربانی و همچنین نقش غیر قابل انکار مراجع معظم تقلید در پیشبرد نهضتهای ضد استعماری بخصوص انقلاب شکوهمنداسلامی ایران به رهبری زعیم آگاه و همیشه بیدار حضرت امام خمینی(ره) می باشد.
از جمله عالمان نستوه و مردم دار جهان تشیّع که در بین بزرگان عالم روحانیّت دارای موقعیت بسیار بالایی
بوده است فقیه عالیقدر حضرت آیت الله حاج میر سید علی موسوی بهبهانی (ره) می باشد. آن عالم پارسا با بهره گیری از خرمن علمی عالمان زادگاهش بهبهان به کسب علوم دینی پرداخت و از محضر آیات عظام آقا میرزا محمد حسن بهبهانی ، آقاشیخ عبدالرسول بهبهانی، سید محمدناظم الشریعه بهبهانی و دیگر بزرگان آن سامان استفاده های فراوان نمود و درحالی بهبهان را به سوی نجف اشرف ترک نمود که مجتهدی متجزی بود.
در حوزه مقدسه نجف اشرف نیز به کرسی درسی حضرات آیات عظام آخوند ملاکاظم خراسانی وسید محمد کاظم یزدی باریافت و سطح عالی فقه و اصول را فراگرفت و بیشترین استفاده ایشان از درس آیت الله سیدمحسن کوه کمره ای بود. آن سیمای پر افتخار عالم اسلام در سن ۲۵ سالگی به درجه اجتهاد رسید.
و با اخذ اجازه اجتهاد از اساتید خویش به حوزه علمیه بهبهان بازگشت و به مدت ۹سال در آنجا به تدریس پرداخت. معظم له پس از اینکه بارها از بهبهان به نجف اشرف مشرف شده و تدریس نمودند و همچنین پس از یک حضور موثر و ۲۸ ساله در شهر رامهرمز که به درخواست‌مومنین صورت گرفت، در سال ۱۳۳۰ شمسی بنا به دعوت مردم اهواز در این شهر ساکن شدند و در
اهواز نیز همچون بهبهان، کربلا و نجف کرسی درس و بحث پر رونقی را تشکیل داد.
البته پس از ارتحال مرجع عظیم الشان شیعه حضرت آیت الله العظمی بروجردی (ره)، به قم مقدسه سفر نمودند مورد استقبال علمای بزرگ بخصوص حضرت امام خمینی(ره) قرار گرفت و اين بزرگان از حضرت آیت الله بهبهانى(ره) جهت استقرار در حوزه علمیه قم دعوت کردند ولی معظم له موافقت نکردند. به آن عالم ربانی در سالهای پایانی عمر شریفشان شش ماه ابتدای سال را به اصفهان مهاجرت کرده و پائیز و زمستان به اهواز
مراجعت می کردند.
هر بار ورود معظم له به اصفهان و بازگشتان را به اهواز با استقبال و بدرقه علما و عموم مردم این دو شهر انجام می شد. این مقبولیّت چشم گیر در بین بزرگان دین درحوزه های علمیه نجف اشرف، کربلای معلی، قم، اهواز، بهبهان و اصفهان و نیز پایگاه محکم اجتماعی آن مرجع با عظمت نشان دهنده علم وافر، تقوای الهی، اخلاق حسنه و عزّت نفس و ساده زیستی ایشان بود.
آنچه درادامه می آید اشاره به دو بُعد از ابعاد مختلف حیات طیّبه فقیه عالیقدر اهل بیت عصمت وطهارت(علیهم السلام) حضرت آیت الله العظمی حاج میرسیدعلی موسوی بهبهانی (ره)می باشد که به بهانه پنجاهمین سالگرد رحلت ملکوتی آن جلوه فضل وکمال تقدیم حضور ارادتمندان ایشان می گردد
جریان سازی علمی :
آیت الله العظمی بهبهانی(ره)مقتضیات زمان را نه تنها به لحاظ تئوری، بلکه در عالم واقع در فتاوای خویش به کار می بست. ذکر یک مورد از نظریات بدیع فقهی معظم له خالی از لطف نیست: آیت الله محمد تقی جعفری به همراه آیت الله سیدعلی موسوی بهبهانی درباره ی درباره (مصارف نه گانه زکات) تحقیقی انجام داده اند و در آن تحقیق به این نتیجه رسیدند که انحصار مصارف زکات به (نُه) مورد ، حکم به مقتضای مصالح معیشتی آن زمان بوده است، یعنی آن (نُه) مورد یا مقدارهای معین برای تأمین معاش نیازمندان عصر اولیه اسلام کفایت می کرد.
ولی امروزه به خصوص با دگرگونی که در صنعت و زندگی و غلبه شهرنشینی ها به روستانشینی، به وجود آمده موارد مزبور نمی تواند نیازمندی های معیشت مردم را مرتفع بسازد. به عنوان مثال نسل شتر رو به انقراض است یا به قدری تقلیل یافته است که آن را به عنوان معیشت مردم نمی توان به حساب آورد. همچنین خرما و مویز نیز به اضافه اینکه از ماده معیشت ضروری به تحمل دگرگون شده است بسیار می شود که بتواند با نگری احتیاجات مادی و معیشت مردم بوده باشد.(۱)
آن مرجع حق مکتب علمی خویش را بر مبنای مکتب آیت الله آقا شیخ محمد هادی تهرانی در پایه گذاری کرده بود و اعتقاد داشت اگر یک طلبه در وس سطح خویش را به خوبی خوانده و فهمیده باشد، پس از ۴ سال حضور در بحث خارج و فهم درست محتوای در رکا و رائه شده توسط آیت الله العظمی بهبهانی(ره) مجتهدمسلم خواهد شد. درکرسی درس آن فقیه و الا مقام صرفا آراءاصولی و فقهی بررسی نمی شد،بلکه به دلیل تسلط بر علوم دینی مانند: کلام ، حدیث ، تغییر، حدیث، رجال، درایه ، معانی بیان و صرف و نحو در یک موضوع به جمیع علوم وفنون یاد شده می پرداختند، لذا دروس خارج معظم له هم دارای نو آوری بود و هم شركت كنندگان در درس را با علوم مختلفی که ارتباط به فقه و فتوا داشتند آشنا می ساخت.آری! آیت الله العظمی بهبهانی(ره)
یک مرجع جریان ساز بود که در فتاوای خویش پویایی در فقه را نشان می داد ولی متاسفانه این مرجع تقلید با عظمت به دلیل دور بودن از حوزه های علمیه ای چون نجف اشرف،کربلا و قم آنگونه که باید شناخته نشد و جریان سازی ها و نوآوری های فقهی آن عالم زمان شناس بیان نگردید.
آثارمکتوب ومنتشر شده ایشان در زمینه فقه،اصول،کلام و ادبیات بیانگر وسعت دید و نوگرایی آن فقیه دوراندیش در مباحث علمی بوده است.
:
جریان شناسی سیاسی؛
مرحوم آیت الله العظمی بهبهانی(ره)به دلیل داشتن پایگاه اجتماعی در میان توده مردم همواره درپشبرد اهداف عالیه اسلام و گره گشایی از امورات مسلمین استفاده می‌کرد.ایشان از همین مقبولیّت مردمی در راستای مبارزه با حکومت سفاک پهلوی استفاده کرده مردم نیز از اوامر ایشان اطاعت می‌کردند.
تواضع و اخلاق حسنه آن عالم گران مایه باعث می‌شد عموم طبقات جامعه در بیت شریف ایشان و در مدرسه علمیه دارالعلم معظم له حضور پیدا کرده در مناسبت‌های گوناگون مذهبی علاوه بر زیارت آن فقیه پارسا از سخنان ایشان و یا خطبای دعوت شده از سوی جنابشان بهره‌مند گردند در جریان نهضت اسلامی ایران به رهبری و زعامت حضرت امام خمینی(ره) مرحوم آیت الله العظمی حاج میر سید علی بهبهانی(ره) از نخستین مراجع تقلیدی بودند که به ندای امام راحل لبیک گفته در ماجرای طرح انجمن‌های ایالتی و ولایتی همگام با امام خمینی(ره) و دیگر مراجع قم و علمای تراز اول ایران به صدور اعلامیه و سخنرانی علیه این طرح پرداختند و در طول مبارزه مبارزات ملت ایران آن مرجع با بصیرت همواره با سخنان و اعلامیه‌های کوبنده خود به مبارزه علیه رژیم ستمشاهی میپ رداخت و صدها نامه و گزارش در اسناد ساواک در مورد مجاهدت‌های معظم له و فعالیت‌های فرزندان و نوادگان ایشان علیه طاغوت پهلوی موجود است و کتابی در همین زمینه تحت عنوان (آیت الله العظمی میر سید علی بهبهانی در اسناد ساواک) منتشر گردیده است.
در کتاب یاد شده آمده است: ماموران ساواک از مکاتبات فی ما بین حضرت امام(ره) و آیت الله بهبهانی اطلاع داشتند، از ترس تماس حضوری با نزدیکان حضرت امام(ره) با صدور گذرنامه برای ایشان مخالفت کردند، لیکن با توجه به نفوذ آیت الله بهبهانی در بین مردم، ساواک خوزستان با این اقدام ساواک مرکز مخالفت و نصیری ریاست وقت ساواک با این نظریه موافقت کرد: (آیت الله حاج سیدعلی بهبهانی و سید عبدالله مجتهدزاده که از طرفداران خمینی می باشند، تقاضای صدور گذرنامه جهت زیارت مکّه دارند،باتوجه به اینکه نامبردگان نفوذ کافی بین طبقات مختلف مردم اهواز دارند، لذا از اجرای دستور در مورد نامبردگان به مصلحت نمی باشد.)(۲)
علاوه بر سخنرانی و صدور اعلامیه توسط آن مرجع همیشه بیدار شیعه هنگامی که رژیم شاه چاپ رساله امام خمینی(ره) را ممنوع اعلام کرد آیت الله العظمی بهبهانی(ره) اجازه داد رساله امام راحل عظیم الشأن (ره)را تحت عنوان (جامع المسائل آیت الله بهبهانی )چاپ کرده و منتشر نماید و نیز به مقلدان خویش اجازه داد تا وجوهات شرعیه را برای حضرت امام ارسال کنم جریان سازی سیاسی آن عالم متعبد و انقلابی باعث شد در زمینه خودداری خرید و فروش مسلمانان به یهودیان غوغایی در بازار اصفهان به پا شود و البته صدور این فتوا برای آیت الله العظمی بهبهانی (ره)گران تمام شد.ساواک اصفهان معظم له را احضار کرده و به مدت ۶ ساعت در ساواک اصفهان مورد بازجویی قرار داد(بعد از نماز ظهر عصر تا غروب آفتاب).
سرانجام بر اثر ترس ساواک از شورش مردم اصفهان مجبور به آزاد کردن آن مجاهد خستگی ناپذیرشدند. صد افسوس که عمر با برکت ایشان اجازه نداد تا پیروزی نهضت اسلامی ایران را به چشم ببینند و در شب (۱۳۵۴/۸/۲۸شمسی مطابق با ۱۸ ذوالقعده سال ۱۳۹۵ قمری)دیده از جهان فرو بست و جهان تشیع را برای همیشه در ماتم عظمی فرو برد.
به همین مناسبت مردم عالم دوست اهواز با تشییع جنازه تاریخی پیکر مطهر مرجع عالیقدر و علامه راحل حضرت آیت الله العظمی حاج میر سید علی موسوی بهبهانی(رضوان الله تعالی علیه)را بر دریایی از اشک و در حالت حزن و اندوه شدید روانه خانه ابدیش کرده پیکر پاک آن سید عظیم‌الشأن را در مدرسه علمیه دارالعلم که خود بنا کرده بودند بنا به وصیتشان دفن کردند.
آن مرقد مطهر اکنون زیارتگاه طلاب و فضلا و مردم ولایتمدار اهواز است .در عصر غیبت کبری که چشم ما از دیدار خورشید عالم تاب حضرت ولی عصر (ارواحنا له الفدا) محروم و نابیناست، موظفیم با شناخت و معرفی عالمان پارسا متعبد و انقلابی به طلاب و فضلا و عموم مردم بر هویت شناسی دینی تاکیدکرده و با بهره‌گیری از سیره علمی اخلاقی اجتماعی و سیاسی چنین بزرگانی مسیر حرکت در راستای زمینه سازی ظهور را هموارنموده و با فراگیری آموزه‌های قرآن و عترت از سلوک علمای ربانی و مجاهد درس دیانت و سیاست را بیاموزیم و با جریان سازی دینی روح اسلام و ارزش‌های انسانی را در جامعه زنده نگه داشته و با تقویت ایمان وحماسه با مستکبرین و خناسان عالم مبارزه کرده و عزت و شوکت اسلام را به جهانیان ثابت نمائیم.
پاورقی۱و۲:آیت الله العظمی میرسیدعلی موسوی بهبهانی(ره)به روایت ساواک صفحات 14و 23
