چوب حراج کرونا به جانِ کادر بیهوشی بیمارستان‌ها

ویروس کرونا این روزها علائم مختلفی را بروز می‌دهد اما یکی از ثابت‌ترین علائم، مشکلات تنفسی است؛ بیماری که مشکلات تنفسی‌اش تشدید و در بیمارستان بستری می‌شود، تنها یک غم در سر دارد: نفسم قطع بشه، چه کار کنم؛ اینکه چه زمانی علائم تنفسی بیمار تشدید می‌شود، به درصد تکثیر ویروس در ریه‌‌هایش بستگی دارد، ریه‌ای که پاتوق ویروس موذی کرونا می‌شود، به این راحتی به زندگی طبیعی برنخواهد گشت و به احتمال فراوان بخشی از قدرت خون‌رسانی خود را تا انتهای عمر فرد بیمار از دست می‌دهد؛ به ویژه افرادی که بیماری‌شان با زجر تنفسی شدید آغاز می‌شود. امداد تنفسی به چنین بیماری کاری بسیار دشوار است؛ البته وضع در مورد بیماری که کارش به آی سی یو می‌کشد، متفاوت است چراکه او باید به صورت شبانه‌روزی توسط متخصص بیهوشی و دستیاران و رزیدنت‌ها رصد شود. 

اگر تنفس بیمار کرونایی بدون دستگاه غیرممکن باشد، این نفرات وارد عمل می‌شوند. مراقبت‌های کمک تنفسی با دستگاه BIPAP، لولهگذاری، تنفس مکانیکی، به کارگیری دستگاه اکومو و در نهایت استفاده از ونتیلاتور خدماتی است که توسط رزیدنت‌ها و دستیاران بیهوشی ارائه می‌شوند. در نتیجه آنها جزو حلقه‌های نهایی کمک به بیماران کرونا محسوب می‌شوند. به دلیل ماهیت شغلی گروه بیهوشی،به شدت در معرض ابتلا به کرونا قرار دارند؛ به ویژه رزیدنت‌ها که از زمان ورود کرونا به کشور، شانه به شانه پرستاران و پزشکان برای درمان بیماران ایستادند.

کار گروه بیهوشی بسیار سنگین است

ابتلای بیش از ۱۰ هزار نیروی بیمارستان‌های کشور به کرونا که بخشی از آنها شاغل در گروه بیهوشی و پرستاری بیمارستان‌های پذیرای بیماران کرونایی هستند، نشان می‌دهد که کرونا چگونه به جان آنها چوب حراج زده است. در شرایطی که تست کرونای روزانه حدود ۲ هزار و ۵۰۰ نفر مثبت اعلام می‌شود و حدود ۳ هزار نفر هم در وضعیت شدید بیماری به سر می‌برند، کار گروه بیهوشی بسیار سنگین است. 

کمبود نیروهای بیهوشی در بیمارستانها

تا این لحظه اعلام نشده که چند نفر از اعضای کادر بیهوشی بیمارستان‌ها به کرونا مبتلا شده‌‌اند اما باتوجه به اینکه تنها در یکی از بیمارستان‌های کشور، هر ۷ نفر عضو گروه بیهوشی به کرونا مبتلا شده‌اند، می‌توان حدس زد که درصد نه چندان کمی از مبتلایان، متعلق به این گروه هستند. ابتلای کادر درمان به کرونا جدی‌ترین خطر در مبارزه به پیشروی کرونا محسوب می‌شود؛ اینکه هنوز نیمی از مبتلایان به کرونای خفیف در میان کادر بیهوشی، پرستاری و... ، همچنان بر بالین بیماران حاضر می‌شوند، نشان می‌دهد که بیمارستان‌ها به شدت با کمبود نیروهای بیهوشی و... ، تازه نفس مواجه هستند. نگاهی به آگهی‌های استخدامی نشان می‌دهد که بیمارستان‌های خصوصی پذیرای بیماران کرونا، به سرعت نیازمند استخدامی نفراتی به دور از آلودگی به ویروس کرونا، در کادر بیهوشی خود هستند.

بسیاری از افرادی که به عنوان بیمار کرونایی و همراه بیمار به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند، اذعان دارند که شرایط این روزهای بیمارستان‌ها از لحاظ بار مراجعه، شبیه به دوران جنگ تحمیلی است؛ اگر آن زمان کشور با حزب بعث عراق درگیر جنگ بود، امروز با ویروسی مهلک در جنگ است که نفرات درمان را به شدت دچار فرسودگی و خستگی کرده است. به همین دلیل مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهان بازگشت تدریجی محدودیت‌های اجتماعی و پایان بخشیدن به مراسم‌های عمومی ازجمله عروسی‌های زیرزمینی هستند؛ چراکه به گفته وی «سیمین خیاط‌‌ زاده»، رئیس گروه بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت آذربایجان‌شرقی، پس از برگزاری هر مراسم عروسی یا عزا، حدود ۵۰ نفر مبتلا به کرونا در میان شرکت‌کنندگان شناسایی می‌شوند. مسئولان وزارت بهداشت و نظام پزشکی همچنین تاکید دارند که کادر درمان بیمارستان‌ها دچار فرسودگی شدید شده‌اند. 

خستگی و فرسودگی سهم کادر درمان

برای نمونه سازمان نظام پزشکی در روز ۲۸ تیرماه به نقل از «محمدرضا ظفرقندی»، رئیس این سازمان گزارش داد:«حالا همین نیروها در پنجمین ماه از شیوع کرونا در کشور دچار ‌خستگی و فرسودگی شده‌اند که براساس اعلام رئیس سازمان نظام پزشکی، باید به این موضوع رسیدگی ‌شود.» به گفته او، در بخش سرطان بیمارستان امام خمینی(ره) چهار نفر از استادان، چهار نفر از دستیاران ‌و شش نفر از پرستاران به کرونا مبتلا شده‌اند که همین موضوع می‌تواند فعالیت‌های بخش را تحت‌تأثیر ‌قرار دهد و حتی منجر به تعطیلی این بخش شود.» 

همچنین براساس آخرین آمار ‌سازمان نظام پزشکی، در ١٤٨ روز گذشته از شیوع کووید- ١٩ در ایران، ١٤٠ نفر از نیروهای کادر ‌درمان جان‌شان را از دست دادند و از ٥‌ هزار مبتلا به این بیماری، علاوه بر٢٠‌ درصدی که ‌پرستارند، ١٩‌درصد هم پرسنل بیمارستانی، ١٧‌ درصد پزشکان عمومی، ٩‌ درصد پزشکان داخلی، ٥,٥ ‌درصد پزشکان زنان و ... بودند. به گفته وی اگر نیروهای خدمات و اداری بیمارستان هم در این آمارها حساب شوند، تعداد ‌مبتلایان به ١٠ هزار نفر هم می‌رسد.

بیماران بدحال زیر دست کادر بیهوشی

بنابراین فرسودگی توان نیروی انسانی در راه جلوگیری از پیشروی کرونا، میان این ۱۰ هزار نفر سرشکن می‌شود اما از آنجا که کادر بیهوشی به شکل مستقیم با بیماران به شدت بدحال کرونا درگیر هستند، وضعیت بحرانی ویژه‌ای را دارند. به همین دلیل، «علیرضا سلیمی» رئیس انجمن متخصصین بیهوشی ایران به ایلنا، می‌گوید: «بیهوشی یکی از تخصص‌های بیمارستانی است که بیشترین درگیری را با کرونا دارد. نیروهای این حوزه باید در مرحله‌ای که بیمار بدحال کرونا در حال پنجه انداختن با مرگ است، ورود کنند و دستگاه تهویه مصنوعی را به کار گیرند تا بیمار را از مرگ نجات دهند و احیا کنند. بنابراین بیشترین مسئولیت‌ را دارند اما کار آنها از این سطح، گسترده‌تر است: حمایت از بیماران، انجام کارهای آی سی یو، پایدار کردن حال بیماران بدحال که در بخش‌های مختلف بیمارستانی که با کرونا درگیر هستند؛ ازجمله مسئولیت‌های کادر بیهوشی است. بنابراین آنها وظیفه سنگینی دارند و دائم باید تماس خود را با بیماران بدحال کرونا حفظ کنند.» 

وی افزود: «این گروه از این جهت در معرض استرس دائم قرار دارند. در نتیجه از لحاظ جسمی به شدت مستعد ابتلا به بیماری هستند. این در حالی است که طولانی شدن بیماری، خستگی و فرسودگی نیروهای بیهوشی را تشدید کرده است؛ همین امر اما موجب نشده که آنها کار خود را روی زمین بگذارند و به بیماران خدمات را ارائه نکنند. با این همه، خطر فرسودگی روحی و جسمی آنها بسیار جدی است. تعداد زیادی از نفرات کادر بیهوشی به کرونا مبتلا شده‌اند و در میان باقی آنها هم شانس ابتلا به کرونا بالاست. امیدوارم که مردم هشدارها را جدی بگیرند تا بار مراجعه بیماران بدحال به بیمارستان‌ها کمتر شود. مردم باید در هرحال از ماسک استفاده کنند و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند. آنها نباید در مراسم‌های عمومی شرکت کنند.»  

تبدیل کمیته‌های عفونت به مقابله با کووید 

سلیمی با بیان اینکه در این شرایط تبدیل کمیته‌های عفونت بیمارستانی به کمیته‌های مقابله با کووید ۱۹ ضروری است، گفت: «هدف این است که تدابیری جدی برای همه متخصصان و پرسنل بیمارستانی اتخاذ شود. در ضمن هدف از تشکیل این کمیته، در دستور کار قرار گرفتن تهیه وسایل حفاظتی برای کادر درمان و استقرار نفرات به صورت گردشی است. از طرفی سیاست‌های دولت باید به گونه‌‌ای باشد که از میزان خستگی کادر بیمارستانی بکاهد و حمایت‌های رفاهی از آنها را بیشترکند؛ اینگونه لایه‌ای حمایتی در دو سطح خرد و کلان شکل می‌گیرد. در همین حال، دولت باید تدبیر اساسی‌تری برای مدیریت بازگشایی‌ها داشته باشد. همچنین باید در کل کشور، مراسم‌های عمومی که در تالارها، پارکینگ‌ها و... برگزار می‌شوند، متوقف شوند؛ البته همه ما می‌دانیم که آسیب‌های اقتصادی که به این بخش‌ها وارد می‌شود، جدی هستند اما کرونا مسئله مرگ و زندگی و حیات عمومی است.» 

رئیس انجمن متخصصین بیهوشی ایران با بیان اینکه دغدغه تمام کادر درمان بیمارستان‌ها جلوگیری از یک همه‌گیری عمیق و بحران است، گفت: «کادر درمان به ویژه در بخش بیهوشی، آمادگی بار مراجعات بزرگ را ندارد و باید فکری اساسی برای تشدید بحران داشت؛ البته امیدوارم که محدودیت‌ها موجب وارد شدن لطمات جدی به بخش‌های اقتصادیی نشود اما در این مقطع حساس، نیازمند همکاری با یکدیگر هستیم تا بار مراجعه بیماران بدحال، کادر بیهوشی بیمارستان‌ها را دچار فرسودگی نکند. در همین حال انتظار داریم که حمایت از کادر بیهوشی، سازمان یافته‌ شود.» 

وی افزود: «در این راستا، از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، می‌خواهیم که به جهت تقدیر از زحمات کادر بیهوشی برای آنها دوره‌های رایگان بازآموزی حرفه‌ای، امتیازات استخدامی به ویژه برای گروهی که برای خدمت به مناطق محروم اعزام شده‌‌اند را در نظر گیرد. در همین حال، دولت می‌تواند مالیات کمتری از دستمزد کادر بیهوشی کسر کند؛ البته وزارت بهداشت پیش از این در جلسات، این پیشنهادات را دریافت کرده است اما برای حمایت از این قشر نیازمند به سیاست‌های منسجم نیاز داریم؛ به ویژه حالا که جامعه بیهوشی ایران در مبارزه با کرونا چند شهید داشته‌اند.»

  سنگ سخت پیش پای کادر درمان

افزایش تعداد موارد بستری در بخش‌های عادی و ویژه بیمارستان‌ها و قرار گرفتن نیمی از استان‌های کشور در وضعیت قرمز و نارنجی از لحاظ شیوع کرونا، نشان می‌دهد که کادر درمان، در راه عقب زدن کرونا، چه سنگی سخت و سنگینی را باید از پیش رو بردارد. به همین جهت، شعله‌‌ور شدن آتش کرونا را باید جدی گرفت.