چند پاسخ درباره معضلات آب و فاضلاب شهری و روستایی خوزستان

در این زمینه مسئولان شهری و استانی خوزستان توضیحاتی ارائه کرده‌اند.

فاضل عبیات معاون عمرانی استاندار خوزستان در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: یکی از چالش‌های اساسی در خوزستان و به ویژه شهرستان اهواز در حوزه زیرساخت‌ها، موضوع آب و فاضلاب است.

وی افزود: در اهواز شبکه فاضلاب فرسوده است و طرح جامع شبکه فاضلاب اهواز نیز تنها حدود ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

معاون عمرانی استاندار خوزستان تصریح کرد: این مساله با همراه شدن سیلاب سال ۹۸ و پس از آن آبگرفتگی‌های وسیع شهرستان اهواز در آذرماه همان سال، چالش و مشکلات ناشی از فرسودگی شبکه فاضلاب را تشدید کرد.

عبیات گفت: برای تکمیل طرح جامع شبکه فاضلاب اهواز حدود ۴ هزار میلیارد تومان اعتبار لازم است که البته با توجه و عنایت مقام معظم رهبری، از صندوق توسعه ملی ۱۰۰ میلیون یورو برای تکمیل شبکه فاضلاب اهواز اختصاص داده شده است.

وی افزود: از این ۱۰۰ میلیون یورو اختصاص داده شده، ۵۰ میلیون یورو برای سال ۹۹ و باقی آن برای سال ۱۴۰۰ خواهد بود تا بتوان بخش اعظم شبکه فاضلاب شهر اهواز را تکمیل کرد.

معاون عمرانی استاندار خوزستان بیان کرد: شبکه فاضلاب اهواز به صورت کاملا یکپارچه طراحی شده است به شکلی که تمام مناطق غرب و شرق به یکدیگر متصل هستند و لازم است در طرح جامع فاضلاب اهواز بازنگری شود که این کار اکنون از سوی شرکت آبفا در دستور کار قرار گرفته است.

عبیات اظهار کرد: برای حل مشکلات فاضلاب مناطق حاشیه‌ای شهر اهواز که مناطق پرجمعیتی هستند به این نتیجه رسیده‌ایم که به صورت محلی و مستقل نسبت به احداث تصفیه‌خانه فاضلاب اقدام کنیم تا شبکه فاضلاب این مناطق به شبکه یکپارچه شهر تحمیل نشود.

وی ادامه داد: برای منطقه عین ۲ که یک نقطه منفصل از شهر اهواز است اما در طرح جامع شهری جدید اهواز، جزئی از این شهرستان به شمار می‌رود، شبکه فاضلاب احداث شده اما مشکلاتی وجود دارد.

عبیات گفت: خروجی فاضلاب این منطقه اکنون به کانال سلمان وارد می‌شود که از نظر زیست محیطی جای تامل و تجدید نظر دارد و در تلاش هستیم برای منطقه عین ۲ به صورت مستقل یک تصفیه‌خانه فاضلاب احداث کنیم.

وی با اشاره به تکمیل پکیج تصفیه فاضلاب خانگی در شهر بهبهان بیان کرد: این کار توسط جمعی از نخبگان دانشگاهی، اجرایی و احداث شد. برخی از شاخص‌های این پکیج تصفیه فاضلاب خانگی در جهان کم سابقه و بی‌نظیر است.

معاون عمرانی استاندار خوزستان گفت: آب خروجی این تصفیه‌خانه بدون بو است و در فرآیند تصفیه فاضلاب نیز هیچ لجنی تولید نمی‌شود.

وی افزود: به نتیجه رسیده‌ایم که برای شهرهای کوچک و برخی از مناطق شهرهای بزرگ از چنین پکیج‌هایی با طراحی نخبگان داخلی استفاده کنیم تا مساله فاضلاب شهرهای کوچک و مناطق حاشیه‌ای شهرهای بزرگ استان حل شود.

معاون عمرانی استاندار خوزستان اظهار کرد: برای بحث طرح جامع فاضلاب اهواز اکنون شرکت آبفا اهواز در حال انتخاب پیمانکار است و پس از آن نیز عملیات اجرایی آن آغاز می‌شود.

عبیات با اشاره به مشکلات آب شرب خاطرنشان کرد: در مناطق پیرامونی شهرهای بزرگ و به ویژه اهواز شبکه‌های آب شرب در دست احداث هستند و پیشرفت فیزیکی خوبی نیز دارند.

وی افزود: مشکلاتی در بحث فشار آب شرب در مناطق حاشیه‌ای و برخی از مناطق اهواز و دیگر شهرهای خوزستان وجود دارد که کارهایی در این زمینه از سوی شرکت آبفا در حال انجام‌ است.

معاون عمرانی استاندار خوزستان گفت: اکنون کارهای تکمیلی روی خط انتقال غدیر در حال انجام است و در سال ۹۹ به جایی خواهد رسید که بتوانیم ورودی آب طرح غدیر را از حوزه کرخه به حوزه دز منتقل کنیم تا کیفیت و فشار آب به ویژه برای اهواز ارتقاء یابد.

عبیات عنوان کرد: همچنین با اقداماتی که در ایستگاه پمپاژ آب ام‌الدبس صورت گرفته و در حال انجام است، از بابت تامین آب شرب شهرهای آبادان و خرمشهر و برخی روستاهای این مناطق، مشکلی نخواهیم داشت.

 وی با بیان اینکه در حال حاضر پنج تصفیه‌خانه آب در خوزستان در حال احداث است، گفت: در برنامه است که این پنج تصفیه‌خانه تا پایان سال به بهره‌برداری برسند و بخش قابل توجهی از مشکلات مربوط به آب شرب خوزستان رفع شود.

معاون عمرانی استاندار خوزستان با اشاره به مشکلات آب شرب روستایی در خوزستان گفت: این مشکلات با برخی اقدامات کوتاه‌مدت تا حدودی مرتفع شده است.

عبیات ادامه داد: در مسیر باوی به سمت هفتکل که شامل مسیر بخش رغیوه می‌شود تعداد زیادی روستا وجود دارد که این روستاها با مشکلاتی در بحث آب شرب مواجه بودند.

وی افزود: در محل تصفیه‌خانه مبدا برای این روستاها اقداماتی انجام شده تا مشکلات آب شرب روستاهای بخش رغیوه نیز تا حدودی مرتفع شود.

معاون عمرانی استاندار خوزستان خاطرنشان کرد: همچنین پروژه میان‌مدتی به طول ۸۵ کیلومتر خط انتقال برای این بخش در نظر گرفته شده که تاکنون بیش از ۶۵ کیلومتر خط لوله احداث شده است و عملیات احداث این خط همچنان در حال انجام است تا بتوان از سد جره آب را به این روستاها رساند.

علیرضا عالیپور معاون خدمات شهری شهرداری اهواز نیز در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در حال حاضر در اوج گرمای تابستان که نه از بارش خبری است و نه مشکلات سیلاب و یا دفع آب‌های سطحی وجود دارد، بالغ بر ۳۸۰ نقطه بالازدگی فاضلاب در اهواز وجود دارد.

وی افزود: ۵۰ درصد شبکه فاضلاب قدیم اهواز دچار فرسودگی است و اغلب نقاط سکونتگاه‌های غیررسمی اهواز نیز فاقد شبکه فاضلاب هستند بنابراین دفع فاضلاب شهری در اهواز به چالش اول مدیریت شهری ما تبدیل شده است و خود به خود مسائل دیگری نیز با خود پیوند زده است؛ ایجاد شکاف‌های پی در پی در آسفالت و احتمال سقوط افراد در این گودال‌ها و ناهمواری سطوح آسفالت برخی از این مشکلات هستند.

معاون خدمات شهری شهرداری اهواز گفت: در شهری که موضوع اول روزمره آن بالازدگی فاضلاب و مشکلات غیر بهداشتی ناشی از آن مانند تداخل فاضلاب با آب شرب و پایین آمدن میزان سلامت آب شرب مردم است طبیعی است، اگر قرار است منابعی برای رفع مشکلات زیرساختی و زیربنایی تخصیص یابد، قبل از اینکه بخواهیم آب‌های سطحی را محور کار قرار دهیم، فاضلاب از اهمیت و فوریت بیشتری برخوردار خواهد بود.

عالیپور ادامه داد: اهواز شهری است که مدیریت شهری آن در یکصد سال اخیر شکل گرفته است و در این سال‌ها، موضوع دفع آب‌های سطحی همراه با شبکه فاضلاب طراحی شده است یعنی شبکه مختلط و همزمان دفع آب‌های سطحی و فاضلاب را انجام می‌دهد. میزان روزهای بارندگی در اهواز کم اما با شدت زیاد است؛ به طور مثال در طول سال ۱۰ روز بارندگی بالای ۳۰ میلیمتری داریم که معمولا موجب آبگرفتگی شدید در اهواز می‌شود اما فاضلاب و مشکلات آن، موضوع روزمره ما است.

وی تصریح کرد: پس از تصویب قانون تشکیل شرکت‌های آب و فاضلاب در سال ۷۰ کل تاسیسات شبکه و هر آنچه که شهرداری‌ها تا قبل از آن برای مدیریت فاضلاب‌ و آب‌های سطحی داشتند طبق ماده یک تا چهار این قانون به شرکت‌های آب و فاضلاب تحویل داده شد به گونه‌ای که شهرداری کلیه امکاناتی که باید برای مدیریت آب‌های سطحی به کار می‌گرفت اعم از نیروی انسانی خبره و تجهیزات و امکانات را به شرکت‌های آب و فاضلاب تحویل داده است و آن‌ها باید این مسیر را ادامه می‌دادند و شبکه آب‌های سطحی اهواز را در شبکه فاضلاب پیش‌بینی می‌کردند اما این اتفاق نیافتاد.

معاون خدمات شهری شهرداری اهواز بیان کرد: متاسفانه شبکه‌های جدیدی که برای اهواز طراحی شد منحصرا برای دفع فاضلاب بود. از طرفی شهرداری نیز از آن زمان باید اعتبار تامین می‌کرد تا بتواند دفع آب‌های سطحی را مستقل از شبکه فاضلاب انجام دهد اما با توجه به عقب افتادگی‌های زیرساختی اهواز هزینه زیادی را بر عهده مدیریت شهری قرار می‌داد و این موضوع همواره از اولویت مدیران شهری خارج شده بود و همواره انتظار می‌رفت آب‌های سطحی از طریق شبکه فاضلاب دفع شود.

وی افزود: به این منظور شهرداری تصمیم گرفت فعالیت‌های مشترکی با شرکت آب و فاضلاب داشته باشد؛ احداث ایستگاه‌های مشترک دفع فاضلاب و آب‌های سطحی یکی از این اقدامات بوده است؛ حدود ۱۰ ایستگاه پمپاژ وسیع داریم که در زمان بارندگی همزمان فاصلاب و آب‌های سطحی را دفع می‌کنند.

عالیپور ادامه داد: خطوطی به منظور دفع آب‌های سطحی و بخشی از فاضلاب‌هایی که در سطح معابر رها می‌شوند را اجرا کردیم. همچنین شرکت آب و فاضلاب در طول سال برای دفع فاضلاب می‌تواند از این شبکه استفاده کند.

معاون خدمات شهری شهرداری اهواز گفت: هر ساله شهرداری اهواز هزینه زیادی به منظور لایروبی شبکه فاضلاب شهری اختصاص می‌دهد. این اقدامات را شهرداری به منظور استفاده از شبکه فاضلاب در زمان بارندگی انجام داده است. با توجه به محدودیت منابع مالی راهی جز تعامل با شرکت آب و فاضلاب نداریم و همین انتظار را متقابلاً از مدیریت شرکت آب و فاضلاب داریم که به ازای هزینه‌هایی که متحمل شده‌ایم خدمات خود را در ایام بارندگی ارائه دهند.

وی در خصوص مشکلات جوی‌های روباز و موارد غیر ایمن و خطرساز که در این رابطه در حال رخ دادن است، گفت: قبل از سال ۷۰ در برخی معابر و برخی محلات قدیمی مانند حصیرآباد، ۲۰ متری شهرداری، هسته مرکزی شهر مانند خیابان‌های امام خمینی(ره) و سلمان فارسی، شبکه‌های روباز دفع آب‌های سطحی داشتیم که به علت ناکارآمدی شبکه فاضلاب رو بسته، ساکنان این اماکن فاضلاب خود را به این جوی‌ها متصل کردند.

عالیپور بیان کرد: اکنون این جوی‌های روباز در اختیار شرکت آب و فاضلاب هستند و این شرکت در حال بهره‌برداری از این شبکه است و به نوعی، این شبکه قدیمی که توسط شهرداری اهواز احداث شده بود در تصرف شرکت آب و فاضلاب است.

معاون خدمات شهری شهرداری اهواز گفت: با توجه به اینکه شرکت آب و فاضلاب از مردم حق اشتراک می‌گیرد، باید سرویس و نگهداری این شبکه را هم برعهده بگیرد و ایمن‌سازی را انجام دهد.

وی افزود: اکنون فاضلاب برخی شهروندان از طریق همین شبکه روباز دفع می‌شود و به موجب ماده ۱۵ قانون تشکیل شرکت‌های آب و فاضلاب، در خصوص شهروندانی که در دریافت انشعاب قصوری دارند، شرکت آب و فاضلاب می‌تواند از اقدامات قانونی استفاده کند زیرا آب و فاضلاب ملزوم یکدیگر هستند یعنی شهروندی که از آب شرب شهری استفاده می‌کند، فاضلاب شهری را هم ایجاد می‌کند بنابراین نباید بین آب و فاضلاب تفکیک قائل شویم و شرکت آب و فاضلاب باید برای فاضلاب این مردم فکر کند و نمی‌شود در این زمینه تغافل ایجاد کند.

عالیپور عنوان کرد: شهرداری اهواز از مدت‌ها قبل شبکه دفع آب‌های سطحی را به شرکت‌های آب و فاضلاب تحویل داده است و آن‌ها فاضلاب شهری را از طریق این شبکه دفع می‌کنند بنابراین هر گونه ایمن‌سازی، لایروبی و نگهداشت آن بر عهده آب و فاضلاب است.

وی با اشاره به مرگ یک دختربچه بر اثر سقوط در فاضلاب کوی سیاحی، گفت: مرگ این دختر بچه در حوزه کاری ما نیست زیرا این شبکه به شرکت‌های آب و فاضلاب تحویل داده شده است.

عالیپور ادامه داد: در طول سال شاهد وقوع چنین حوادثی هستیم که گاهی اوقات منجر به فوت شده است. به طور مثال در سال ۹۵ یک کودک در منطقه کوی علوی در کانالی که در گذشته توسط شهرداری اهواز برای تقویت خطوط خروجی شبکه فاضلاب به قصد مشارکت با آبفا احداث شده بود و خروجی ایستگاه پمپاژ کوی علوی را تقویت کرده بود، سقوط کرد. از درزی که بین دریچه این شبکه ایجاد شده کودک سقوط کرد و با توجه به فشاری که توسط پمپ‌ها در جریان فاضلاب موجود در این کانال ایجاد شده بود، این کودک حرکت کرد و جنازه وی در تصفیه خانه غرب اهواز پیدا شد.

احمد باقری قائم مقام شرکت آب و فاضلاب اهواز نیز در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص آخرین وضعیت آب و فاضلاب منطقه اظهار کرد: شرکت آبفا اهواز جمعا حدودا ۴۶۲ هزار مشترک آب و ۴۱۲ هزار مشترک فاضلاب دارد.

وی افزود: از ۳ هزار کیلومتر شبکه آب در شهر اهواز حدود ۱۶۰۰ کیلومتر از شبکه که حدود ۵۵ درصد است، فرسوده است. در خصوص فاضلاب نیز از ۲ هزار و ۳۰۰ کیلومتر شبکه، حدود یک هزار و ۱۰۰ کیلومتر شامل ۴۸ درصد شبکه، فرسوده است.

باقری با اشاره به وقوع سیلاب فروردین سال ۹۸ گفت: وقوع این سیلاب، خسارت زیادی به شبکه فاضلاب وارد کرد و با حدود ۴۶۸ میلیارد تومان خسارت مواجه شدیم.

وی افزود: تا کنون حدود ۴۰۰ میلیارد تومان قرارداد برای حل مشکلات ناشی از خسارت سیل منعقد شده است و هنوز بخش زیادی از دیون پیمانکاران در این زمینه نیز پرداخت نشده است.

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب اهواز تصریح کرد: تاکنون حدود ۹۵ میلیارد تومان با کمک سازمان برنامه و بودجه خوزستان به پیمانکاران پرداخت شده است و امیدواریم باقیمانده تخصیص نیز در اختیار آبفا قرار بگیرد.

باقری با اشاره به اجرای طرح جامع فاضلاب اهواز گفت: این طرح اکنون حدود ۴۱ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و برای باقیمانده آن باید ۹۰۹ کیلومتر شبکه، ۱۱۴ کیلومتر کلکتور و خطوط اصلی، ۳۳ باب ایستگاه پمپاژ و ۱۸۰۰ کیلومتر انشعاب احداث شود.

وی افزود: برآورد هزینه‌ای که تا سال ۹۹ برای طرح جامع اهواز انجام شده، حدود ۴ هزار میلیارد تومان است. اگر این طرح به صورت کامل اجرایی شود قطعا فاضلاب اهواز از وضعیت فعلی خارج خواهد شد.

باقری بیان کرد: مقام معظم رهبری برای اجرای طرح ۱۰۰ میلیون یورو از صندوق توسعه تخصیص داده است. بر این اساس طبق برنامه‌ریزی، مناقصات برگزار و پیمانکاران واجد شرایط انتخاب خواهند شد تا کارهای مورد نظر اجرایی شود.

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب اهواز با اشاره به مشکلات مناطق حاشیه‌ای اهواز و به ویژه کوی سیاحی خاطرنشان کرد: در اهواز حدود دو کیلومتر جوی رو باز وجود دارد و در مناطقی که جوی رو باز وجود دارد خدمات به عهده شهرداری است و آبفا مسئولیتی ندارد اما در برخی از مناطق، آبفا نیز به شهرداری کمک می‌کند تا کار لایروبی این جوی‌های روباز انجام شود.

وی افزود: در کوی سیاحی به ویژه در خیابان‌های فلاح و صلاح الدین دو پیمانکار مشغول به کار هستند تا ۹ کیلومتر خطوط اصلی و انشعابات در این منطقه احداث شود.

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب اهواز تصریح کرد: در کوی سیاحی و خیابان وحدت شمالی و جنوبی و خیابان نصر شمالی و جنوبی و خیابان فجر ۸‌ و مندلی یک و ۳ و خیابان کروشات حدود ۱۷ کیلومتر کار احداث شبکه و خط اصلی فاضلاب انجام شده و به اتمام رسیده است.

باقری عنوان کرد: بخش دوم این کار نیز که در خیابان فلاح و صلاح‌الدین است، اکنون در حال انجام است و امیدواریم در مدت چهار تا شش ماه این کار به اتمام برسد.

وی افزود: برای خیابان کروشات که در نزدیکی کوی سیاحی است نیز قراردادی با پیمانکار برای احداث ۴‌.۵ کیلومتر شبکه فاضلاب منعقد شده است.

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب اهواز خاطرنشان کرد: با اجرای این طرح‌ها، کوی سیاحی دیگر جوی رو باز نخواهد داشت و مردم می‌توانند از شبکه مدرن فاضلاب بهره‌مند شوند.

باقری با اشاره به عملیات احداث تصفیه‌خانه فاضلاب غرب اهواز گفت: اکنون خط اعتباری این تصفیه‌خانه با کسور چین گشایش یافته و به زودی عملیات اجرایی آن آغاز خواهد شد و پیش‌بینی شده در مدت سه سال اجرایی شود.

وی خاطرنشان کرد: تصفیه‌خانه فاضلاب شرق اهواز نیز حدود ۹۷ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و بخش اول آن نیز سال ۹۶ وارد مدار شده است.

قائم مقام شرکت آب و فاضلاب اهواز تصریح کرد: از ۲۴ نقطه فاضلاب وارد کارون می‌شود که در برنامه است از صندوق توسعه و با اجرای کلکتورها در بخش شرق اهواز، ۱۴ نقطه از نقاطی که فاضلاب به کارون می‌ریزند، حذف شوند.

وی گفت: در برنامه است که پس از این، ۱۰ نقطه باقیمانده نیز که به کارون می‌ریزند، حذف شوند.