رمزگشایی از ریشه‌های دیابت در خوزستان

به‌تازگی در خبرها خواندیم متاسفانه ۱۱درصد جمعیت بالای ۲۵سال کشور به دیابت مبتلا بوده و ۱۸درصد جوانان ایرانی دچار دیابت و پیش دیابت نوع۲ هستند.

۵۰ درصد مبتلایان تا هنگام بروز علائم از ابتلا به این بیماری بی‌خبرند و اینها در حالی است که بیماری دیابت نزدیک به ۱۰درصد بودجه ملی بهداشت کشور را می‌بلعد.

اکنون استان‌های یزد، سمنان، خوزستان، البرز و مازندران بالاترین آمار ابتلا به دیابت را در کشور دارند.

در گفت‌وگو با پزشکان و مقامات بهداشت و درمان هر استان از علل بالابودن آمار ابتلا به دیابت در این پنج استان پرسیده‌اند.

مازندران؛ ۱۳درصد مردم

وضعیت سلامت در میان شهروندان استان مازندران اعم از دختران و پسران، زنان و مردان درمجموع خوب نیست.

ریشه این مشکل نیز به رژیم غذایی و سبک زندگی اهالی برمی‌گردد. طبق اعلام دانشگاه علوم پزشکی مازندران، جمعیت قابل‌توجهی از شهروندان این استان اضافه‌ وزن دارند و چاقی از دلایل بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی و همچنین سرطان‌های دستگاه گوارش به شمار می‌رود که مازندران در ابتلا به هرکدام از این بیماری‌ها در کشور صاحب رتبه است.

آمارها حاکی است حدود ۲۸۰ هزار نفر از مردم مازندران، بیمار دیابتی هستند که ۱۶۰ هزار نفرشان شناسایی شدند یا بیش از ۵۳۰ هزار پیش‌دیابتی - افرادی که قند خون آنان بین ۱۰۰ تا ۱۲۶ است- و روی خط مرز و قرمز ابتلا به این بیماری خاموش قرار دارند، یکی از دغدغه‌های حوزه سلامت و بهداشت در استان به شمار می‌روند.

دکتر اکبر فاضل‌تبار ملکشاه، متخصص تغذیه و رژیم غذایی در این زمینه ضمن تایید این مشکلات گفت: دلیل عمده این موضوع به شیوه تغذیه و سبک زندگی مربوط است و کم‌تحرکی و تغذیه نامناسب به‌ویژه مصرف غذاهای شیرین، پرچرب و شور به‌عنوان عوامل مؤثر در ابتلا به بیماری دیابت و دیگر بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های قلبی-عروقی است. اما متاسفانه بیشتر افراد خیلی دیروزمانی که دچار عوارض دیابت می‌شوند، تازه متوجه بیماری‌شان می‌شوند.

درحالی‌که انجام آزمایش ساده تست قند خون، آن‌هم هر سه ماه یکبار در افراد بالای ۴۰ سال می‌تواند در آگاهی از ابتلا به این بیماری تأثیر بگذارد.

دکتر فاضل‌تبار افزود: تحرک و پیاده‌روی به‌عنوان عامل اثرگذار برای کنترل و مهار چاقی، بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابت است و از خانواده‌ها می‌خواهم از زندگی ماشینی فاصله بگیرند و به عضلات خود حرکت بدهند.

وی یادآور شد: یکی از دلایل این‌که مازندران در صدر استان‌ها از حیث ابتلا به بیماری‌های غیرواگیر قرار دارد، این است که به سبب شرایط مناسب اقلیمی و همچنین تردد مسافران، تنوع غذایی و همچنین تنوع بالای انواع دسر در این استان موجب تحریک مردم به غذا خوردن بیشتر می‌شود. با توجه به این‌که زندگی امروز اغلب ماشینی شده و افراد مانند گذشته بر سر زمین کشاورزی کار نمی‌کنند تا کالری بسوزانند، آمار ابتلا به مشکلاتی مانند چاقی، دیابت و بیماری‌های قلبی- عروقی در سال‌های اخیر در این استان مازندران بالا رفته است.

این پزشک متخصص گفت: افزون بر چاقی، فشارخون، قند خون و بیماری‌های قلبی- عروقی برخی سرطان‌ها ازجمله سرطان معده در استان مازندران زیاد است و کارشناسان بهداشت، رژیم غذایی پرچرب، توجه به غذاهای فست‌فودی که ارمغان غرب است، تحرک کم و زندگی پراسترس را عامل این وضعیت در استان می‌دانند.

سمنان؛ ۱۴.۱درصد شهروندان

دکتر محمدناصر رهبر، مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیرواگیر دانشگاه علوم پزشکی سمنان در خصوص بیماری دیابت گفت: به‌جز دیابت بارداری، دیابت بر دو نوع ۱ و ۲ است که در دیابت نوع یک گفته می‌شود به دلایل نامعلوم ولی احتمالا به‌خاطر یک نوع عفونت، سلول‌های تولیدکننده انسولین از بین می‌روند و درنتیجه بدن نمی‌تواند انسولین تولید کند و قند خون بالا می‌رود. در این نوع که بیشتر در کودکان و نوجوانان اتفاق می‌افتد با از بین رفتن سلول‌های انسولین‌ساز، بیماری به‌صورت حاد شروع می‌شود و پنهان نمی‌ماند. فرد دچار علائمی مانند پرخوری و پرادراری می‌شود. در دیابت نوع۲ که به‌صورت تدریجی اتفاق می‌افتد، گیرنده‌هایی که در تمام بدن وجود دارد و انسولین روی آنها اثر می‌کند به‌خوبی عمل نمی‌کنند و انسولینی که ساخته می‌شود عملکرد خوبی ندارد. درنتیجه باعث بالارفتن قند خون می‌شود؛ این نوع دیابت که با شیوع فراوان‌تر و بیشتر در افراد بالغ و بزرگسالان دیده می‌شود به‌صورت تدریجی رخ می‌دهد و ممکن است فرد تا مدت‌ها بدون علامت باشد. یا علائم خفیفی داشته باشد که خودش پیگیر درمان نشود و به‌خاطر داشتن علائم خفیف و مراجعه دیرهنگام به پزشک ممکن است دچارعوارض چشمی شده باشد.

مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های دانشگاه علوم پزشکی سمنان بابیان این‌که در بیماری دیابت نمی‌توان علت خاصی را تعیین کرد در مورد نقش وراثت در ابتلا به دیابت گفت: اگر در خانواده‌ای پدر یا مادر به دیابت مبتلا باشند، احتمال ابتلای فرزند سه برابر و اگر هم پدر و هم مادر مبتلا باشند، احتمال ابتلای فرزند به دیابت تا هشت برابر بالا می‌رود. البته اگر فردی چاقی مفرط داشته باشد و سنش هم بالا باشد، مستعد مبتلابه این بیماری است.

دکتر رهبر بابیان این‌که معمولا جنسیت تأثیر زیادی در میزان ابتلا به دیابت ندارد، گفت: در کشورها و اقوام مختلف، میزان ابتلا در میان زنان و مردان متفاوت بوده که در ایران این بیماری بیشتر در زنان شایع است.

مدیر پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های غیر واگیر دانشگاه علوم پزشکی سمنان با بیان این‌که در بیماری‌های غیرواگیر مانند انواع سرطان‌ها، دیابت و فشارخون نمی‌توان یک عامل مشخص را در نظر گرفت، گفت: بیماری دیابت و سیگار بر همه اعضای بدن تاثیرگذار است ولی بیشتر دستگاه‌هایی که عوارض ناشی از دیابت در آنها نمودار می‌شود، قلب و عروق و دستگاه اعصاب و بعد از آن کلیه‌ها و دیگر اعضای بدن هستند.

وی در خاتمه توصیه کرد: توجه به تغذیه صحیح و عدم استفاده زیاد از نمک و روغن، غذاهای کنسروشده، گوشت قرمز، تحرک بدنی و نکشیدن سیگار از مهم‌ترین عواملی است که بر دیابت، بیماری‌های قلبی - عروقی، سرطان‌ها و سایر بیماری‌ها تاثیرگذارند.

البرز؛ ۱۳.۲درصد ساکنان

دکتر داریوش جلیلی، رئیس انجمن دیابت استان البرز گفت: انجمن دیابت استان البرز ۲۳سال است با هدف آموزش به بیماران مبتلا به دیابت، پزشکان، پرستاران وکارشناسان تغذیه فعالیت می‌کند.

دکتر جلیلی در خصوص آمار بیماران مبتلا به دیابت استان عنوان کرد: حدود ۳۰۰هزار بیمار مبتلا به دیابت در استان داریم. این بیماری علامت خاصی ندارد و شایع‌ترین بیماری غیرواگیراست که مراکز بهداشتی به صورت رایگان تست غربالگری دیابت را انجام می‌دهند.

وی علت افزایش مبتلایان به دیابت را پرخوری و کم‌تحرکی و مسائل ژنتیک در استان البرز دانست و گفت: ورزش بهترین راه درمان و پیشگیری از بیماری دیابت است و باید هر فردی روزانه نیم‌ساعت پیاده‌روی را در برنامه روزانه خود داشته‌باشد. وی پرنوشی، پرخوری، تاری دید، تکرر ادرار، خشکی دهان، کاهش وزن، خارش بدن و ایجاد زخم را از علائم ابتلا به بیماری دیابت اعلام کرد.

دکتر جلیلی تاکید کرد: بیمار باید آموزش‌های لازم را ببیند تا بتواند بر اساس این آموزش‌ها این آگاهی را کسب کند که چگونه می‌تواند قند خون خود را تنظیم کند. ما در این زمینه کارهای آموزشی زیادی انجام داده‌ایم و تا قبل از شیوع کرونا، آموزش‌ها به‌صورت حضوری و در دوره‌های مختلف انجام می‌شد که حدود ۲۲هزار نفر در زمینه آموزش و آشنایی با دیابت در این کلاس‌ها شرکت کرده‌اند. البته آموزش‌ها در حال حاضر به صورت وبینار آنلاین در شرایط شیوع کووید ۱۹ ادامه دارد. به دلیل آموزش‌های ارائه شده به بیماران مبتلا به دیابت امروز شاهد هستیم که کنترل دیابت در شهر کرج از وضع بهتری برخوردار شده و شرایط نرمالی دارد.

یزد؛ ۱۶.۲درصد اهالی

مدیر مرکز تحقیقاتی درمانی دیابت یزد گفت: وضعیت شیوع بیماری دیابت در استان به شکل فزاینده‌ای در حال افزایش بوده و اکنون در استان ۱.۵ تا دو برابر آمار کشوری افراد مبتلا به دیابت وجود دارد. در حال حاضر بیش از ۱۰۰هزار نفر در استان یزد با این بیماری درگیرند و متاسفانه ۱۰۰هزار نفر دیگر نیزطی پنج تا ۱۵سال آینده در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارند.

دکتر سیدمحمدرضا آقایی درباره مهم‌ترین عوامل شیوع دیابت دراستان یزد گفت: کم‌تحرکی و رژیم تغذیه نامناسب از مهم‌ترین عوامل شیوع بیماری دراستان بوده و دیابت نوع یک که مربوط به نوجوانان بوده و دیابت نوع بارداری در استان زیاد است.

وی تأکید کرد: نسل فعلی و دانش‌آموزان با این رژیم‌های غذایی فست‌فودی و سبک زندگی کم‌تحرک، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت هستند و ما در آینده با بحرانی خفته در مورد این بیماری مواجه خواهیم شد.

وی در مورد این‌که آیا این بیماری در استان وضعیت بحرانی دارد یا نه گفت: وقتی در جامعه‌ای بیش از صدهزار نفر با این بیماری درگیر هستند، خودبه‌خود بحران شکل می‌گیرد. در این جامعه باید کلینیک‌های دیابت فعال باشد. مشکلات توزیع انسولین باید به‌خوبی مدیریت شده و عوارض ناشی از این بیماری هم باید در جامعه به نوعی کنترل شود. متاسفانه درسال‌های قبل، سوانح و تصادف‌ها از مهم‌ترین عوامل نقص عضو در جامعه بود، ولی حالا دیابت نقش اول را در قطع عضو دارد.

دکتر آقایی در خصوص مشکل بیماران مبتلا به دیابت در استان یزد برای تهیه انسولین گفت: تهیه انسولین در استان تا حدودی با تلاش مسؤولان استانی برطرف شده و مقدار مصرف انسولین در استان نسبت به جامعه هدف باید یک به ۷۰ مصرف انسولین در کشور باشد. ولی با توجه به تعداد بیماران مبتلا به دیابت در استان، سهمیه انسولین عادلانه است و کمبودی در این زمینه نداریم.