شوشان - دکتر ایرج مزارعی کارشناس روابط بین الملل :
موضوع تاسیس "ناتوی عربی" که برای نخستین بار در سال ۱۹۸۸ توسط کشور مصر مطرح و در دوره ریاست جمهوری ترامپ هم گسترش و پردازش شد و هم اکنون نیز مقدمات راه اندازی آن توسط کشور عربستان در حال پیگیری است مدتی است که اسم خود را به "ناتوی خاورمیانه "به جهت کسب مجوز برای ورود اسراییل به این پیمان تغییر داده است .
این روزها ضرورت تشکیل یا عدم تشکیل این ائتلاف به عنوان یکی از مهمترین مباحث سیاسی ، راهبردی و ژئوپلتیکی کشورهای عربی ، امریکا و رژیم صهیونیستی تبدیل شده است و هر کدام از این بازیگران اهداف و نتایج متنوع و متکثری را به زعم خودشان از احیا و اجرای این ائتلاف دفاعی و نظامی دنبال میکنند . ائتلافی که هنوز در خصوص اسم و نام آن که آیا ناتوی عربی باشد یا ناتوی خاورمیانه انتقادات زیادی وجود دارد .
طراحان این ائتلاف معتقدند ، همانطور که کشورهای اروپایی در ۴ اوریل ۱۹۴۹ پیمان ناتو را با هدف تامین امنیت یکدیگر و مقابله با نفوذ و گسترش شوروی سابق به شرق اروپا ایجاد کردند ، ۲۳ کشور عرب زبان هم باید با هدف " امنیت دسته جمعی " اقدام به تاسیس ائتلاف نظامی میان کشورهای عربی از یک طرف و امریکا و اسرائیل از طرف دیگر با هدف تامین امنیت بیشتر برای کشورهای عضو باشند .
در این جا به اختصار در خصوص اهداف ، چشم انداز ها و موانع این پیمان تخیلی و صوری و شاید هم واقعی چند نکته یادآور می شوم :
۱- ائتلاف همکاری امنیتی میان کشورهای عربی ، اسرائیل و آمریکا برای مواجهه جمعی با چالش ها و خلاهای امنیتی این کشورها در منطقه است .
۲- تقابل اصلی این ائتلاف با کشور ایران به جهت دست برتر ایران در ژئوپلتیک خاورمیانه است که کشورهای عربی به تنهایی توان رویارویی با این نقش را ندارند .
۳- تقابل با سیاستهای نوعثمانی گرایانه ترکیه یکی از اهداف دیگر این ائتلاف میتواند فرض شود .
۴- ایجاد "دیوار دفاعی" برای اسرائیل توسط کشورهای عربی در مقابل تهدید مشترک که ایران باشد .
۵- با توجه به رتبه ۱۴ قدرت نظامی ایران در بین ۱۳۸ کشور قابل سنجش نظامی ، این طرح امریکایی - صهیونیستی - عربی با هدف تحدید و تهدید ایران در منطقه طراحی شده است .
۶ - کسب مجوز قانونی به امریکا برای حضور در منطقه خاورمیانه از اهداف دیگر طرح است .
۷ - امریکا در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۵۰ میلیارد دلار فروش تسلیحات به کشورهای عربی داشته که با تاسیس این ائتلاف با رویکرد شعار ایران هراسی فروش تسلیحات بیشتر هم خواهد شد.
۸- بهترین استراتژی ایران در این زمینه تقویت دیپلماسی فعال دوجانبه و چند جانبه با کشورهای عربی میباشد .
۹ - اختلاف مرزی و ارضی کشورهای عربی چون قطر با عربستان و امارات و عراق با عربستان و سایر کشورهای منطقه با همدیگر از موانع تحقق این ائتلاف میباشد .
۱۰- نداشتن ادراک یکسان کشورهای عربی از دشمنی با ایران و دوستی عمیق ایران با کشورهای عربی چون عراق ، لبنان ، سوریه ، یمن و قطر یک عنصر واگرا در تحقق این ائتلاف است .
۱۱ - این سازمان به طور صوری در مقابل یمن شکل گرفته بود که خروجی آن هم شکست ائتلاف بود ، فلذا شکست این ائتلاف قبل از رسمیت یافتن بیش از هر سناریویی محتمل تر میباشد .
۱۲ - اگر این ائتلاف هم در آینده نزدیک شکل بگیرد ، به جهت ساختار سیاسی و نبود دموکراسی در کشورهای عربی بیشتر به یک طبل توخالی و پرسر و صدا شبیه است تا یک پیمان نظامی همسو و استراتژیک برای این کشورها.*