برجام، در انتظار فرجام

گفتگوهای بین المللی ایران، به خاطر موقعیت ویژه در منطقه ای خاص، از متغیر های تاثیرگذار دیگری اثر می پذیرد. نقش آفرینی مهم ایران در منطقه و تاثیرات فرامنطقه ای این نقش، همچنین داشته های راهبردی منطقه از دید حوزه انرژی ، متغیر دیگری است که نقش ثابت نزدیک به یک سده خود را دارد. پس نمی توان فرایند گفتگوهای ایران با دیگران را بدون این متغیر ها در نظر آورد.

در بخش نخستین این سخن، جریان امروزین اوکرائین تا حدودی گفته شد، من سعی می کنم به صورت کوتاه از دیگر حوادث هم سخن بگویم.  

آ- حمله رژیم اشغالگر اسرائیل به نوار غزه در بازه زمانی اوج گفتگوها نشان از چه چیزی می دهد؟ غیر از این است که یکی از اهداف این تحرکات اعمال فشار به پروسه گفتگوهاست که از ابتدا مخالف آن بوده است؟ هر موقع که احتمال دستیابی به نتایج ملموس در گفتگوها می رود، صهیونیست ها تلاش می کنند با رفتار خود، ضمن دهن کجی به برنامه بین المللی به ایران هم بفهماند که گفتگوها در هیچ سطحی در کیفیت واکنش اسرائیل علیه منافع ایران تغییری نمی دهد و اسرائیل خود را ملزم به رعایت شرایط نمی داند. و در آینده هم رفتار خارج از چارچوب های پذیرفته شده بین المللی را دنبال خواهد کرد و اروپا و آمریکا هم نمی توانند روی این مواضع تاثیر قابل اهمیتی داشته باشند. این مهم همیشه راه فرار از برخی تعهدات را برای طرف آمریکایی و اروپایی باز می گذارد. در حساس ترین زمان گفتکوها، حملات اسرائیل منجر به کشته شدن فرماندهان و مسوولین رده نخست گروه های جهاد اسلامی در فلسطین می شود و روشن است که ایران اگر وارد تقابل رسمی با اسرائیل بشود، فضای بین المللی علیه دخالت ایران در منطقه و به نفع تبلیغات علیه ایران می شود که همیشه اسرائیل از آن دم می زند . سکوت دیگر گروه های فلسطینی ،مانند حماس، از سوئی اختلاف درون گروهی فلسطینی را نشان می دهد و از سوی دیگر جو داخلی فلسطینی ها رادر جهت اختلاف تعمیق می کند. خویشتن داری ایران در این مرحله و تشکر وزیر خارجه از حماس برای گسترده نکردن تنش-که مورد خواست اسرائیل است- در همین راستا تحلیل می شود.  اگر این تنش ها  ادامه می یافت، ورود دیگر گروه ها هم دخالت می کردند، عمق مسئله منجر به تخریب روند گفتگوها می شد. موشک باران جهاد اسلامی و عبور برخی موشک ها از سامانه گنبد اهنین، دستاورد مهمی بود که برای ایران هم ،همین اندازه کافی است که ناکارآمدی قدرت اسرائیل را نشان بدهد و اعتماد بنفس گروه های جهادی را بالا ببرد. احتمالا اسرائیل در نظر دارد که از نزدیک ترین مکان ها به مرکز قدرتش، نیروهای عمل کنند و موافق ایران را تضعیف کند و به ایران هشدار بدهد که در برنامه خود جهت اعمال فشار به اسرائیل در آینده نمی تواند استفاده کند. در حالیکه ایران با همین گروه های جهادی در بین گوش اسرائیل، بهترین‌بهره ها را می برو. شاید بشود تمایل اقلیت تندرو در ایران را که مخالف هرگونه گفتگو هستند، در این نوع کنش ها دید...!

ب- اتفاقات عراق در راستای تشکیل دولت و ناتوانی گروه ها جهت هماهنگی برای اتحاد در عراق، و اقدامات تمرکز گریزبرخی نیرو ها ،احتمال وارد کردن عراق به صحنه تازه ای از برخوردها را متبادر می کند. گرفتاری عراق، یعنی بالا رفتن هزینه های امنیتی در ایران و این مهم چیزی است که مخالفان به نتیجه رسیدن گفتگوها به دنبال آن هستند.پس، تحرکات در عراق یک‌متغیر افزایش فشار به ایران است و تاثیرپذیری دولت های پیشین در عراق از نیرو ها و دولت ی خارجی - به ویژه کشور های مخالف ایران- برای ایران هزینه ها را بالا برده است. هرچه در عراق میان نیروهای موثر اختلاف باشد، زمینه برای هزینه سازی برای ایران بیشتر می شود.

پ- ایجاد اختلاف و تعمیق گسل های موجود در سپهر سیاسی افغانستان هم در همین راستا تحلیل می شود. ایجاد تنش میان طالبان و داعش و دره پنجشیر و  دیگر گروه های دارای نفوذ-مانند بازمانده های القاعده- در آنجا، علاوه بر پیشبرد منافع کشورهای دارای نفوذ خارج از منطقه، خودبخود هزینه های امنیتی و اجتماعی در ایران را بالا می برد، کشتن ایمن الظواهری در این برهه، همین علامت را نشان می دهد.

باری،اعمال فشارهای گوناگون به ایران در زمانی که گفتگوها نیاز است اولا سرعت یابد ،همچنین به نتیجه مورد دلخواه آنان  برسد، آنها را وادار به طراحی های حداکثری برای تاثبرگذاری می کند...