رفراندوم و شبه رفراندوم

شوشان ـ رجبعلی کرد:

همه پرسی یا رفراندوم رای گیری مستقیم از همه اعضای یک سازمان یا جامعه است،برای رد یا تصویب سیاستی که رهبران یا نمایندگان پیشنهاد کرده اند.همه پرسی یکی از روشهای مهم دمکراتیک است و اصل آن مورد پذیرش و اقبال مردم و صاحبنظران و دمکراسی خواهان است و خوشبختانه در قانون اساسی جمهوری اسلامی در اصل 59 به آن توجه شده است اما در بکارگیری ابزار همه پرسی میان حقوقدانان اتفاق نظر نیست.

جمهوریت و انتخابات لازم و ملزوم همند بطوریکه در حکومتهای مبتنی بر رای و نظر مردم بطور مستمربرای انتخاب نمایندگان ملی و محلی و مسولین و حکمرانان به صندوقهای رای مراجعه میکنند.اگر مشاهده و احساس شود که مردم چیزهایی را میخواهند یا نمیخواهند که در قوانین عادی به خواسته خود نمی رسند و یا بخشهایی ازخط مشی ها و سیاستگزاریهای دولت نماد خواست عموم نباشد،راهکار مراجعه به آراء عمومی و همه پرسی است. سوال؟ آیا در کشور شاهد چنین وضعیتی هستیم؟ اگرجواب خیر است این همه نارضایتی پیدا و پنهان برای چیست؟ اگر جواب مثبت است آیا بهترین و تنهاترین گزینه رفراندوم است؟

این اتفاقات چندماهه اخیردل هرفرد مسلمان و با وجدان و میهن دوست را به درد آورد.هر اسمی روی این حوادث بگذاریم برای ایرانیت و اسلامیت و جمهوریت ناخوشایند بود. دشمنان پیازداغش را زیاد و بزرگنمایی کردند و برخی از مسولین و نمایندگان و صاحب قلمان نیز آن را به اعتراض عده ای قلیل و معلوم الحال تقلیل داده اند.اما واقعیت چیز دیگری است. گرچه برگزاری رفراندوم اما و اگرهایی دارد ولی چون در قانون اساسی این مهم مورد توجه قرار گرفته باید کلیات آنرا پذیرفت و به آن تن داد اما همانگونه که در مقدمه این نوشتار ذکر آن رفت حتی در بین صاحبنظران علوم سیاسی و حقوق در چگونگی و شیوه برگزاری رفراندوم اختلاف نظر هست و ایضا" در بین جناحهای سیاسی کشور نیز این اختلاف هست.حال چه باید کرد؟

بهترین راه برون رفت از این وضعیت چشم نبستن بر روی واقعیتهاست. مسولین و موکلین ما باید واقعیت ها را ببینند و بین آنچه که دوست دارند و آن چه بر جامعه میگذرد تفکیک ایجاد کنند.بدانند که نارضایتی ها بیشتر شده و همه معترضین ضد انقلاب و بی خدا و بی نماز و لاابالی و فریب خورده نیستند. همانگونه که همه ی موافقین نظام و موحدین فقط همانها نیستند که در یک راهپیمایی و یا نماز جمعه شرکت میکنند-بلکه خیلی بیشتر هستند- مخالفین و ناراضیها هم فقط همان عده که کف خیابان هستند و شعار سر میدهند نیستند بلکه بیشترند و به هر دلیلی در کف خیابان نیستند.شایسته است.یک بررسی دقیق و همه جانبه در مورد معترضین و مخالفین و ناراضیان صورت گیرد وبرای برون رفت از این وضعیت ناخوشایند نسخه ای معقول و مقبول پیچید.گرچه اقتدار حاکمیت میطلبد که با هنجار شکنان و عربده کشان و جانیان برخوردی متفاوت داشته باشد اما باید دانست که ناراضیان بسیار بیشتر از آن هستند که فکر میکنند و برخوردهای امنیتی و قضایی مشکل رابطور اساسی و ریشه ای حل نمیکند .باید به فکر چاره بود و در سیاستها و خط مشی گذاریها و قوانین تجدید نظر اساسی صورت گیرد.

ما در گذشته شاهد انتخاباتهایی بودیم که می توان نام آنها را شبه رفراندوم گذاشت.وقتی در یک رقابت انتخاباتی کاندیدایی که رویکردش با اکثریت حکمرانان متفاوت است و مورد استقبال چشمگیر مردم قرار می گیرد و نزدیک به سه برابر کاندیدای رقیب رای می آورد این رای فقط انتخاب یک رییس جمهور نیست و بسیارمعنادار است. در انتخابات مجلس در مقاطعی نیز چنین بود که در این مقال مجال تجزیه و تحلیل آن نیست.اگر به جای مقابله با این رویکردهای مردم پسند تن به آن می دادند و به عنوان یک واقعیت ولو تلخ -برای یک جناح- آن را می پذیرفتند و هضم میکردند شاهد دوسه اعتراض گسترده و این اعتراضات طولانی نبودیم.اگر به تاسی از امام و قانون اساسی می گویید مردم همه کاره اند و مردم باید انتخاب کنند زمینه و بستری برای انتخاب فراهم شود تا اولا اکثریت مردم با شور و شوق به پای صندوقهای رای بیایند و ثانیا نتیجه ی آن انتخاب هرچه باشد در عمل آن را بپذیریم و ارج نهیم و قدر بدانیم.حال اگر به هر دلیلی مجموعه حاکمیت رفراندوم را فعلا به صلاح ندانند حداقل در انتخاباتهای آتی زمینه حضور همه طیفها و جریانهای فکری-سیاسی را فراهم کرده و هر جریان سیاسی که با شعارها و اهدافی که در خلال انتخابات مطرح میکند رای آورد نسبت به آن تمکین شود و زمینه اجرای شعارها و اهدافی که مد نظر دارند و با اقبال عمومی مواجه شده را فراهم کنند.در این صورت این زخم التیام می یابد و کشور نیز در مسیر تعالی و بالندگی و رشد اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی قرار خواهد گرفت و بجای اعتراضات در کف خیابان و تبعات منفی آن ، مردم با حضور گسترده در خیابانها برای رای دادن به کاندیداهای خود صفهای طویل تشکیل خواهند داد. به امید آن روز.