شوش،نگین تاریخ

بررسی حوادث گذشته در مطالعات علمی،در حداقل شکل،نشان دهنده قدمت تاریخی مورد نظر است.اینکه چگونه می توان به این آگاهی ها دست یافت یا دقت عمل در این مسیر چگونه خواهد بود؟موضوعی مستقل اما قابل درک است.
چنین کنکاش هایی قادرند تا ابعاد متفاوتی را کشف و منعکس نمایند.گرچه ترسیم اهداف،قبل از بررسی ها،مهم تلقی می شود اما همیشه به آن ختم نمی گردد زیرا از درون این فعالیت ها،حقایقی بیرون می آیند که قابلیت تامل فراوانی را می طلبند.
با این حال،کشفیات باستان شناسان در اقصی نقاط دنیا،گرچه محدود به تراشه های تر سیمی است اما بروز داده ها،به اهدافی وسبع تر و حتی تعجب انگیزتر منجرمی شوند.
این قضیه در مورد شهر باستانی شوش،به وضوح،نمایان و منعکس کننده حقیقتی است که سرآمدی و در یک کلام«نگین» بودن تاریخی آن را نشان می دهد.
فعالیت باستان شناسان بیگانه در خرابه های شوش گرچه با اهدافی متفاوت و عمدتا بر محور طمع ورزی،انجام گرفت اما حاصل آن برای کشور وسیعی مانند ایران،بیرون کشیدن افتخاراتی گشت که در مواردی سبب عقب نشینی تمدن غرب در برابر آن گردبد.
این،بدان معناست که شوش به عنوان اولین شهر جهان در معنای امروزی،مورد تاکید قرار گرفت و مملو از نمادهای تمدنی در طول حیات خود گشت.
شهری که در آن،مناطق مختلف با توجه به تخصص مردمانش،مشخص گردید و بخش حرفه ای آن به نام«شهر پیشه وران» از زیر خاک بیرون آمد.امروز،یکی از مناطق باستانی مورد علاقه گردشگران،علاوه بر کاخ آپادانا و متروپل،همین شهر پیسه وران است.
شوش از جنبه دیگری نیز«الماس»تاریخی است و آن،سابقه گذشته  و تقسبم بندی مقاطع تاریخی آن است.اینکه،کشورهایی را باستانی می نامند،به دلیل دستیابی تاریخ شناسان به دانستنی های آن هاست.
پس،یونان باستان یا روم قدیم و نیز مصر و امثال آن،نشان دهنده مقطعی در تاریخ است که آن را« تاریخی» گویند اما در مورد شوش باید از وازه ای با نام«قبل از تاربخ» هم نام برد.این حقیقت از طریق کشفیات باستان شناس معروف گیرشمن،منعکس گردید.
با وجود چنین وضعیتی،شوش در طی مطالعات، به مقاطع مختلفی و البته با توجه به دلیل ها و استنباط ها، تقسیم بندی و همین موضوع سبب یکه شدن آن گردید.
شوش قبل از تاریخ،شوش باستان،شوش اسلامی و شوش جدید،نام های مشخص آن است و جالب اینکه،شوش جدید،گرچه سابقه کمتر از  صد و بیست سال را داراست اما دارای مقاطع متفاوتی است.پژوهش های من،نشان دهنده مقاطعی مانند:شوش در دوره کاروانسرایی،شوش روستایی،شوش بخشداری و شوش شهری است.این نکات،نشان می دهند که شوش،شهری استثنایی و مملو از ناگفته ها در طول زمان است که می بایست در حداقل انتظار،تپه های آن به وسیله باستان شناسان متخصص و فاقد طمع، مورد جست و جو قرار گیرند تا حقایق جدیدی کشف شوند.شاید آن روز،مجبور شویم تا به جای«نگین»، از واژه ای والاتر استفاده کنیم.