گزارشی از پنجمین همایش شاهنامه خوانی // آخر شاهنامه همیشه خوش است

اختصاصی شوشان / شهرزاد امیری : نگاهی گذرا به تاریخ کشورمان نشان می دهد که در دوره قاجاریه شاهنامه و شاهنامه خوانی بیش از تمام ادوار گذشته کسب اعتبار کرده است و حکام و فرمانداران ایالات که هر یک برای خود شاهنامه خوان مخصوص داشته اند، کم نبوده اند. شاهنامه خوانی در میان ایلات ( که به درستی از سابقه آن خبری نداریم ) در این دوره سخت رواج یافته است.

جوانان و مردان ایلات که پرورش یافته دشت و بیابان بودند و زندگی طبیعی و آزاد آنان را سلحشور و حادثه جو بار آورده بود، شعر شاهنامه را در مذاق خود خوش یافته بودند. به همین دلیل، شاهنامه، برای این فرزندان صحرا مفهومی گوش نوازتر و آشناتر از هر سرودی داشت و بسا که آموزگار و الهام بخش آنان به شمار می رفت.

به گزارش شوشان ، در این روزگار، قهوه خانه ها، هرچند به پای قهوه خانه های دورة صفوی نمی رسید اما باز برای شاهنامه خوانان و داستان سرایان، بهترین جایی بود که هنر خود را عرضه دارند و مردم را به پای صحبت خود بکشانند.

شاهنامه خوانی در بین ایلات به وسیله بعضی از افراد که سواد مکتبی داشته ودارای صدایی خوش بودند، اجرا می شد و برخلاف نقالان شهرنشین برای تأمین معاش نبود. با این‌ حال‌، هر فرد باسواد و حتی‌ افراد بی‌سواد که‌ اشعار شاهنامه‌ را حفظ‌ داشتند، شاهنامه‌ را با صدای‌ گیرا می‌خواندند. معمولا شاهنامه خوانان افراد تیزهوشی‌ بودند که‌ اشعار شاهنامه‌ را با توجه‌ به‌ شرایط‌ زمان‌ و مکان‌ انتخاب‌ می‌کردند.

آوازخوانی به شیوه شاهنامه‌خوانی آن ‌قدر بر عشایر تأثیر گذاشته که آوازهایی را به همین شیوه در مدح یا یادبود افراد مشهور خود نیز می خواندند. و اما این فرهنگ اصیل ایل بختیاری به عنوان یک هنر اصیل از گذشته تاکنون در بین مردم ایلات و عشایر بویراحمدی، قشقایی و بختیاری ساری و جاری بوده و سال های اخیر در قالب همایش های شاهنامه خوانی این فرهنگ بین ایل بختیاری حفظ شده است .

در پنجمین همایش شاهنامه خوانی امسال هم که به همت گروه آسماری به اجرا در آمده است مانند سال گذشته تلاش زیادی برای اجرای بهتر برنامه ها وجلب رضایت مردم در تالار ورزشی شهید کارگر اهواز شده تا بتوانند فرهنگ اصیل بختیاری را به نسل جدید بهتر معرفی کنند .

مانند هر سال تعداد زیادی از مردم درحال آمدن به مراسم هستند . گروه انتظامات گروه آسماری جهت رفاه حال شهروندان آنها را به جایگاه اصلی دعوت می کنند. دوستداران موسیقی اصیل بختیاری صبرانه منتظر برپایی این مراسم هستند و بالاخره با همکاری "شاهین اسدی " که مدیر اجرایی پنجمین همایش شاهنامه خوانی است این برنامه آغاز می گردد .

هنرمندان بختیاری از استان های زاگرس نشین چون لرستان ، کهکیلویه وبویر احمد راه دوری را پیموده اند ولی عشق به اجرای همایش بختیاری و لبخند شادی مردم ، خستگی آنها را چندان نشان نمی دهد .

بانوان عضو گروه آسماری که تدارکات و انتظامات سالن برنامه را برعهده دارند به رسالت اصلی خود می پردازند تا نظم خوبی در مراسم باشد و مردم با آسایش و آرامش برنامه را تماشا کنند .

پس از قرائت قرآن و اجرای سرود جمهوری اسلامی وخواندن بیانیه "شاهین اسدی " دبیرپنجمین همایش شاهنامه خوانی بختیاری ، برنامه های مختلفی قرار است به اجرا درآید. یکی از این برنامه ها اجرای دلنشین "اسسفندیار رنجبری" و" کوروش رضوانی فر "است که با استقبال گرم حضار مواجه می شود .

بسیاری از کودکان و بانوان حاضر در سالن مراسم لباس سنتی بختیاری به تن کرده اند وبرنامه های متنوعی وجذابی قراراست برگزار شود .حتی بچه ها هم گوش به زنگ هستند تا از برنامه ها بهترین استفاده را بکنند .

هنوز زمان زیادی از شروع مراسم نگذشته ولی مردم دسته دسته وارد ورزشگاه کارگراهواز( در بلوار لشکر )می شوند .برخی با لباس محلی به همایش آمده اند تا هویت وقومیت بختیاری خود را به اثبات رسانند و برپایی این همایش خود دلیلی محکم برای پوشیدن این لباس های محلی است.

با شنیدن لهجه های مختلف خوزستانی برخی از تماشاچیانی که در سالن همایش حضور دارند، متوجه می شویم که این همایش جایگاه مهمی برای خوزستانی ها دارد و همه اقوام تمایل زیاد برای حضور دراین همایش های بومی ومحلی دارند.

مردم با شور وشوق خاص مرتب کف می زنند و لبخند بر همه چهره ها جاری است . اینجا قومیت معنا نمی دهد، ترک ، لر ، عرب ، شوشتری و دزفولی همه در کنار هم نشسته اند و در یک فضای دوستانه و صمیمی و شاد در حال تماشای برنامه های مختلف همایش هستند .

طبق گفته های دبیر اجرایی این همایش که برای اولین بار این مسئولیت سنگین را برعهده گرفته ، سختی های زیادی برای برپایی این همایش داشته اند که مهمترین آن ، پیدا کردن سالن مناسب بوده است .که البته سال های گذشته هم این مشکل بوده است .

"شاهین اسدی " اظهارمی دارد : گروه آسماری در جهت تقویت بن مایه های فرهنگ اساطیری و فرهنگ ایران زمین وخصوصا شاهنامه که بخشی از مواریث ، معاریف ملی ، دینی ، آیینی ، فرهنگی و تاریخی گام بر می دارد و تنها انتظارش از مسئولین حمایت آنهاست تا برنامه ها بدون هیچ گونه ذیق وقت به اجرا در آید .

متاسفانه حمایت های لازم از گروه های فعال فرهنگی مانند گروه های بختیاری صورت نمی گیرد این درحالی ست که اگر این حمایت ها باشد ، هنرمندان با انگیزه و روحیه دو چندان به اجرای برنامه ها خواهند پرداخت چرا که همدلی و همراهی مسئولین را درک می کنند .

وی اظهار امیدواری می کند که در آینده این مشکلات از سر راه گروه آسماری کنار رود تا این گروه برنامه ریزی بهتر و مناسب تری برای دعوت هنرمندان نامی شاهنامه خوانی داشته باشد .

نواختن ساز و دهل بختیاری، شعرخوانی، موسیقی، نقاله خوانی، شاهنامه خوانی از جمله برنامه هایی هستند که در حال اجرا هستند و با تشویق بسیار گرم مردم هنرمندان هم دلگرم می شوند .

با وجود اینکه تبلیغات چندانی برای برپایی همایش صورت نگرفته اما مردم مانند هرساله عهدو وفای خود را نسبت به گروه آسماری نشان داده و گروه گروه وارد سالن می شوند تا با حمایت خود از تلاش های دست اندرکاران اجرایی و هنرمندان قدردانی کرده باشند .

امام جمعه موقت شهر اهواز هم که در این همایش حضور یافته برای ایراد سخنرانی به جایگاه می رود و اظهار می دارد : در میان اقوام ایرانی ایل بختیاری افتخار آفرینی تاریخی و فرهنگی داشته اند .

به گزارش شوشان ، "آیت الله حسن زاده" با اشاره به اینکه یکی از افتخارات کشور نخست عرصه علمی ، مذهبی و اندیشمندانی است که دراین حوزه ها به معرفی دین و ارائه نظرات علمی کوشیده اند و عرصه دیگر چهره های فرهنگی هنری و بختیاری می باشد ، تلاش های این قوم را برای معرفی هنرهای دینی و انسانی که در طول تاریخ هم در سطح ملی درخشیده اند مهم و موثر می داند .

این مقام مسئول در این مراسم ضمن گرامیداشت ایام هفته وحدت و استقبال از آغاز جشن های انقلاب اظهار می دارد: در دوران انقلاب ایل پر افتخار بختیاری در شهرهای مختلف با اعتصاب خود و عدم همکاری با رژیم طاغوت درس جهاد و مردانگی به دنیا دادند .

"آیت الله حسن زاده " ، با اشاره به اینکه جوانمردی ها و دلاوری های ایل بختیاری تنها مربوط به دوران انقلاب منتهی نمی شود ، اظهار می دارد : ایل بختیاری در دوران هشت سال دفاع مقدس نیز درس شجاعت خود را به سراسر دنیا دادند و درنقاط مرزی برگ زرین تاریخ خوزستان وایران را رقم زدند .

امام جمعه موقت اهواز، با بیان اینکه آنچه امروز به آن افتخار می کنیم تنها برای یک فرد ، طایفه و شهر ارزش نمی آورد، بلکه افتخار مهم جهاد وشهادت عرصه افتخار این ایل است می افزاید : تعداد زیادی از فرمانده هان دردوران دفاع مقدس از ایل بختیاری بوده اند که بحران جنگ را اداره کرده اند وحماسه ایثار ، جهاد وشهادت این سرداران بختیاری در تاریخ ضبط ، ثبت و ماندگار خواهدشد .

این استاد حوزه علمیه به موضوع تهاجم فرهنگی که دردستور کار دشمن است نیز اشاره کرده و اظهار می دارد : رسالت و وظیفه امروز ما فقط حفظ بنیان خانواده و غیرت است چرا که دشمن به وسیله جنگ نرم و ماهواره نظام خانواده ها را مورد هدف قرار داده است .

وی خطاب به خانواده ها هشدار می دهد : بانوان با حفظ وقار و پاکدامنی و مردان با حفظ نجابت باید در برابر این تهاجم های فرهنگی ایستادگی کنند تا دشمن به اهداف شوم خود نرسد .

"آیت الله حسن زاده " درخصوص اهمیت برپایی اشعار حماسی شهدای دوران دفاع مقدس اظهار می دارد : اشعار شهدای بختیاری مملو از اشعار حماسی ، آیینی و دینی است و ضمن پاس داشتن یاد و خاطره شهدای تاریخ انقلاب اسلامی ، یاد شهدای ایل سربلند بختیاری را هم گرامی می داریم .

وی اظهار امیدواری می کند که با توجه به ایام هفته وحدت ومیلاد حضرت رسول اکرم (ص) ، پنجمین همایش شاهنامه خوانی ایل بختیاری نیز دراین راستا گام برداشته و درجهت انتقال پیام وحدت ویکدلی و معرفی آیین ها و فرهنگ های سنتی نقش خود را ایفا کند .

اینکه فرهنگ شاهنامه خوانی چقدر برای مردم خوزستان اهمیت دارد را می توان در استقبال خوب آنها از این همایش یافت . از تحقیقات مردم شناسان اینگونه بر می آید که شاهنامه منعکس کننده شیوه زندگی و فرهنگ جوامع کوچ رو و کشاورز بوده است و شاید به همین دلیل باشد که گفتار شاهنامه با بافت جامعه عشایری همگون بوده و همخوانی دارد و بیانگر ویژگی های شجاعت، دلیری، سوارکاری، تیراندازی، آمادگی کوچندگی، جوانمردی، مهمان نوازی و خصلت های دیگر این جوامع است.

خواندن شاهنامه در میان ایلات و عشایر موجب پیدایش روحیه جوانمردی می شده که این خود نقش مهمی در ایجاد وحدت و برادری در میان ایل و پاسداری از ارزش های ایل و تبار خود داشت.

در سالن مراسم چهره های فرهنگی آشنایی چون پروفسور" امید کرم زاده شهنی "، دکتر" سیاوش محمودی بختیاری "و"هرمز علی پور" هم به چشم می خورد که هر ساله میهمان این همایش هستند و بر احیای فرهنگ ایل بختیاری تاکید زیاد دارند. برخی هم اکثر حکایت های شاهنامه را از حفظ بوده و به تمام وقایع شاهنامه و جنگ ها و شجاعت ها از آغاز تا فرجام آشنا بوده اند .

در ادامه پنجمین همایش شاهنامه خوانی "سید رضا حسینی" ،" قدرت جمالپور"، "سید رضا موسوی "،" محمد رضا دادگر" ، "اسکندر مقصودی "،" فاطمه و علی شیرمردی" هنرنمایی می کنند و در زمان نقش آفرینی آنها همه توجه خاصی به مراسم دارند .

و اما سرپرست گروه آسماری بختیاری نیز در حاشیه همایش اظهار می دارد: گروه آسماری بختیاری تا کنون فعالیت های مختلف فرهنگی انجام داده که از جمله انها می توان برپایی شاهنامه خوانی در هر سال اشاره کرد .

محمد بخشی می گوید : گروه آسماری متشکل از جوانان متعهد و علاقه مند به فرهنگ بختیاری است که در سایر نقاط کشور عضو دارد و در زمینه های مذهبی و فرهنگی فعالیت های متفرقه یی انجام داده است .

وی مهمترین دلایل روی آوری بختیاری ها به آیین شاهنامه خوانی را حفظ اعتماد به نفس و بالابردن روحیه شجاعت در دفاع از میهن ایران اسلامی بیان داشته و می افزاید: این سنت دیرینه و ارزشمند است که ستایش خداوند ، وطن دوستی ، دلاوری وشجاعت را توصیه می کند.

از دیگر سخنران های این جشنواره بزرگ حماسه سرایی بختیاری ، شاهنامه خوان جوان نامی بختیاری است که اظهار می دارد : فهم و درک شاهنامه مهمتر از خواندن شاهنامه است .

به گزارش شوشان، " نوربخش احمد زاده " می گوید : شاهنامه باید رمز گشایی شود چرا که وقتی کتاب شاهنامه خوانده می شود مانند این است که یک فیلمنامه دکوپاژ شده است . این امر نشان می دهد زبان فردوسی ، زبان سینمایی و فیلمنامه یی است و متاسفانه در سینمای ملی ما به شاهنامه و حکیم فردوسی ظلم شده است وی در ادامه به جایگاه زن در مفاهیم و مضامین شاهنامه اشاره و بر عدم اعتقاد به نابرابری جنسیتی در اندیشه فردوسی طوسی تاکید می کند .

شاهنامه خوانی هنوز ادامه دارد و تلاش های زیادی شده تا این همایش ها فلکوریک و در ارتباط با تاریخ گذشته ایران در قالب اشعار و موسیقی محلی اجرا شود تا منجر به احیا شدن آیین های سنتی بختیاری شود و برای پیوند بیشتر نسل قدیم وجدید بسیار کارساز باشد .

گویا برنامه در حال اتمام است ولی مجری برنامه اعلام می کند که قرار است از خدمات ارشمند هنرمند سرشناس موسیقی بختیاری تجلیل به عمل آید و نام "آغلام شاه قنبری " از میکروفون اعلام می شود که همه مردم با ورود این هنرمند به بالای سن او را تشویق می کنند .

به گزارش شوشان، مهندس "سید نصرالله موسوی "مدیر "ابراج اهوارا "هدیه یی به رسم یاد بود به این هنرمند سرشناس و فعال در موسییقی بختیاری تقدیم می کند و هنرمندان "کوهیار بختیاری " و "صغری طاهری" نیز اشعار و ترانه هایی در وصف این پیشکسوت هنر موسیقی بختیاری می خوانند .

سپس "بهزاد خیراللهی " مجری و هنرمند توانمند و موفق عرصه تئاتر استان که در لباس بختیاری و با گویش محلی برنامه خوبی را به نمایش گذاشته ، نام های ، "امید داوودی"، " مجید توسلی "و" زهرا صفری" را برای اجرای برنامه های پایانی قرائت می کند .

درحالی که مجری برنامه پایان برنامه را اعلام می کند اما هنوز برخی مردم برسر جاهایشان نشسته اند و اینقدر برنامه را دوست داشته اند و از آن راضی بوده اند که تمایل ندارند از سالن خارج شوند و بنا به اعلام متوالی مجری برنامه بالاخره سالن را ترک کرده ولی در پایان اظهار امیدواری می کنند که این همایش سال آینده پر بارتر برگزار شود و مسئولین نیز با حمایت اصلی خود از گروه آسماری جهت برپایی آیین شاهنامه خوانی همکاری بیشتری داشته باشند .