پایتختی که حراج شد

روزنامه بهار: در انتخابات امسال شاهد رقابت آقای قالیباف شهردار 12 ساله تهران با کاندیدا‌های دیگر بودیم، جدا از وعده‌های نه چندان واقع‌گرایانه جناب شهردار خیلی‌ها اعتراض کردند که قالیبافی که بعد از فاجعه پلاسکو حتی یک عذر خواهی را از مردم دریغ کرد امروز چگونه به میدان آمده و سعی در موجه جلوه دادن خود دارد. کسی که با تراکم فروشی به نوعی  در طول 12 سال شهردار بودنش تهران را به حراج گذاشته و به  قول اعضای شورای شهر دوره چهارم  املاک نجومی و استخدام‌های نجومی و غیره را رقم زده است چطور حالا دم از مدیریت کلان می‌زند. همین موضوع باعث شد که حالا که قالیباف نتوانست راهی پاستور شود و به نوعی هم از بهشت رانده شده است پرونده 12  ساله شهرداری او را مرور کنیم.  

***

بررسی پرونده 12 ساله

محمدباقر قالیباف در سال ۱۳۸۴ با رای شورای شهر تهران به عنوان هفتمین شهردار پس از انقلاب پایتخت برگزیده شد. منتقدان عملکرد قالیباف به عنوان شهردار تهران معتقد بودند و هستند  وقتی او سودای شرکت در رقابت برای رسیدن به ریاست جمهوری ایران را در سر دارد، فرصتی  فراهم شده تا کارنامه قالیباف در طول 12 سال ریاستش بر تهران ارزیابی شود.جدا از عملکرد مالی شهرداری و وضعیت حمل و نقل و‌ترافیک پایتخت که در سال‌های گذشته همیشه محل مجادله بین برخی اعضای شورای شهر و منتقدان با شهردار تهران بوده است، در چند ماه گذشته حادثه ساختمان پلاسکو، افشای واگذاری املاک نجومی شهرداری به برخی مدیران و استخدام‌های پرابهام در مترو تهران بیش از پیش شهردار را زیر ذره بین منتقدان قرار داد؛ مواردی که برای هیچ کدام شهردار تهران حاضر به پاسخگویی کامل به شورای شهر تهران نشد.

قالیباف 12 سال پیاپی سکان شهر تهران را در دست گرفت و در این مدت سه شورای شهر را در کنار خود داشته است. اعضای شورای شهر دوم که در آخرین روزهای کاری خود، قالیباف را به عنوان شهردار انتخاب کردند و شورای سوم از نظر سیاسی بیشترین نزدیکی را به او داشتند و در شورای چهارم نیز با وجود 14 عضو اصلاح طلب، اما همچنان شمار حامیان قالیباف کم نیست. در دوره سوم و چهارم شورای شهر تهران نام‌های آشنایی همچون مهدی چمران، مرتضی طلایی، معصومه آباد و احمد دنیا مالی به عنوان یاران و همفکران قالیباف دیده می‌شود که سر بزنگاه‌های مختلف تمام قد از او دفاع کرده اند. «شورای همراه» عبارتی است که منتقدان به کار می‌برند و می‌گویند: 12 سال فرصت در کنار شورای همراه زمانی کافی برای ایجاد تحول و اجرای برنامه‌های تدوین شده در تهران بود. فرصتی که قالیباف از آن به خوبی استفاده نکرد.

شهردار نمی‌تواند توجیه کند که وقت برای انجام کار نبود

به گفته محمدمهدی تندگویان، عضو شورای شهر دوره مدیریت قالیباف دوره طولانی مدتی بود؛ بنابراین نمی‌توانند توجیه کنند که وقت برای انجام کار نبود. اما در 12 سال اخیر تقریبا هیچ نوع درآمد پایداری را در شهر نداشتیم و پایه هیچ نوع درآمد پایداری هم ایجاد نشد. حداقل کاری که می‌شد انجام شود، تولید درآمد از زباله شهر است که هیچ‌گاه اتفاق نیفتاد؛ در تهران روزانه 7 هزار تن زباله ایجاد می‌شود در حالی که هیچ درآمد پایداری را در این بخش نداشتیم. این زباله‌ها نه تبدیل به نیروی برق شد و نه تبدیل به فرآورده‌های دیگر و این در حالی است که عوارضش از مردم اخذ می‌شود.

تندگویان می‌گوید احداث پل طبقاتی صدر یا تونل نیایش ممکن است نیاز شهر باشد، ولی جزو اولویت‌های ما نبود. به طور قطع احداث و بهره‌برداری مترو واجب‌تر است، اما ایشان به دلیل بهره‌برداری‌های تبلیغاتی این پروژه‌ها را در اولویت قرار داد که البته بعد از 4 سال هنوز عدد و رقم اجرایی شدن این پروژه‌ها را نداریم.بی انضباطی در مسائل مالی، انحراف از برنامه بودجه شهر تهران و اتکا به درآمدهای ناشی از عوارض ساخت و ساز و فروش‌تراکم از مهم‌ترین مشکلات شهرداری تهران است.

بدهی شهرداری

براساس گزارش شورای شهر تهران حجم مجموعه بدهی به یپمانکاران، اشخاص، بانک‌ها و پروژه‌های نیمه کاره حدود 60 تا 70 هزار میلیارد تومان است. درواقع شهرداری 14 هزار میلیارد تومان به اشخاص و 20 میلیارد تومان به بانک‌ها بدهکار است که متاسفانه سررسید هم دارد و هر ماه و هر سال با توجه به ضرایب بانکی این مبلغ افزایش می‌یابد؛ همچنین 45 هزار میلیارد تومان هزینه پروژه‌های نیمه کاره و پروژه هایی است که در برنامه 5 ساله آمده است.تندگویان در این باره گفته بود: در این 12 سال نه تنها درآمد پایدار ایجاد نشده، بلکه سرمایه‌های شهر خام فروشی شده و کلی بدهی به بارگذاشته است شهردار بعدی که بیاید با کلی دیون و بدهی مواجه است. براساس آمار بیش از 65 درصد درآمد شهرداری تهران از محل عوارض ساخت و ساز و فروش‌تراکم تامین می‌شود، در حالی که قالیباف در ابتدای کار خود وعده داده بود که به جای اتکا به درآمدهای ناپایدار یعنی عوارض ساخت و ساز منابع درآمدی پایدار برای شهر ایجاد کند. همچنین درمدت مدیریت قالیباف بر شهرداری تهران بیش از 70 هزار نیرو در شهرداری تهران استخدام شده‌اند که این موجب شده است که شهرداری بیش از حد بزرگ و حجیم شود.

پاشنه آشیل قالیباف

مسائل مالی از یک سو و حمل و نقل عمومی از سوی دیگر دو نقطه حساس کار شهرداری تهران است. اما از یک سو اعضای شورای شهر تهران از عملکرد غیرشفاف شهر تهران در بخش بودجه، تامین و هزینه کرد درآمدها انتقاد دارند و از سوی دیگر بسیاری نه تنها اقدامات شهرداری در بخش توسعه حمل و نقل عمومی را ناکافی می‌دانند بلکه می‌گویند آن بخش از کارهای انجام شده نیز سیاسی و تبلیغاتی بوده است. پس از آنکه در سال 1384 محمود احمدی نژاد از شهرداری تهران به ریاست جمهوری رسید، نگاه‌ها به شهرداری پایتخت تغییر کرد. حالا منتقدان قالیباف نیز می‌گویند او نیز در تلاش بوده است با استفاده از امکاناتی که در دست دارد و با انجام کارهای تبلیغاتی خود را به پاستور برساند.

متروی تهران

دو برنامه 5 ساله شهر تهران که سال‌های 85 تا 95 را هدف داشت و همچنین برنامه جامع تهران که چشم‌انداز سال 1404 را در نظر دارد بیش از بخش‌های دیگر روی حمل و نقل عمومی پایتخت تاکید دارد. در بیش از یک دهه گذشته نیز شهردار تهران توسعه خطوط مترو و حمل نقل عمومی را به عنوان یکی از دستاوردهای خود همواره مطرح کرده است. اما تحلیل آمارهای شهرداری تهران نشان می‌دهد که کامیابی شهرداری در این حوزه بسیار کمتر از آنچه است که تاکنون اعلام شده. براساس گفته‌های مسئولان شهرداری تهران در سال 84 یعنی ابتدای حضور قالیباف در شهرداری تهران 89 کیلومتر مترو در تهران شامل 3 خط، 331 دستگاه واگن مترو و 49 قطار در تهران موجود بود که این مترو 262 میلیون مسافر را به طور سالانه و به طور متوسط 855 هزار نفر را روزانه جا به جا می‌کرد. این گزارش‌ها می‌گویند تا پایان سال 95 یعنی 12 سال بعد 170 کیلومتر مترو شامل 5 خط 1200 واگن است. براساس گزارش‌های شهرداری این مترو در حال حاضر سالانه 717 میلیون مسافر را به طور سالانه و 2 میلیون و 339 مسافر را به صورت روزانه جا به جا می‌کند. شهرداری تهران یکی از نقاط قوت بزرگ خود را توسعه مترو و بهره برداری سالانه 30 کیلومتر مترو در تهران عنوان می‌کند اما مقایسه اعداد و تحلیل آنها نشان می‌دهد که این اعداد و ارقام با ادعاهای توسعه حمل و نقل عمومی در تهران با محوریت مترو فاصله زیادی دارد. درواقع در 12 سال گذشته تنها 81 کیلومتر مترو به خطوط مترو در تهران اضافه شده است و مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. این یعنی سالانه کمتر از 7 کیلومتر در تهران ساخته شده است که این اختلاف فاحشی با گزارش‌های رسمی شهرداری دارد.

از سوی دیگر گزارش‌های رسمی شهرداری نشان می‌دهد تعداد واگن‌های مترو و قطارها نیز افزایش چشمگیری داشته است. اما به گفته کارکنان شرکت بهره برداری بیشتر این قطارها و واگن‌ها همان دستگاه‌های قدیمی هستند که شست و شو و تعمیر و دوباره وارد خطوط می‌شوند. براساس گزارش هایی که شهرداری تهران از مراسم رونمایی از قطارهای جدید مترو ارائه کرده است در اواخر تیرماه سال گذشته 43 واگن معادل 6 قطار وارد خطوط مترو شده است، همچنین در اواخر تابستان نیز 58 واگن معادل 8 قطار، در نیمه دی ماه همان سال 9 قطار و در روزهای پایانی اسفندماه نیز 8 قطار وارد خطوط مترو تهران شده است یعنی در مجموع 33 قطار به ناوگان قطار تهران افزوده شده است. بنابراین تعداد واگن‌های مترو تهران اکنون باید بیش از 1400 دستگاه باشد و این درحالی است که اعداد رسمی با این اعداد همخوانی ندارد و اعداد رسمی همان 1200 مترو است. همچنین آمارهایی که از ظرفیت جابه‌جایی مترو گزارش می‌شود نشان می‌دهد که از سال 84 تاکنون تعداد مسافرانی که روزانه با مترو سفر می‌کنند به 3 و نیم میلیون نفر رسیده است. اما مقایسه همین آمارهای رسمی نشان می‌دهد حداکثر روزانه 2 میلیون و 313 نفر با مترو جا به جا شده‌اند. این اختلاف‌های آماری نشان از اشتباهات شهرداری تهران در آمارسازی دارد.

تهران شهر خودرو محور

یکی از انتقادهایی که این روزها به شهردار تهران وارد است، انجام پروژه‌های حمل و نقل تبلیغاتی همچون ساخت تونل‌ها و بزرگراه‌ها با هزینه‌های زیاد به جای پرداختن به توسعه مترو است. آمارهای استخراج شده از شهرداری تهران نشان می‌دهد که در 12 سال گذشته شهرداری تهران سه برابر خطوط مترو بزرگراه ساخته است. درواقع از سال 84 تاکنون بیش از 242 کیلومتر در مقابل تنها 89 کیلومتر مترو ساخته شده است. در سال 84 طول بزرگراه‌های تهران 303 کیلومتر بوده است که این عدد در حال حاضر به 545 کیلومتر رسیده است. از این منظر شهر تهران 98 درصد برنامه‌های طرح جامع تهران را که افق 1404 را در نظر دارد عملی کرده است. اما این در حالی است که براساس دو برنامه 5 ساله تهران طول خطوط مترو باید به 307 کیلومتر می‌رسید. از این منظر شهردار تهران در 12 سال گذشته تنها 55 درصد از برنامه‌های توسعه مترو را اجرایی کرده است. این موارد همان هایی هستند که منتقدان عملکرد شهرداری تهران از آنها به عنوان عملکرد تبلیغاتی قالیباف یاد می‌کنند و می‌گویند او در 12 سال مدیریت تهران چندان هم که می‌گوید کارآمد نبوده است.

اگر مردم باید همه چیز را بدانند چرا جلوی تحقیق و تفحص  مجلس‌ از شهرداری را گرفتید؟

قالیباف در صحبت‌های تبلیغاتی قبل از انتخابات گفته بود  دولتش شفاف خواهد بود و مردم باید همه چیز را بدانند. این در حالی است که اعضای شورای شهر می‌گویند در شهرداری تهران و حسابداری کل آن چیزی شفاف نیست و هیچ‌کس نمی‌داند آنجا چه خبر است. گزارش‌های مالی شهرداری هم به گفته اعضای شورای شهر انضباطی ندارند. قالیباف با لابی و رایزنی زیاد حتی نگذاشت نمایندگان مجلس از شهرداری تهران تحقیق و تفحص انجام دهند و گویا مردم نباید بدانند در شهرداری تهران چه خبر است.قالیباف گفته بود که «یکی از مسائل کشور که مردم هم  از آن دلخورند مبارزه با فساد است.» وی همچنین از آزادی رسانه‌ها در این زمینه سخن گفته  است، این در حالی است که در جریان افشای پرونده املاک نجومی، وی از رسانه‌ها شکایت و باعث بازداشت برخی خبرنگاران شده بود.رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران نیز در این زمینه گفته بود: اگرچه فساد ممکن است در برخی از ادارات حاکم باشد اما در شهرداری تهران بیش از سایر نهادهاست، تایید کننده این مساله تعداد شکایت‌های موجود در دیوان عدالت اداری از شهرداری تهران است.

مشکلات شهردار بعدی

درحالی که کمتر از ۳ ماه دیگر و با توجه به‌ترکیب شورای شهر پنجم، شهردار تهران تغییر می‌کند و  محمدباقر قالیباف از بهشت می‌رود، از هم‌اکنون چالش‌های پررنگی سر راه شهردار جدید تهران دیده می‌شود؛ موضوع ظاهرا دست چندمی به اسم حقوق کارکنان! این روزها زمزمه هایی از مشکلات شهردار بعدی به گوش میرسد. احمد مسجدجامعی، یکی از دو عضو شورای شهر چهارم که به شورای شهر پنجم نیز راه پیدا کرده است چند وقتی است که در صفحه توئیتری خود از نگرانی هایی برای شهردار بعدی می‌نویسد.  او در توئیتی گفته بود «اولین چالش شهردار جدید تهران، پرداخت حقوق خواهد بود.» در توئیت دیگری به صورت مجزا گفته بود «می‌پرسند مگر می‌شود اولین چالش شهردار جدید تهران پرداخت حقوق باشد؟ بله! با استخدام‌های نجومی که در شهرداری آغاز شده این اتفاق خواهد افتاد.» و چندی بعد هم نوشت «در برابر استخدام‌های نجومی در شهرداری که اخیرا شروع شده و یادآور استخدام‌های بی‌ضابطه در ماه‌های پایانی دولت قبل است، سکوت نخواهیم کرد.»

چنین سخنانی را پیش از این، محمد حقانی هم زده بود ، او گفته بود «ما اصلا دیگر درآمد ناپایداری هم نداریم، باغات ما از بین رفت، همه‌زمین‌ها را فروختیم، هر‌تراکمی‌ هم باید بدهیم دادیم و. . . باور کنید شهردار منطقه می‌گوید هر کاری توانسته انجام داده. من نمی‌دانم شهردار بعدی چه اصلاح‌طلب چه اصول‌گرا در پایان مردادماه می‌خواهد چگونه حقوق دهد؟ آقای دبیر بفرمایید که شهرداری فروردین ماه از کجا به کارمندانش حقوق داد؟ از بانک شهر استقراض کردند. آقایان به‌دنبال سوء مدیریت شان در پایان سال 94 برای تامین حقوق پرسنل و سایر بدهی هایشان عاجز می‌مانند و برای خروج از این بن بست از بانک شهر 5 میلیارد تومان استقراض می‌کنند و متعاقبا برای پرداخت این بدهی، شرکت شهروند و نمایشگاه شهر آفتاب را می‌فروشند. متاسفانه در پرداخت حقوق ماه گذشته نیز دست به استقراض زده‌اند که باید شاهد خسارت دیگری به شهر و شهروندان برای بازپرداخت آن طی ماههای آینده باشیم.»

تندگویان هم پیش از این درباره بدهی‌های شهرداری گفته است: «با وجود آنکه تمام سرمایه‌های شهر را فروختند اما باز هم بدهی بالا آورده و بر اساس آنچه که خودشان می‌گویند 20 هزار میلیارد تومان بدهی دارند اما واقعیت این است که 40 هزار نفر حقیقی و حقوقی مطالبه گر دارد و رقم بدهی‌ها از 20 میلیون تومان تا چندین میلیارد تومان است که به این میزان بدهی باید مطالبات بانکی و 40 هزار میلیارد تومان هزینه پروژه‌های نیمه تمام را نیز باید اضافه کرد.»  به گفته او شهرداری ۱۴هزارمیلیاردتومان به پیمانکاران،  ۱۲هزار میلیاردتومان به بانک‌ها و ۴۵هزار میلیارتومان بدهی پروژه‌های باقی مانده دارد که میراث شهردار بعدی می‌شود.

بهار نیوز/