نگاهی به سیر مجله نگین، طیف بندی جریان های روشنفکری در مقطع انقلاب

شوشان - امید حلالی :

در پیاده روی عصر گاهی در خیابان انقلاب چشمم می خورد به ‏مجله نگین سال چهاردهم، شماره ۱۶۳ مورخ ۳۰ بهمن ۱۳۵۷ با کاور سرخ که پس از ۸ روز از گذشت ۲۲ بهمن شاید یکی از مهم ترین مجلات اندیشه ورز چاپ شده نزدیک به روز پیروزی انقلاب اسلامی ست با مقالاتی از محمود عنایت (صاحب امتیاز)، مهدی پرهام، انور خامه ای، عباس میلانی و ...
نگین مجله ای مهم در تاریخ مطبوعات ایران است و مبدایی برای راه اندازی مجله مهم دیگری در دهه ۶۰ و ۷۰ یعنی «آدینه»

‏مجله «نگین» از فاخرترین نشریات ایران قبل از انقلاب بوده که بعدها «آدینه» در همان سبک و سیاق و فرمت منتشر شد. همین الان هم شماره های نگین را که می بینی انگار تازه از چاپ خارج شده اند و هماوردی برای آنان نیست و پس از ۶-۵ دهه نسخه های آن در بازار کتاب خرید و فروش می شود.‌ کار خوب مرگ ندارد.

در شماره ۱۶۳ نگین، ‏دکتر مهدی پرهام در مقاله «پایان انقلاب-آغاز سازندگی» می نویسد: «همه در برچیدن خاندان پهلوی هدف مشترک داشتند اما در سازندگی بنای جدید سلیقه مشترک ندارند. سلیقه مشترک را باید با گفتگو و بحث و انتقاد بوجود آورد»
عنایت هم در سرمقاله ورود همافران به درگیری را علت پیروزی انقلاب می داند.

در رسانه، نگاه روزنامه ها و مجلات به پدیده ها متفاوت است. روزنامه ها خبری برخورد می کنند و مجلات تحلیلی و تحقیقی. پژوهشگران معمولن با نگاه در آیینه روزنامه ها به گذشته می نگرند حال آنکه مجلات نیز می توانند رفرنس خوبی برای بررسی باشند.
نگین نزدیک به جبهه ملی و کانون نویسندگان بوده است.

‏نگین از شاخص ترین نشریات روشنفکری دهه ۴۰ و ۵۰ بوده و نویسندگان مهمی در آن قلم زده اند همچون: محسن هشترودی، شادمان، صناعی، حاج‌سیدجوادی، احسان نراقی، داریوش آشوری، عباس میلانی، رضا براهنی، انجوی شیرازی، شفیعی کدکنی، دبیرسیاقی، انور خامه‌ای، سعیدی سیرجانی، منصوره اتحادیه، بهمن فرسی، حمید عنایت برادر دوقلوی محمود عنایت، ابراهیم گلستان، جلال مقدم، فروغ فرخزاد، مهدی اخوان ثالث، احمد شاملو، مسعود فرزاد، هوشنگ کاووسی، حسین‌علی هروی، موسوی گرمارودی و... که اکثراً از مخالفان شاه بودند.
نگین با موضوع سانسور درگیری های جدی داشته است.

‏نگین در سال ۱۳۵۹ توقیف می شود بخاطر قصه شیخ صنعان از سعیدی سیرجانی و عملن مشابه دیگری برایش نیست تا در سال ۱۳۶۴ مجله آدینه راه اندازی می شود که بلحاظ سیر و شکل امتداد نگین است با نویسندگانی از نسل جوان تر به صاحب امتیازی غلامحسین ذاکری و سردبیری سیروس علی نژاد، فرج سرکوهی و منصور کوشان

‏توضیحاتی که درباره مجله نگین و نویسندگانش داده شد برای نشان دادن جایگاه و اهمیت آن است و سرمقاله مهم ترین بخش هر نشریه است
عنایت در سرمقاله شماره ۳۰ بهمن ۱۳۵۷ به ثمر نشستن انقلاب را با ملی شدن صنعت نفت قیاس می کند و به آن الگو از وقوع کودتایی مانند. ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ هشدار می دهد.
در صفحه پشت جلد اول عکاس محله عکسی را ثبت و ضبط کرده است که جالب توجه است و در کنار آن نوشته اند : «برای ثبت در تاریخ» و در آن قابی از «صمد بهرنگی» بر دستان جمعی از انقلابیون است که هم نشانگر فضای عمومی ست و هم خط و ربط و پسند مجله را نشان می دهد.

‏مرور مطالب مجله نگین و طیف بندی نویسندگان شاخصش دو خط جداگانه جریان روشنفکری در مخالفت با سلطنت پهلوی را نشان می دهد:
۱) جریان چپ و حزب توده
۲) جبهه ملی و مصدقی ها 
که نقش نهضت آزادی به رهبری مهندس مهدی بازرگان در واقع پیوندی میان جریان های یاد شده با جریان اسلامی به زعامت عام امام خمینی ست.