درسی ۵۶ ساله برای مدارس خوزستان

شوشان ـ عارف شریفی صرخه :

 ۵۶ سال پیش، در گوشه‌ای از شهر ساحلی «سیاتل» در شمال‌غربی ایالات متحده آمریکا، مدرسه‌ای به نام «لیک‌ساید» تصمیم گرفت، دانش‌آموزان را با کامپیوتر آشنا کند، در آن زمان، رایانه‌ها پدیده‌ای نوظهور، گران‌قیمت و ناشناخته بودند. 

مدرسه نمی‌توانست یک دستگاه بخرد، اما تلاش کرد آن را اجاره کند، پس صندوقی راه انداخت و از خانواده‌ها خواست برای اجاره یک ساله رایانه PDP-10 کمک کنند نه برای سرگرمی، بلکه برای آشنایی فرزندان‌شان با فناوری، نتیجه؟ یکی از آن بچه‌ها شد «بیل گیتس»!

 این تجربه، نمونه‌ای روشن از «کمک مردمی به مدرسه» به‌مثابه سرمایه‌گذاری آموزشی است؛ مشارکتی هدفمند، شفاف و آینده‌نگر. 

 اما در مدارس ایران، به‌ویژه در مناطق کمتر برخوردار مثل خوزستان، مفهوم «کمک به مدرسه» معنایی کاملاً متفاوت یافته است، این کمک‌ها اغلب برای تعمیرات یا تأمین نیازهای اولیه دریافت می‌شوند؛ بدون آن‌که گزارشی از نحوه هزینه‌کرد یا ارزیابی‌ای از تأثیر آن‌ها ارائه شود. در چنین شرایطی، خانواده‌ها نه مشارکت‌کننده، بلکه تأمین‌کننده هزینه‌های جاری‌اند؛ بدون آگاهی از سرنوشت پولی که می‌پردازند.

 نظام آموزشی کشور نیازمند بازتعریف این مشارکت است. کمک به مدرسه، اگر با شفافیت، برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری همراه باشد، می‌تواند به ابزاری برای ارتقاء کیفیت آموزش بدل شود. تجربه مدرسه لیک‌ساید نشان می‌دهد که حتی یک صندوق ساده، اگر با چشم‌انداز همراه باشد، می‌تواند آینده‌ای متفاوت بسازد.

 از سوی دیگر، در خوزستان، که این روزها سخن از راه‌اندازی ستاد راهبری توسعه به میان آمده، شاید زمان آن رسیده باشد که توسعه را از کلاس‌های درس آغاز کنیم. 

 اگر مدارس این استان، به‌جای تأمین اضطراری، به‌دنبال سرمایه‌گذاری هدفمند باشند؛ اگر خانواده‌ها بدانند کمک‌شان صرف تجهیز کلاس برنامه‌نویسی، آموزش هوش مصنوعی یا اتصال به اینترنت می‌شود، می‌توان به بازسازی اعتماد عمومی و پرورش نسل آینده امیدوار بود.

 این یادداشت به بهانه سالروز تولد بیل گیتس نوشته شده است؛ امروز، ۲۸ اکتبر، سالروز تولد اوست. بیل گیتس متولد ۱۹۵۵، برنامه‌نویس، کارآفرین، بازرگان، سرمایه‌دار، نیکوکار و مدیر ارشد اجرایی آمریکایی است که در سال ۱۹۷۵ با مشارکت پل آلن، شرکت مایکروسافت را بنیان گذاشت.

 بیل گیتس تا دسامبر ۲۰۲۲ با دارایی حدود ۱۰۷ میلیارد دلار، پنجمین فرد ثروتمند جهان بود؛ کارآفرینی که مسیرش از یک کلاس ساده با رایانه‌ای اجاره‌ای آغاز شد. این تجربه، با گذشت بیش از نیم‌قرن، همچنان الگویی ارزشمند برای آموزش است و نشان می‌دهد حتی سرمایه‌گذاری‌های کوچک، اگر هدفمند باشند، می‌توانند آینده‌ساز شوند.

 ما نیز می‌توانیم از آن الگو الهام بگیریم، به شرط آن‌که بدانیم پول‌های آموزشی دقیقاً چگونه و کجا هزینه می‌شوند. بدون شفافیت، نه بیل گیتسی خواهیم داشت، نه مدرسه‌ای آینده‌ساز؛ فقط می‌ماند قبض کولر و صندلی‌های فرسوده.