دعوت به اصلاح یک رسم پرهزینه

شوشان ـ نوید قائدی :

در فرهنگ ما ایرانی‌ها عزاداری و یادبود درگذشتگان سنتی دیرینه و احترام‌برانگیز است. یکی از رسم‌های رایج در این مراسم ارائه غذا به حاضران است. اما با نگاهی به شرایط امروز اقتصادی خانوارها به نظر می‌رسد زمان آن فرارسیده که در این سنت بازنگری کنیم. حذف غذادادن در مراسم فاتحه نه‌تنها نشانه بی‌احترامی نیست بلکه می‌تواند گامی به‌سوی معنویت عمیق‌تر و مسئولیت‌پذیری اجتماعی باشد.
مراسم فاتحه در اصل برای بزرگداشت یاد و خاطره و طلب مغفرت متوفی و تفکر در باب زندگی و مرگ است. وقتی تمرکز از دعا و ذکر به سمت تهیه و توزیع و صرف غذا تغییر کند، ماهیت اصلی مراسم کم‌رنگ می‌شود. حذف غذا باعث می‌شود مراسم بر محوریت اصلی خود یعنی یادبود و طلب آمرزش متمرکز بماند.
همچنین تهیه غذا برای جمعیت قابل‌توجه به دلیل ماهیت قومی و عشایری بعضی مناطق هزینه‌بر است و در شرایطی که خانواده عزادار خود با فشار روانی و اغلب مالی روبرو است، این هزینه می‌تواند بار اضافی سنگینی ایجاد کند. بسیاری از خانواده‌ها از روی ناچاری و ترس از قضاوت دیگران متحمل هزینه‌هایی می‌شوند که توان مالی آن را ندارند و گاهی مقروض می‌شوند.
متأسفانه، در بسیاری از مراسم فاتحه و یادبود مقدار قابل‌توجهی از غذا هدر می‌رود. این اسراف نه‌تنها با آموزه‌های دینی ما در تضاد است، بلکه در شرایطی که مشکلات مادی و معیشتی در بسیاری از مناطق وجود دارد این کار اقدامی غیرمسئولانه محسوب می‌شود. حذف بخش غذا باعث می‌شود برگزاری مراسم ساده‌تر و مدیریت آن آسان‌تر شود. خانواده عزادار می‌توانند انرژی و زمان خود را صرف امور معنوی و عاطفی کنند تا مراسم سهل‌تر برگزار شود.
اگر خانواده‌ای اصرار به‌صرف غذا داشته باشد می‌تواند برای اصلاح این امر و نهادینه‌کردن آن به‌جای صرف هزینه برای غذا می‌توانند مبلغ را به نیازمندان فامیل و قوم یا مؤسسات خیریه اهدا کنند.

در نهایت می‌توان گفت سنت‌ها زمانی ارزشمند هستند که با نیازها و شرایط زمانه سازگار باشند. حذف غذادادن در مراسم فاتحه نه‌تنها به معنای کنارگذاشتن یک سنت دیرینه نیست، بلکه نشان از بلوغ فرهنگی و بازگشت به اصالت مراسم یادبود دارد. این تغییر می‌تواند باعث شود مراسم فاتحه بار دیگر به جایگاهی که شایسته آن است - فضایی برای تفکر، دعا و یادبود معنوی – بازگردد.