فولاد خوزستان زیر تیغ بحران انرژی / پیامدهای بی‌آبی و بی‌برقی بر دومین تولیدکننده فولاد کشور؛ تهدید اشتغال، تولید و جایگاه جهانی ایران

شوشان - مریم مقدمی :
در شرایطی که صنعت فولاد نقش کلیدی در اقتصاد، اشتغال و صادرات غیرنفتی کشور ایفا می‌کند، بحران انرژی، قیمت‌گذاری نامناسب، محدودیت‌های صادراتی و مشکلات زیرساختی، این صنعت مادر را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان در نشست با اصحاب رسانه با ارائه آماری دقیق و نگران‌کننده، زنگ خطر را برای آینده این صنعت به صدا درآورد.

۸.۵ میلیارد دلار خسارت ناشی از محدودیت انرژی

امین ابراهیمی، مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان در نشست خبری که امروز ۸ مردادماه در اهواز برگزار شد، با اشاره به خسارات سنگین ناشی از قطعی‌های گاز و برق، گفت: در سه سال گذشته، صنعت فولاد کشور ۸.۵ میلیارد دلار زیان دیده است. با این رقم می‌توانستیم حداقل ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی احداث کنیم.

وی ادامه داد: در حالی که صنعت فولاد تنها ۷ درصد برق کشور را در زمان اوج مصرف به خود اختصاص می‌دهد، ۷۳ درصد این نیاز توسط خود مجموعه‌ها تأمین می‌شود.

نقش بنیادین فولاد در اقتصاد ملی

ابراهیمی اظهار کرد: صنعت فولاد ۵.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده و برای دو میلیون نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم شغل ایجاد کرده است؛ این یعنی ۸ درصد اشتغال کل کشور.

وی افزود: ارزش جایگزینی ۳۱ میلیون تن فولاد تولیدی کشور در صورت واردات، بیش از ۲۰ میلیارد دلار هزینه دارد.

از واردکننده خالص تا صادرکننده پیشرو

به گفته مدیرعامل فولاد خوزستان، ایران در سال ۱۴۰۲ به دومین صادرکننده محصولات نیمه‌تمام فولادی جهان تبدیل شد؛ در حالی که قبل از سال ۱۳۹۰ دومین واردکننده خالص بود. صادرات ۷.۸ میلیارد دلاری فولاد، معادل ۱۶ درصد از کل صادرات غیرنفتی کشور است.

حقیقت مصرف آب و آلودگی در صنعت فولاد

ابراهیمی با رد تصورات رایج درباره آلایندگی صنعت فولاد گفت: ۹۰ درصد تولید فولاد در ایران با روش قوس الکتریکی انجام می‌شود که نسبت به روش کوره بلند، آلودگی کمتری دارد. وی ادامه داد: تولید هر تن فولاد در ایران تنها ۱.۲ تن دی‌اکسید کربن تولید می‌کند؛ نصف میانگین جهانی.

در خصوص آب نیز، وی تاکید کرد: مصرف صنعت فولاد کمتر از ۱۵ درصد کل آب کشور است و با بهره‌گیری از پروژه‌های انتقال آب و چرخانی، سالانه ۱۱۰ میلیون مترمکعب آب تامین می‌شود.

افزایش هزینه‌ها، کاهش سودآوری

ابراهیمی با اشاره به افزایش شدید هزینه‌های انرژی گفت: نرخ برق از سال ۱۳۹۸ تاکنون ۳۰ برابر شده اما قیمت شمش فولاد تنها ۷ برابر افزایش یافته است. در نتیجه، حاشیه سود فولادسازان (به جز فولاد مبارکه) از حدود ۲۵ درصد به حدود ۱۰ درصد در سال جاری کاهش یافته و حتی پیش‌بینی می‌شود به زیر ۵ درصد برسد.

رقابت ناعادلانه با کشورهای همسایه

وی همچنین از قیمت‌گذاری نامناسب انرژی انتقاد کرد و گفت: بهای گاز برای فولادسازان ایرانی ۸.۲ سنت است، در حالی که ترکیه، عراق و عمان گاز را با قیمت‌های ۴ تا ۶ سنت به صنایع خود عرضه می‌کنند. حتی گاز صادراتی ایران به ترکیه با نرخ ۳۰ سنت فروخته می‌شود، در حالی که صنایع داخلی با قیمتی بالاتر مواجه‌اند.

سقوط تولید و رشد خام‌فروشی

مدیرعامل فولاد خوزستان هشدار داد: در چهارماهه نخست سال ۱۴۰۴، تولید این شرکت نسبت به سال گذشته ۶۰ درصد کاهش یافته است.

وی گفت: این کاهش تولید منجر به افت ۱۵ درصدی درآمد و ۱۴ درصدی سود شده که می‌توانست صرف سرمایه‌گذاری در استان شود.
در عین حال، صادرات محصولات نیمه‌ساخته کاهش یافته، اما خام‌فروشی مواد اولیه مانند کنسانتره و گندله با رشد چشمگیر همراه بوده است.

چالش‌های نیروگاهی و قیمت آب

ابراهیمی به عدم تحقق وعده‌های گذشته درباره تأمین برق ارزان برای صنایع اشاره کرد و گفت: پروژه ساخت نیروگاه اختصاصی فولاد خوزستان به دلیل مشکلات مالی و عدم صدور ضمانت‌نامه‌ها، پیشرفت لازم را نداشته است.

وی همچنین گفت: هزینه آب در خوزستان بیشتر از استان‌هایی مانند اصفهان است که از منابع زیرزمینی استفاده می‌کنند؛ این موضوع مزیت نسبی استان را تضعیف کرده است.

پروژه زیست‌محیطی منحصر به‌فرد برای کاهش آلودگی هوا

همچنین علیرضا مخبر دزفولی، قائم‌مقام فولاد خوزستان در این نشست خبری از اجرای پروژه‌ای بی‌نظیر در خاورمیانه برای کنترل غبارهای صنعتی شرکت فولاد خوزستان خبر داد. این طرح با استفاده از توری‌های پیشرفته بادشکن در محوطه‌ای ۴۰ هکتاری، انتشار غبار را تا ۸۵ درصد کاهش می‌دهد.

وی افزود: این طرح تنها در دو کشور کانادا و برزیل اجرا شده و در منطقه بی‌سابقه است. ترکیب این پروژه با ۵۵ غبارگیر موجود، تأثیر قابل‌توجهی بر کاهش آلودگی هوای خوزستان خواهد داشت.

درخواست برای حمایت و اصلاح سیاست‌ها

در پایان، مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان با بیان اینکه صنعت فولاد در آستانه بحران قرار دارد، خواستار بازنگری در قیمت‌گذاری انرژی، تسهیل صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا، و حمایت دولت از پروژه‌های زیرساختی مانند نیروگاه اختصاصی شد.

در شرایطی که صنعت فولاد ایران یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد مولد، اشتغال پایدار و صادرات غیرنفتی کشور محسوب می‌شود، ادامه روندهای ناکارآمد در حوزه انرژی، قیمت‌گذاری و سیاست‌های صادراتی، این صنعت راهبردی را در آستانه فرسایش قرار داده است. آن‌چه مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان در این نشست مطرح کرد، فراتر از یک گزارش عملکرد سازمانی بود؛ هشداری جدی درباره فروپاشی تدریجی توان رقابتی صنعتی در کشور است. فولاد خوزستان، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و پیشروترین شرکت‌های فولادی کشور، امروز با چالش‌هایی مواجه است که در صورت بی‌توجهی، نه‌فقط این مجموعه، بلکه کل زنجیره ارزش صنعت فولاد را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. اکنون زمان تصمیم‌گیری‌های راهبردی و حمایت‌های مؤثر است؛ چرا که حفظ پایداری تولید در فولاد خوزستان، به‌مثابه حفظ بخشی از امنیت اقتصادی و صنعتی ایران است.