دورکاری در سازمان‌های دولتی ایران: از تعطیلی پنهان تا تحول اداری

شوشان - محمد جهانگیری / مشاوره ارشد روابط عمومی، تبلیغات و برندینگ :

در حال حاضر، دورکاری در بسیاری از ادارات دولتی ایران نه تنها به بهبود خدمات منجر نشده، بلکه در عمل به تعطیلی پنهان تبدیل شده است. این وضعیت ناشی از نبود الزامات اساسی برای اجرای مؤثر دورکاری است. برای درک بهتر این مسئله، مثال ملموسی را بررسی می‌کنیم:  

*سناریوی واقعی:*  
نامه‌ای با درخواست پاسخ فوری از تهران برای اداره‌ای در خوزستان ارسال می‌شود. اما:  
- کارشناس مربوطه در حالت دورکاری است و *هیچ راه ارتباطی مشخصی* برای دسترسی به او تعریف نشده.  
- *فرهنگ پاسخگویی* در ساعات اداری در محیط دورکاری وجود ندارد.  
- *امکان اتصال به سیستم‌های* اداری به دلیل نبود زیرساخت‌های امنیتی فراهم نیست.  
- سازمان *تجهیزات لازم (لپ‌تاپ، اینترنت اختصاصی، خط تلفن اداری)* را در اختیار کارمند قرار نداده است.  

*چرا دورکاری در دولت تبدیل به تعطیلی پنهان شده است؟*

۱. *نظام نامه‌ای و دستورالعمل* مشخصی برای الزامات دورکاری (مانند ساعات پاسخگویی، روش‌های ارتباطی و نظارت) وجود ندارد.  
۲. *مدیران سنتی* هنوز به الگوی "حضور فیزیکی برابر با کارایی" اعتقاد دارند، بدون آنکه مکانیزمی برای سنجش عملکرد دورکاران ایجاد کنند.  
۳. *سیستم‌های دیجیتال* بسیاری از ادارات فقط در شبکه داخلی قابل دسترسی هستند و راهکار امنی برای دسترسی از راه‌ دور (مثل VPN سازمانی) پیاده‌سازی نشده است.  
۴. *بار مالی تأمین تجهیزات* (مانند لپ‌تاپ و اینترنت پرسرعت) به جای سازمان، بر دوش کارمند گذاشته می‌شود.  

*راهکارهای عملی برای تحول:* 
- *تدوین آیین‌نامه اجباری دورکاری:*
  تعریف دقیق ساعات کاری، روش‌های نظارت و ابزارهای ارتباطی الزامی (مثل سیستم پیام‌رسان داخلی یا تماس تصویری).  
- *تأمین تجهیزات توسط سازمان:*
  اختصاص لپ‌تاپ اداری، اینترنت پرسرعت و خط تلفن سازمانی به کارمندان دورکار.  
- *فرهنگ‌سازی پاسخگویی:*
  آموزش مدیران و کارکنان برای درک این موضوع که دورکاری به معنای تعطیلی نیست، بلکه تغییر محیط کار است.  
- *سامانه‌های اداری ابری:* 
  توسعه اتوماسیون‌های مبتنی بر وب با دسترسی امن از راه‌ دور (مانند نمونه‌های موفق در بخش خصوصی).  

*جمع‌بندی:*
دورکاری در بخش دولتی ایران تنها زمانی از شعار به عمل تبدیل می‌شود که:  
- مسئولان به جای حرف زدن، بودجه و زیرساخت اختصاص دهند.
- مدیران میانی، نظارت هوشمند (نه کنترل محض) را جایگزین فرهنگ "پشت میز نشینی" کنند.  
- کارمندان بپذیرند که دورکاری یک امتیاز نیست، بلکه شکل دیگری از تعهد شغلی است.