دود هورالعظیم و کلاس‌های خالی

شوشان ـ  عبدالحمید گل‌افشان:

 درس‌هایی که در مه فراموش شدند
 در اولین ماههای سال تحصیلی، نه صدای شادی دانش آموزان در حیاط مدارس به گوش می رسد و نه صدای معلم از پشت تخته سیاه. 
کلاسهای درس شهرهای خوزستان یکی پس از دیگری به اجبار تعطیل می شوند، اما این بار نه به خاطر گردوغبار بلکه به دلیل هجوم دود سفید و غلیظی که از آتش سوزی های بخش عراقی تالاب هورالعظیم برمی خیزد و نفس های خوزستان را به شماره انداخته است.

 فاجعه‌ای که نفس خوزستان را برید 
از ابتدای سال جاری تاکنون، حدود ۲۲ هزار هکتار از بخش عراقی تالاب هورالعظیم در آتش سوخته است . این آتش سوزی‌های مکرر، دود غلیظ و سفید رنگی تولید می‌کند که شهرهای رفیع، بستان، هویزه، سوسنگرد و حتی کلانشهر اهواز را در بر می‌گیرد .

 این دود تنها یک مزاحم نیست؛ یک تهدید جدی برای سلامت عمومی است.
مدیرکل هواشناسی خوزستان هشدار داده که قرار گرفتن در معرض این آلودگی، بیماری‌های تنفسی و قلبی-عروقی را به ویژه در سالمندان و گروه‌های حساس تشدید می‌کند.
مردم محلی از سرفه‌های مداوم، سوزش چشم و تنگی نفس رنج می‌برند و داروها و اسپری‌های تنفسی به کالایی دائمی در سبد خریدشان تبدیل شده است .

 تأثیر این بحران بر سیستم آموزشی، عمیق و نگران‌کننده است: 
 تعطیلی اجباری مدارس:
 مدارس به دلیل آلودگی شدید هوا بارها تعطیل شده‌اند، اما این تعطیلی‌ها هیچ شادی برای دانش‌آموزان به همراه ندارد.

 شکست آموزش از راه دور: 
تلاش برای ادامه آموزش از طریق برنامه "شاد" با چالش‌های بزرگی مانند اینترنت کند و ناپایدار روبرو است. معلمان و دانش‌آموزان به استفاده از تلفن‌های شخصی و هزینه‌کرد از جیب خود متوسل شده‌اند .
 یادگیری ناقص :
 قطع و وصل مداوم اینترنت، هرگونه تلاش برای آموزش مستمر و مؤثر را خنثی می‌کند.
نتیجه این شده که دانش‌آموزان، چه در کلاس‌های حضوری تحت تأثیر آلودگی باشند و چه پشت صفحه‌های موبایل، مطالب چندانی یاد نگیرند.

 چرا هورالعظیم می‌سوزد ؟
ریشه این بحران، مرگ تدریجی تالاب هورالعظیم است:

 سدسازی‌های بالادست: 
 ساخت سدهای متعدد روی رودهای دجله و فرات در ترکیه و نیز سد کرخه در ایران، جریان ورودی آب به تالاب را به شدت کاهش داده است .

 توسعه بی‌ضابطه نفتی: 
 فعالیت‌های شرکت‌های نفتی در دو سوی مرز و ساخت حوضچه‌ها و جاده‌ها، تالاب را تکه‌تکه و آلوده کرده است .
 تأمین نشدن حق‌آ به :
حق‌آبه قانونی تالاب که روی کاغذ تصویب شده، در عمل به طور کامل تأمین نمی‌شود . خشکی نیزارها، آن‌ها را به سوخت آماده‌ای برای کوچکترین جرقه تبدیل می‌کند.

 وعده‌های عمل‌نشده و راهکارهای بلندمدت 
مسئولان از "اقدامات دیپلماتیک" و "تشکیل کارگروه ویژه" خبر می‌دهند . استاندار خوزستان از برنامه‌ریزی برای جلسه با مقامات عراقی و همچنین درخواست اعزام هواپیماهای آب پاش خبر داده است.
با این حال، یکی ازکارشناسان سازمان محیط زیست، تاکید کرده که راهکار اصلی، احیای تالاب از طریق رهاسازی حق‌آبه آن است، نه فقط مهار آتش .

 نظر نگارنده: آینده‌ای که در دود گم می‌شود
این دود سفید، تنها نیزارهای خشک هورالعظیم را نمی‌سوزاند؛ 
 دارد آینده نسلی از کودکان و نوجوانان خوزستان را نیز به خاکستر می‌کشاند. چگونه می‌توان از دانش‌آموزی که نفسش در سینه حبس شده، انتظار داشت بر مفاهیم درسی تمرکز کند؟
 چگونه می‌توان از معلمی که باید با هزینه شخصی و اینترنت کندوضعیف به آموزش بپردازد، انتظار معجزه داشت؟ 

این بحران، تنها یک مشکل زیست محیطی نیست؛ یک بحران انسانی و آموزشی است. پرسش ساده و به جای مردم خوزستان این است:
 آیا نفس کشیدن در هوای پاک و تحصیل در محیطی سالم، حق مسلم آنان نیست؟ 

به نظر می‌رسد برطرف کردن اساسی این فاجعه، دیگر در گرو اقدامات استانی نیست.
این یک ضرورت ملی است که تنها با عزمی راسخ در سطح کلان دولت و پیگیری جدی دیپلماسی با کشورهای همسایه، به ویژه عراق و ترکیه محقق خواهد شد.
 وقت آن است که به جای تعطیلی مکرر مدارس، برای همیشه آتش هورالعظیم را خاموش کنیم تا آینده فرزندان این سرزمین، در مه این دود سمی گم نشود.