وقت کشت پاییزه در پایین‌دست کرخه و دغدغه کشاورزان برای تأمین آب کشاورزی

شوشان ـ محمد حردانی :

هر سال با فرا رسیدن فصل پاییز، کشاورزان مناطق پایین‌دست رودخانه کرخه در استان خوزستان آماده کشت محصولات استراتژیکی مانند گندم، جو، کلزا و سبزیجات زمستانه می‌شوند. اما در سال‌های اخیر، به‌ویژه با تشدید تغییرات اقلیمی، خشکسالی، و کاهش آورد سد کرخه، دغدغه تأمین آب کشاورزی به یک بحران جدی برای این کشاورزان تبدیل شده است.

اهمیت کشت پاییزه

کشت پاییزه نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی کشور دارد. در مناطق گرمسیر مانند پایین‌دست کرخه، کاشت محصولات در فصل پاییز باعث بهره‌برداری بهینه از نزولات آسمانی، کاهش تبخیر و استفاده کمتر از منابع آبی زیرزمینی می‌شود. گندم پاییزه به‌دلیل بازدهی بالا و مصرف آب نسبتاً کمتر، همواره جزو محصولات اصلی منطقه بوده است.

مشکلات موجود در تأمین آب

منابع آبی پایین‌دست کرخه به شدت به جریان آب خروجی از سد کرخه وابسته است. اما در سال‌های اخیر، به‌دلیل کاهش بارندگی در بالادست، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی برای مصارف صنعتی و شهری، و نیز نبود برنامه‌ریزی جامع برای مدیریت منابع، میزان خروجی آب به سمت اراضی کشاورزی به شدت کاهش یافته است.

برخی از مشکلات اصلی شامل موارد زیر است:

کاهش دبی رودخانه کرخه

افزایش شوری و کیفیت پایین آب در کانال‌های کشاورزی

تاخیر در بازگشایی آب برای نوبت‌بندی کشاورزی توسط سازمان آب

*نبود اطلاع‌رسانی دقیق به کشاورزان درباره زمان‌بندی توزیع آب*

واکنش کشاورزان و پیامدها

کشاورزان پایین‌دست کرخه بارها با تجمعات اعتراضی، نامه‌نگاری با مسئولان و مراجعه به ادارات جهاد کشاورزی، خواستار تعیین تکلیف وضعیت آب شده‌اند. بسیاری از آن‌ها هنوز نتوانسته‌اند تصمیم نهایی برای آغاز کشت بگیرند، چراکه ریسک از بین رفتن محصول به‌دلیل بی‌آبی بسیار بالاست.

این تردید و بلاتکلیفی، پیامدهای منفی متعددی در پی دارد:

کاهش سطح زیرکشت

افزایش قیمت نهاده‌ها به‌دلیل تاخیر در کاشت

تهدید امنیت غذایی منطقه‌ای و ملی

افزایش بیکاری فصلی در روستاها

نیاز به مدیریت منسجم منابع آبی

برای برون‌رفت از این وضعیت، نیاز به یک برنامه جامع و فوری وجود دارد. مدیریت منسجم منابع آب، اولویت‌دهی به بخش کشاورزی در توزیع آب، سرمایه‌گذاری در سیستم‌های آبیاری نوین و همچنین شفاف‌سازی در اطلاع‌رسانی به کشاورزان از جمله راهکارهای فوری هستند.

همچنین ضرورت دارد مسئولان در وزارت نیرو و جهاد کشاورزی با همکاری با کشاورزان محلی، الگوهای کشت متناسب با منابع آبی موجود را پیشنهاد دهند تا از خسارات احتمالی کاسته شود.

کشت پاییزه در پایین‌دست کرخه یک فرصت کلیدی برای بهره‌برداری از پتانسیل‌های خاک و آب منطقه است. اما تداوم بحران آب بدون مدیریت اصولی، این فرصت را به تهدید تبدیل کرده است. کشاورزان خوزستانی که سال‌هاست در خط مقدم تولید غذایی کشور ایستاده‌اند، امروز بیش از هر زمان دیگر، نیازمند حمایت واقعی و تصمیم‌گیری فوری مسئولان هستند.