تحلیلی بر نفرت پراکنی در فضای سیاسی کشور

شوشان ـ علی کرد – مدرس دانشگاه

یکی از دردناک ترین و پیچیده ترین احساسات در انسان نفرت است که می تواند بر روابط فردی اجتماعی تاثیر زیادی بگذارد و در سطح های فردی و گروهی و جناحی اثرات منفی و مخربی را بجای بگذارد. در کشور ما تنفرهای سیاسی_جناحی شدیدی وجود دارد و متاسفانه این روند رو به فزونی است و به همان نسبت اثرات منفی فراوانی در جامعه ایجاد کرده ومی کند. در گیر و دار مسایل مختلف و مبتلابه کشور فکری به حال این معضل بغرنج نشده و هرروز این معضل جونان سلولهای سرطانی در پیکره جامعه پخش شده است.در میان یادداشتهای مطبوعاتی و مقالات نیز بسیار کمتر به این موضوع پرداخته شد.روزنامه ها و سایت ها و فضای مجازی پر است از تحلیلهایی که مسایل و مشکلات کشور را به جناحها و گروه های سیاسی و دولتهای چپ و راست نسبت می دهند و هرکدام در مقام پاسخگویی نیز با شدیدترین لحن و گاهی با الفاظ رکیک و عناوین زننده دیگری و دیگران را مقصر این وضعیت نابسامان می دانند.همین وضعیت تنفر را بیشتر از پیش درسپهر سیاسی اجتماعی جامعه می پراکند و بوی بد این تنفرها فضای جامعه را    مسموم کرده است.بخش قابل ملاحظه ای از این نفرت ها تحت شرایط اجتماعی فرهنگی و سیاسی شکل گرفت. چون در این یادداشت بعد سیاسی-جناحی مورد نظر و بحث است بیشتر روی این جنبه تمرکز می کنم و در خلال بحث راهکارهای مدیریت و به تبع آن کاهش این عنصر ویرانگر و مخرب را ارایه خواهم داد.کشور ما پس از پیروزی انقلاب بیش از حد سیاست زده شد. از زمانی که رقابتهای انتخاباتی رنگ رقابتی بیشتری به خود گرفت افراد و چهره های سیاسی کشور در اظهار نظرها و تحلیلهای خود مواضع سرسخت و رادیکال گرفتند و برخی از چهره های سیاسی که میدان دار بوده و رسانه در اختیار داشتند به شدت هرچه تمام تر رقیب خود را می کوبیدند و انگ ها و برچسب ها می زدند چهره های تندرو طرف مقابل نیز درصدد پاسخگویی بود و با تنفر و انزجار و با برافروختگی مقابله به مثل می کردند که دامنه تنفر را گسترده تر کردند.بسیاری از افراد طرفدار دو جناح که بسیاری از آنان عضو حزب و دسته ای بصورت رسمی نبودند شامل بازاریان و فرهنگیان و دانشجویان و دانش آموزان و بطور خلاصه شهروندان به دو دسته تقسیم و در کوچه و بازار و خیابان و در مترو و تاکسی و اتوبوس و محل کارو... به بحث و جدل می پرداختند. بارها و بارها شاهد بحث ها سیاسی له و علیه برخی از شخصیتها و کارگزاران سیاسی کشوری در مراسمات عزا و جشنهای عروسی و حتی پکنیکهای تفریحی بین چند دوست خانوادگی بودم و دردناک تر اینکه گاهی این بحثها منجربه تنش و درگیری و قهر دوستان از هم می شد.. باهزاران افسوس ،این تنفرسیاسی در وجود افراد ریشه دوانده و گاهی مناظرات سیاسی منجر به مشاجرات و توهین و فحاشی می شد. تاسف بار تر اینکه آحاد جامعه که هر کدام همانند طرفداری از تیمهای فوتبال طرفدار طیف و جناح خاصی هستند را به سمت تنفر از هم سوق داد. بیش و پیش از اینکه برخی از این افراد که تعدادشان کم هم نیست به طیف و رویکرد سیاسی خود علاقه نشان دهند به مخالفان خود نفرت نشان می دادند.در مجادله ها که می توان نام بعضی از آنها را مراء گذاشت که در دین مبین اسلام نهی شده سخیف ترین واژه ها را به هم نسبت می دهند.الان در جامعه وضعیتی وجود دارد که اگر نگوییم همه ولی بخش قابل توجهی از افراد جامعه فکر و نظر مخالف خود را بر نمی تابد و نحله ها و جهره های مطرح  شاخص و برجسته گروه و جناح مخاف خود را بشدت می کوبد و از آن تنفر دارد  بالتبع طرف مقابل هم همین نفرت را پیدا می کند. همه هم باعنوان دلسوزی و علاقه و عشق به وطن و نظام و محرومین این مواضع سرسخت  همراه با بغض و کینه و نفرت را مطرح می کنند.این یک درد بزرگ است که کشور ما به آن مبتلا شده است. این نفرت پراکنی دامن جامعه ما را گرفته است.بعضی از روزنامه های خاص و همچنین صدا و سیما که می بایست در راستای اتحاد و انسجام ملی گام بردارند تریبون و سخنگوی طیفی خاص بودند و تریبون ملی را در اختیار آنان میگذاشتند وبا سخنانی موجی از تنفر و خشم و ناراحتی را ایجاد میکردند.ضمن قدردانی و سپاس از امامان جمعه که در تحلیلهای خود جانب احتیاط و اعتدال را رعایت می کردند اما بودند و هستند امامان جمعه و جماعتی که سخنانشان بجای ایجاد اتحاد و انسجام به نوعی دو دستگی دامن میزدند. همچنین در نطقهای نمایندگان مجلس و زمان سوال و استیضاح وزرا بارها شاهد برخوردهای ناروا و ناپسند و بکار بردن الفاظ نامناسب و نسبتهای ناروا به برخی از وزرا بودیم.این شیوه های ناپسند و نامیمون اثرات منفی خودش را در جامعه گذاشت.افراد جامعه با هرسنی و دیدگاهی و شغلی تحت تاثیراین ادبیات قرار می گیرند و آنها نیز در تایید و رد این مباحث با هم مناظره و مجادله میکنند و تا پایین ترین لایه های جامعه این نفرت افکنی نفوذ میکند و مخالفین و موافقین آنها نیز با ادبیاتی سخیف به جان هم می افتادند.ای کاش یک تحقیق گسترده و میدانی در این خصوص در سطح جامعه انجام می گرفت و مشخص می شد تا چه میزان بذر تنفر در جامعه پراکنده شد و چگونه این تنفرها درتارو پود جامعه رسوخ کرده و چون موریانه پیکره جامعه را بی سروصدا می خورد  همان گونه که ذکر شد برخی از چهره های شاخص جناح ها و احزاب سیاسی و اصحاب رسانه نقش مهمی در ایجاد این تنفر داشتند و بر همین اساس همینها وبه طور خاص صدا و سیما هم می توانند نقش مهمی در مدیریت و کاهش تنفر در ابعاد سیاسی اجتماعی در جامعه ایفا کنند. اولا صداو سیما تریبونش را در اختیار هیچ فردی از هیچ جناحی که نمیتواند بر احساساتش غلبه کند و سخنانش گزنده و تفرقه انگیز و تنفرآمیز است قرار ندهد. ازافراد خوشنام که اخلاق مدار و معتدل هستند استفاده کند و تریبون همه تفکرات سیاسی باشد نه یک تفکر و رویکرد خاص.دوم اینکه: صداو سیما و رسانه های نوشتاری پرطرفدار، جدال احسن که در آموزه ای دینی به آن توصیه اکید شده را رونق دهند.افرادی با دیدگاه متفاوت اما متین و باوقار و صبور و متعدل و متخلق به اخلاق انسانی را برای مناظره دعوت کند که الگویی برای طرفداران و حامیانشان.                                         

سوم: امامان جمعه و جماعات و مدرسین در مدارس و دانشگاهها در نقد و تحلیلهای خود مدارا و سعه صدر داشته باشند و لین و نرم و سنجیده سخن بگویند و به انسجام ملی اهتمام ورزند         چهارم: حاکمیت توجه بیشتری به احزاب کند و میتینگها و جلسات مناظره احزاب و تشکلها را نه تنها تهدید نداند بلکه از آنها به دید فرصت نگاه کرده و زمینه تشکیل و استمرار جلسات حزبی در اماکن عمومی به ویژه در دانشگاهها را فراهم و احزاب نیز افراد معتدل و با سعه صدر را برای سخنرانی و مناظره برگزینند.توصیه آخر اینکه هرفردی که خواننده این سطور است از خود شروع کند و در تلاش باشد که رقیب و مخالف دیدگاه خود را تخظیه نکند بر او برچسب نزند و با شیواترین و رساترین کلام و بارعایت اخلاق و ادب و با آرامش ووقارو به دور ازبغض و کینه و تنفر مطلب،رفتار و اقدام شخص،گروه و یا دولتی را نقد و بررسی و تحلیل کند. باشد که ریشه تنفر در جامعه ما رخت بر بندد و جای آن را مهر و محبت صفا و صمیمیت پرکند. ایدون باد