بررسی واژه های تربیتی: ارتباط

شوشان ـ جعفر دیناروند :

معنای لغوی:دهخدا آن را ربط بستن، بر بستن و بستن معنا نموده است.معین برای آن ربط دادن، پیوند چیزی به چیزی، بستگی، پیوستگی و رابطه را مطرح کرده است.عمید به رابطه داشتن، رفت و آمد داشتن، تماس بر قرار کردن با کسی از طریق وسیله ای مخصوص، پیوستگی، بستگی و پیوند اشاره نموده است.
تعریف:در تعریف از ارتباط(communication) دو مورد قابل ارائه است.
الف: انتقال افکار و عقاید یا مفاهیم معانی به دیگران به وسیله رمز.
ب: در فلسفه به عمل یا فرایندی گفته می شود که یک اجتماع، انسان را قادر می سازد به این که با انتقال مفاهیم، عادات، گرایش ها، مهارت ها و ارزش ها ی خود از نسلی به نسل دیگر، وجود و حیات خود را ادامه دهد.
توضیح:ارتباط دارای معانی مختلفی در حوزه های علمی است.در اجتماع نیز به معنای حفظ موجودیت انسانی و نیاز های متقابل است.جامعه شناسی آن را لازمه ادامه حیات جوامع می داند و آدمی نیز به دلیل نفس اجتماعی خود به انجام آن، ملزم می گردد.
شکی نیست که ارتباط برای انسان نوعی اجبار نیز باشد.بسیاری از انواع آن ممکن است به دلیل نیازمندی انجام گیرند.ارتباط های اقتصادی و داد و ستد ها از این نوعند.باید محصولی را داد و به جای آن، دیگری را گرفت.انجام چنین ارتباطی بدون نیازمندی نیست و اجبار، حکم اجرایی دارد.
در تربیت، ارتباط نوع خاصی از روابط را رقم می زند.تفاوت آن با سایر موارد در نکته های بسیاری است.اینکه موضوع تربیت، انسان است، اهمیت آن را مشخص تر می نماید.در ارتباط انسانی در حوزه تربیت، هدف، ارتقا و رشد است.افرادی که بیشترین رشد را داشته اند با داشتن روابطی که خاص تربیت است می توانند به رشد همنوعان خود کمک کنند.
ارتباط در «تربیت»، همفکری و نفوذ متقابلانه است، قدرت رشد افزون تر برابر با تغییرهای بیشتر است.در این میان، توازن در فهم و برداشت های درست، هدف اصلی و مبنای درستی نوع ارتباط است.تربیت می کوشد تا با داشتن رابطه، بیشترین نفوذ را در تربیت شونده ایجاد نماید.
ارتباط در ایجاد گرایش های همسان، علایق مشترک، دیدگاه های متوازن، فهم علمی، استنباط دانشی، حفظ ارزش های انسانی، هدفمندی رشد، کشف استعدادها، بروز توانایی ها، عملگرایی، فعال سازی، اصلاح رفتار و در نهایت تکامل آدمی، نقشی اساسی ایفا می نماید.ارتباط در تربیت دارای چنین خصیصه ای است.
جذب حداکثری تربیت شونده، بیان اشتراک ها، دوری از تضاد ها ، نزدیکی افکار ، هدفمند سازی رفتارها، رشد خواهی، رشد پذیری، همکاری در مقاصد، کوشش های متقابل، احترام شایسته، همدلی و همیاری در نوع ارتباط تربیتی، اصل و مبناست.
ارتباط در تربیت بیشتر از اینکه جسمانی باشد که البته لازم و ضروری است، روحی و روانی است.اعتماد سازی برای رسیدن به هدف است.تربیت دان باید بداند که هر نوع ارتباطی، تربیتی نیست.تربیت بدین وسیله می کوشد تا ضمن قبول آن از طرف تربیت شونده، درونی سازی را در برنامه های خود داشته باشد.
ارتباط، بخش جدا ناپذیری از کوشش های تربیتی است.کاری عمدی و حساب شده است.مبنایی علمی و تحقیقی دارد و بیشتر از اینکه یک رابطه معمولی باشد، یک ارتباط نفوذی و تغییر سازی است.موفقیت و عدم موفقیت در ارتباط می تواند بر روند تربیت تاثیر گذار باشد.