خوزستان؛ آیینهٔ تمام‌نمای توسعه ناموزون، از خودباختگی در برابر «هدایای ژاپنی» تا غفلت از ظرفیت‌های بومی!

شوشان ـ غلامعباس دیناروند :

گزارش اخیر بازدید سفیر ژاپن از دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز و اهدای یک دستگاه آندوکولونوسکوپی فراتر از یک خبر تشریفاتی است. شوربختانه تصویری گویا از پارادوکس حاکم بر توسعه در خوزستان را به نمایش می‌گذارد. این اقدام، در پس ظاهرِ نوعدوستانه و همکاری‌بین‌المللی خود، روایتی تلخ از وابستگی درمانی و غفلت ساختاری را بازگو می‌کند. خوزستان، این نگین ثروت‌ساز و تاریخ‌ساز ایران، امروز در چنبره‌ای از تناقض گرفتار آمده است: استانی که مولد ثروت ملی است، برای تأمین تجهیزات پایه پزشکی یکی از بزرگ‌ترین بیمارستان‌های دانشگاهی خود، نیازمند هدایای بین‌المللی است! *این واقعه را باید نمادی از یک شکست سیاست‌گذاری کلان و یک انفعال مدیریتی دانست.* آنچه در انعکاس این خبر به شکلی خطرناک عادی‌سازی می‌شود، نه حسن نیت ژاپن، که پذیرشِ منفعلانهٔ نقش «گیرنده» توسط سیستم بهداشتی و مدیریتی ماست! سفیر ژاپن با مهارت تمام از «دیپلماسی عمومی» بهره می‌برد و با ستایش از پزشکان ایرانی و بیان خاطره‌ای شخصی، چهره‌ای انساندوست و پیشرفته از کشورش ترسیم می‌کند؛ اما پشت این نقاب دیپلماتیک، یک واقعیت تلخ نهفته است: *سیستم سلامت ما تا بدانجا در تأمین نیازهای اولیه ناتوان است که دریافت یک دستگاه، خود به عنوان یک «دستاورد» و «رویداد» رسانه‌ای می‌شود.*
این وابستگی، تنها به حوزهٔ سلامت محدود نمی‌شود، بلکه نشانه‌ای از یک بیماری مزمن توسعه‌ای در خوزستان است. این استان با دارا بودن غنی‌ترین منابع آبی، امروز با بحران بی‌آبی و ریزگردها دست به گریبان است. با وجود درآمدهای افسانه‌ای نفت و گاز، شاهد شکاف عمیق توسعه زیرساختی و فقر گسترده در بسیاری از مناطق آن هستیم. ثروت خوزستان از آنِ خوزستان نمی‌شود و این پارادوکس، هستهٔ اصلی تمامی بحران‌هایش است. تمرکز بر «درمان» با دستگاه اهدایی، به‌گونه‌ای نمادین، جامعه را از پرداختن به «پیشگیری» که نیازمند مقابله با ریشه‌های بحران‌های محیط زیستی، اقتصادی و اجتماعی است، منحرف می‌سازد. *مسئله فقط یک دستگاه کولونوسکوپی نیست؛ مسئله، مدل توسعه‌ای است که خوزستان را به «صادرکنندهٔ منابع خام» و «واردکنندهٔ راه‌حل‌ها» تبدیل کرده است.* 
تا زمانی که نقد این ساختار ناکارآمد و پاسخگویی مدیران آن جای خود را به شکرگزاری برای کمک‌های مقطعی خارجی ندهد، خوزستان در دایرهٔ بستهٔ توسعه‌نیافتگی و وابستگی گرفتار خواهد ماند. *خوزستان محتاج یک بازتعریف اساسی در نقشهٔ راه توسعهٔ خود است؛ راهی که در آن، به جای نمایش دریافت هدایای ژاپنی، توانمندی‌های بومی، مدیریت پایدار منابع و عدالت در توزیع ثروت به نمایش گذاشته شود.*

پیشنهاد می‌شود «ستاد پیگیری سلامت در سفر دولت» به‌صورت فوری تشکیل شده و کلیه اسناد، داده‌ها و پیشنهادهای عملیاتی را برای ارائه مستقیم به رئیس‌جمهور و وزیران مربوطه آماده نماید.