کج سلیقگی ها باید حذف شود

شوشان/ ماندانا صادقی: عبدالرحیم فضیلت پور، تا سال 91 به مدت شش سال مسوولیت مدیریت کتابخانه های استان خوزستان را برعهده داشت و به گواه فعالان این عرصه کارنامه مطلوبی از خود به جا گذاشت. او در سال 90 به عنوان مدیرکل برتر کشور در این حوزه برگزیده شد. گفتگوی فیدوس با این مدیر فرهنگی به مناسبت هفته کتاب صورت گرفته است.  



شما دوره هایی ریاست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی را به عهده داشتید و با هنرمندان از نزدیک در ارتباط بودید. مطالبات جدی هنرمندان در آن دوره ها چه بود؟

بدون تردید، هنرمندان از فهیم ترین اقشار جامعه هستند که به دلیل فرهیختگی که دارند همیشه توقعات و مطالباتشان مطالبات متعالی بوده و به دنبال سودجویی شخصی نیستند و چون هنر مقوله ای است که با فطرت انسان ها آمیخته است، بدون تردید پاسخ دادن به مطالبات هنرمندان، پاسخ به فطرت آدمی است که از ابتدای آفرینش انسان، به آدمی تقدیم می گردد، پس مدیران موظفند تا سرحد امکان مطالبات هنرمندان را برآورده سازند و اینجانب نیز در دوره مدیریت های مختلفم از افتخارات همیشگی ام برآورده ساختن این مهم بوده است. هنر در یک کلام تجلی روح لطیف هنرمند است لذا هنرمند، دوست دارد برای ظهور جلوه های ویژه روحش محدودیتی نداشته باشد. گرچه در تمام نظام ها و جوامع چارچوب ها و قاعده و قوانین خاصی وجود دارد که این چارچوب ها بالنسبه و با توجه به هنجارهای قابل قبول هر ملتی متفاوت هست.  

آیا این خواسته ها محقق شد؟ چه خواسته هایی فکر می کنید بیشترعملی شد؟

در مدیریت های فرهنگی، مدیران را به رضایتمندی هنرمندان می سنجد یعنی میزان رضایت هنرمندان از مدیران هرچقدر فراوان باشد به همان مقدار مدیران دارای کارنامه خوبی خواهند بود. و اینجانب در مسئولیتم سعی کرده بودم با هنرمندان رابطه ای صمیمانه داشته و تمام هم و غمم را صرف پاسخ به مطالباتشان نمایم اما اینکه آیا همه خواسته های هنرمندان تحقق پیدا کرد بنظرم با توجه به کم توجهی به حوزه فرهنگ عمومی و محدودیت های مالی و از طرفی اعمال سلیقه های مختلف تحقق کامل این مهم، شاید دور از ذهن باشد.

بسیاری از هنرمندان و بخش های فرهنگی استان دوره ریاست دکتر نشان را خوب ارزیابی می کنند نظر شما در این باره چیست؟ ویژگی های کار ایشان چه بود که هنوز به عنوان یک معیار ارزیابی محاسبه می شود؟

ضمن تقدیر و تشکر از خدمات ارزشمند همه مدیران کل ارشاد بدون تردید آقای نشان از مدیران تاثیر گذار در حوزه فرهنگی و هنری استان و حتی کشور بوده است. در دوران مدیریت ایشان نگاه به استان خوزستان تغییر پیدا کرد. در آن دوران که گرد و غبار ناشی از شرارت های دشمن بعثی چهره استان را به هر حال غبار آلود نشان می داد عملکرد آقای نشان در ارائه آثار فاخر هنری هم فضای حاکم بر استان را تلطیف کرد و هم غبار باقی مانده از شرارت های دشمن را از چهره مردم خوب و فهیم استان زدود. که این جای بسیار تقدیر دارد و امیدوارم حرکت های فرهنگی و هنری که بتواند نشان دهنده روح بلند خوزستانی ها باشد تداوم داشته باشد. هویت خوزستان نباید تنها به منابع مادی آن یعنی نفت و گاز و آب و دشت های حاصلخیز خلاصه شود بلکه خوزستان ما می تواند و این ظرفیت را به جهت فرهنگی هنری دارد که سرآمد باشد که این مهم محقق نخواهد شد مگر با تلاش مدیران فرهنگی استان.

وقتی با مدیران فرهنگی در سطح استان صحبت می شود اغلب به صورت سربسته در مورد نهادهای بیرون از مجموعه شان صحبت می کنند. نهادهایی که به فشار و خط دهی مسیر بعضی از برنامه ها را یا به طور کلی تغییر می دهند یا حذف می کنند یا ناقص می کنند. شما در طول دوران مدیریت خودتان با چنین مشکلی روبه رو بوده اید؟

به نظر بنده کار اصلی یک مدیر شناسایی موانع و مشکلات برای اندیشیدن و اتخاذ تدبیر در رویارویی با آنهاست. البته گاه فشار یک گروه یا یک جریان قدرتمند سبب تغییر مسیر یا عملکرد مدیری می شد. خوب البته بنده از این روند مستثنی نبودم. حقیقت امر این است که اینجانب به علت تجربه سالیان طولانی کار در حوزه های فرهنگی و هنری و اطلاع کامل از حساسیت های اجتماعی نسبت به بعضی فعالیت ها، سعی می کردیم که برنامه ها را قبل از اجرا همطراز با حساسیت های جامعه بررسی و اجرا کنیم و بحمدالله کمترین تنش در برنامه های اینجانب بود. اما نباید انکار کرد که بعضی کج سلیقگی هایی متاسفانه توسط بعضی از افراد در برهم زدن برنامه ها اعمال می شد. و معتقدم در تمامی این جریانات قاطبه مردم، علماء و متدینین، برنامه های فرهنگی هنری را تایید می کردند و مشورت با اهل فکر و نظر، علما و اساتید همیشه برای اینجانب در برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری راهگشا بود.

شما اولین مدیر کل نهاد کتابخانه های عمومی خوزستان بودید و خوب می دانید که آمار کتابخوانی محل مناقشه است مدیران فرهنگی دولتی آمار امانت کتابخانه ای و قرائت روزنامه و ادعیه و... را جزو سرانه مطالعه منظور می کنند و به همین دلیل آمار سرانه مطالعه رقم بالایی پیدا می کند اما فرهنگیان بیرون از دستگاه فرهنگی مثل ناشران، نویسندگان، مدیران فرهنگی بخش خصوصی و پژوهشگران این آمار را تایید نمی کنند شما که در راس کار بودید چه نظری دارید؟ کدام آمار را قبول دارید؟

اینجانب به دلیل اختلافی که بین پژوهش های صورت گرفته در وزارت ارشاد و مراکز علمی کشور در خصوص میزان مطالعه با نهاد کتابخانه ها وجود دارد در خصوص میزان روایی این پژوهش تردید دارم ولی به عنوان یک آغاز در زمینه سنجش میزان مطالعه از نهاد کتابخانه ها تشکر می کنم

می شود درباره وضعیت کتابخانه ها در زمانی که تحویل گرفتید و  زمانی که این پست را تحویل دادید کمی توضیح دهید و مقایسه کنید؟

همانطور که می دانید انجام کارهای زیربنایی و تقویت زیر ساخت های مجموعه ای نو بنیاد کاری شاق و دشوار است. نهادی که تازه قانونش مدون شده و از نظر اجرایی هیچگونه تجربه قبلی برای الگوبرداری ازآن وجود نداشته باشد، شناساندن آن به جامعه و جلب اعتماد جامعه و ایجاد ساختار، تربیت نیروی انسانی، پایدار کردن ردیف بودجه های جاری و عمرانی استان و همچنین جذب اعتبار مناسب جزء کارهای اساسی بود که انجام شد. استان خوزستان در آن زمان در کلیه شاخص های نهاد کتابخانه های عمومی انتهای جدول کشوری بود که با تلاش های پنج سال و اندی که صورت گرفت به جز یکی دو شاخص در جدول رتبه بندی استان ها، استان خوزستان جزء استان های اول تا سوم کشور شد. تقدیرهای مکرر از خدمات کتابداران و دست اندرکاران استان خوزستان در آن زمان از طرف مسئولان مربوطه  شاهد و گواه این ادعا است.

اگر بخواهید یک مقایسه کلی بین دوره ریاست آقای واعظی با همین دوره را داشته باشید معیارهای مقایسه از نظر شما چه باید باشد؟ رشد کتابخوانی یا مثلا توزیع و توسعه فضای فیزیکی؟

البته هنوز آقای واعظی حضور دارد و تا زمانی که حضور دارد امکان مقایسه وجود ندارد. ولی اشکالات اساسی که در مدیریت آقای واعظی می شود گرفت این است که جناب واعظی با سلیقه ای خاص نهاد را اداره کرد که مسیر رسالت نهاد کتابخانه های عمومی از اهداف اولیه خیلی فاصله گرفت و به همین خاطر شاید بتوان گفت که ماموریتی که نهاد کتابخانه های عمومی داشت تحقق پیدا نکرد.

ارزیابی شما از سیاست های دولت نهم و دهم در حوزه کتاب و کتابخانه ها چیست؟

 متاسفانه باید بر وضعیت کتاب در دولت های نهم و دهم تاسف خورد. سیاست های غلط نهاد کشور در حذف کتب بسیاری از نویسندگان، شاعران و متفکرین جامعه ما از کتابخانه ها از نکات تاسف باری است که در این دو دوره رقم خورد و این امر باعث دلزدگی بسیاری از کتابخوانان حرفه ای شد، بسیاری از ناشران به ورشکستگی مالی رسیده اند و اعمال سیاست های غلط و سودجویانه به نفع عده ای خاص، نمی تواند باعث شکوفایی و رونق کتاب و کتابخوانی در کشور گردد.

در حال حاضر موافق تغییرات در بدنه مدیریت فرنگی استان هستید یا نه؟ اگر تغییرات صورت گرفت اولویت های مدیران کل ارشاد و کتابخانه ها چه باید باشد؟
بدون تردید پیام انتخابات در 24 خرداد پیام تغییر در رویکردها، برنامه ها و طبیعی است که در مدیران هم باشد. اما اولویت مدیران فرهنگی در این مقطع با توجه به سیاست های جدید دولت ایجاد روحیه امید و نشاط در جامعه است. همچنین تلاش برای زدودن فضای حاکم بر جامعه که متاسفانه آلوده به دروغ، تملق، تخریب و تهمت از وظایف دیگر مدیران فرهنگی است. دولت تدبیر و امید در اولویت خود همدلی، صفا و صمیمیت،ترویج صداقت و درستکاری و رفع گرفتاری های معیشتی را قرار داده و این میسر نخواهد شد جز این که به اصحاب فرهنگ و هنر و کلیه فرهیختگان جامعه و همچنین رسانه ها، مطبوعات، مجال فعالیت گسترده و بدون دغدغه داد.