بازخوانی ثبت مهرگان در فهرست میراث فرهنگی یونسکو

شوشان ـ  صادق رضایی :

در روزهای پر از اخبار تلخ و ملتهب و امواج منفی نسبت به کشورمان ، *ثبت جهانی جشن باستانی مهرگان در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو* طی نشست اخیر این سازمان بین المللی در پاراگوئه ، برای بسیاری از ایرانیان یادآور پیوند با ریشه‌ها و میراث کهن این سرزمین است. 

-اما در کنار این شادکامیِ فرهنگی، پرسشی جدی هم مطرح می شود : چرا با وجود چنین موفقیتی، تاکنون هیچ اقدام فرهنگی چشمگیری در راستای بازخوانی، احیا و معرفی جشن مهرگان در سطح  جهانی و حتی ملی انجام نشده است؟

آیا چنین آیین فرهنگی مفهومی این ارزش را ندارد که به طور جدی به آن پرداخته شود.؟ آن هم در شرایطی که بحران هویت بیداد می کند. 

مهرگان یکی از کهن‌ترین آیین‌های ایرانی است؛ جشنی برای سپاس و شکرگذاری برداشت محصول و ستایش روشنایی.
-در متون کهن از مهرگان به عنوان روز پیروزی نیکی بر بدی و نشانه‌ای از عدالت یاد شده است.
در گذر قرن‌ها، شکل برگزاری آن در میان اقوام و مناطق گوناگون تغییر کرده، اما پیام اصلی‌اش ثابت مانده:
شکرگذاری ، مهربانی و احترام به طبیعت.

-در پرونده رسمی یونسکو با عنوان Ceremony of Mehregan، مهرگان جشنی معرفی شده که در ایران و تاجیکستان با برداشت پاییزی پیوند دارد.
در این آیین، مردم سفره‌ای از میوه‌های فصل، گندم و شیرینی می‌گسترانند، موسیقی می‌نوازند و با بازی‌ها و آیین‌های محلی از نعمت‌های زمین سپاسگزاری می‌کنند.
یونسکو تأکید کرده که مهرگان فقط یک جشن نیست، بلکه فرصتی است برای باهم بودن؛ آیینی که نسل‌ها، باورها و قومیت‌های مختلف را گرد هم می‌آورد.
در واقع، مهرگان نمایانگر پیوند انسان، طبیعت و جامعه است؛ میراثی زنده از فرهنگ مهر و همدلی.

-پرونده مهرگان با همکاری ایران و تاجیکستان تهیه و در نوزدهمین اجلاس کمیته بین‌الدولی میراث ناملموس در پاراگوئه تصویب شد.
رویدادی که می‌توانست آغازی برای احیای یک جشن ملی و فراملی باشد. اما پس از ثبت، هیچ برنامه‌ی گسترده، جشن نمادین یا اقدام فرهنگی درخورِ این افتخار جهانی برگزار نشد.

در حالی‌که چنین فرصتی می‌توانست دریچه‌ای برای معرفی چهره‌ای زنده و فرهنگی از ایران باشد؛ کشوری با تمدنی کهن، آیین‌های صلح‌دوست و ارزش‌های انسانی.
یونسکو ثبت را انجام می‌دهد، اما پاسداشت و احیای آن بر عهده‌ی خود ماست. اگر این آیین‌ها در زندگی امروز حضور نداشته باشند، ثبت جهانی‌شان تنها در حد یک خبر باقی می‌ماند.

-در دنیایی پر از فاصله و بی‌اعتمادی، مهرگان می‌تواند یادآور معنایی ساده و انسانی باشد: قدردانی، همدلی و پیوند. 
این جشن می‌تواند بهانه‌ای برای گفت‌وگو، آموزش، و معرفی بهتر تمدن ایرانی-اسلامی در جهان باشد.
با این حال، تا زمانی که نهادهای فرهنگی، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها و بویژه وزارت میراث فرهنگی برای بازخوانی و احیای آن گامی برندارند، این ظرفیت عظیم همچنان خاموش می‌ماند.

امروز، بیش از هر زمان دیگری، ایران نیازمند چنین رویدادهایی است؛ اقداماتی که نه صرفاً از گذشته سخن بگویند، بلکه چهره‌ی فرهنگی، صلح‌طلب و تمدن‌ساز این سرزمین را به جهانیان نشان دهند.
سرزمین مهر، هنوز می‌تواند پیام‌آور مهر باشد :
 اگر خود آن را به یاد آوریم.

 جمع‌بندی نهایی:
ملت ایران شایسته آرامش، رشد اقتصادی و اعتبار جهانی است. دستیابی به این اهداف، مستلزم نگاهی فراتر از خشم و واکنش است. دیپلماسی میدان ضعف نیست، عرصه قدرت است؛ قدرت نرم، قدرت منطق و قدرت گفت‌وگو. حضور در عرصه جهانی نه تنها تهدیدی برای استقلال نیست، بلکه ابزار پاسداری از آن است.
ایران می‌تواند و باید در خط مقدم گفت‌وگوهای منطقه‌ای برای صلح، امنیت و توسعه قرار گیرد. امروز بیش از هر زمان دیگر، عقلانیت دیپلماتیک می‌تواند پلی باشد میان عزت ملی و رفاه مردمی. آزمونی که اگر با تدبیر و واقع‌بینی پشت سر گذاشته شود، نه‌تنها راه را بر فشارها می‌بندد، بلکه چهره ایران را به‌عنوان قدرتی مسئول، مستقل و صلح‌جو در جهان تثبیت خواهد کرد. والسلام