«آب؛ میراث مشترک و آزمون بزرگ »

شوشان ـ منوچهر برون :

آب، سرچشمه حیات و شریان اصلی تمدن‌ها، امروز به مسئله‌ای حیاتی‌تر از همیشه بدل شده است. سرزمینی که روزگاری رودهایش زندگی می‌بخشیدند، اکنون با ناترازی و سوءمدیریت منابع آبی دست به گریبان است. حقیقت آن است که مشکل، تنها کمبود آب نیست؛ بلکه چگونگی مصرف و شیوه حکمرانی بر این سرمایه بی‌بدیل است که آینده را رقم می‌زند.
بیشترین بخش منابع آبی در کشاورزی مصرف می‌شود، اما بهره‌وری آن بسیار پایین است. اگر روزی سیاست‌ها بر پایه خرد جمعی و مدیریت پایدار استوار می‌شد، امروز بسیاری از بحران‌ها در حوزه محیط زیست، امنیت غذایی و حتی معیشت جوامع محلی تا این اندازه گسترده نبود. تصمیم‌های مقطعی و غفلت از پیامدهای بلندمدت، تالاب‌هایی را که میراث طبیعی و عامل توازن زیست‌بوم بودند، به ورطه خشکی و نابودی کشانده است.
نمونه آشکار این بحران در تالاب‌های ارزشمند منطقه دیده می‌شود؛ زیستگاهی که زمانی مأمن پرندگان مهاجر، صیادان و جوامع محلی بود، امروز تنها بخشی از ظرفیت طبیعی خود را حفظ کرده است. کاهش آبگیری این تالاب‌ها نه‌تنها زیست‌بوم را تهدید می‌کند، بلکه حیات اقتصادی و اجتماعی پیرامون خود را نیز به خطر می‌اندازد.
عدالت در توزیع آب، بهره‌وری در مصرف و مشارکت واقعی ذینفعان سه رکن اساسی حکمرانی پایدار آب است. تا زمانی که این اصول جدی گرفته نشود، مشکلات زیستی محیطی ، مهاجرت‌های اجباری و تنش‌های آبی  همچنان ادامه خواهد داشت. آب تنها یک منبع طبیعی نیست؛ پایه‌ای برای آرامش، امنیت و تداوم زندگی است.
راه برون‌رفت از این وضعیت، تنها در اصلاح سیاست‌ها، حمایت از کشاورزان برای تغییر الگوهای کشت، سرمایه‌گذاری در روش‌های نوین آبیاری و نگاه بلندمدت به حکمرانی اقتصاد آب نهفته است. اگر امروز تدبیر جایگزین تعلل شود، می‌توان امید داشت که رودها دوباره جان بگیرند، تالاب‌ها زنده شوند و نسل‌های آینده نیز سهمی از این نعمت گران‌بها داشته باشند.

آب، میراث مشترک همه ماست؛ باید آن را نه صرفاً به چشم منبعی مصرفی، بلکه به‌عنوان امانتی برای فردا پاس بداریم.