دورکاری یا تعطیلی پنهان؟!

شوشان - علی کایدانی :

در سال‌های اخیر، به‌ویژه در تابستان‌های داغ یا روزهای آلوده، «دورکاری» به تصمیمی رایج در بین استانداری‌ها و دولت برای کاهش تردد کارمندان و حفظ سلامت عمومی تبدیل شده است. تصمیمی که در ظاهر منطقی و حتی مترقی به نظر می‌رسد، اما در عمل، بیشتر به «تعطیلی پنهان» شباهت دارد تا یک مدل واقعی از کار در شرایط ویژه. 
 
اگرچه بیش از دو دهه از اجرای طرح دولت الکترونیک در کشور می‌گذرد و سامانه‌هایی مانند «سامانه جامع مجوزهای کشور» نیز برای تسهیل امور مردم راه‌اندازی شده‌اند، اما هنوز بخش بزرگی از دستگاه‌های اجرایی، زیرساخت‌های لازم برای اجرای مؤثر دورکاری را ندارند. نه سامانه‌های تخصصی به‌درستی عمل می‌کنند، نه کارمندان به ابزارهای لازم برای پیگیری امور دسترسی کامل دارند، و نه پاسخگویی و مسئولیت‌پذیری در زمان دورکاری تعریف شفافی دارد. 
 
فلسفه اصلی دورکاری، حضور آنلاین فعال کارکنان و انجام وظایف اداری بدون نیاز به مراجعه حضوری است. این یعنی کارمندان بتوانند با استفاده از لپ‌تاپ یا حتی گوشی همراه، به سامانه‌های اداری متصل شوند، مکاتبات اداری را پیگیری کنند، تماس‌های مردمی را پاسخ دهند و خدمات را بی‌وقفه ادامه دهند. اما تجربه‌های میدانی مردم چیز دیگری می‌گوید: تماس‌ها بی‌پاسخ، پیگیری‌ها متوقف، و خدمات معلق تا پایان «دورکاری»! 
 
در نتیجه، مردم در انجام امور روزمره خود و دریافت برخی خدمات حیاتی اداری، دچار سردرگمی و بلاتکلیفی می‌شوند. ارباب‌رجوع نمی‌داند آیا باید منتظر بماند، دوباره مراجعه کند یا اساساً کارش پیگیری خواهد شد یا نه. این وضعیت، ضمن کاهش اعتماد عمومی، منجر به اتلاف وقت، هزینه و انرژی مردم می‌شود. 
 
این شرایط در تضاد کامل با اهداف دولت الکترونیک است. قرار بود مجوزها شفاف و بدون نیاز به امضای طلایی صادر شوند، کاغذبازی و مراجعه حضوری حذف شود، و سامانه‌ها در خدمت ارباب‌رجوع باشند. اما اکنون شاهد آن هستیم که همان ابزارهایی که باید موجب بهره‌وری شوند، بهانه‌ای برای توقف خدمات شده‌اند. 
 
بی‌پرده باید گفت که اگر قرار است کارها انجام نشود، باید به‌صراحت اعلام شود که «تعطیلی» است، نه دورکاری. زیرا مردم انتظار دارند بدانند چرا کارشان عقب افتاده، و چرا خدمات عمومی متوقف شده است. شفافیت در اطلاع‌رسانی و صداقت در اجرا، پایه‌های اعتماد عمومی هستند،چیزی که امروز بیش از همیشه به آن نیاز داریم. 
 
برای اصلاح این وضعیت، چند اقدام ضروری باید در دستور کار قرار گیرد: 
 
تقویت زیرساخت‌های فنی دورکاری: از جمله توسعه سامانه‌های پایدار، قابل دسترس و کاربرپسند. 
 
آموزش کارمندان برای حضور مؤثر آنلاین: تا وظایف خود را از راه دور به‌درستی انجام دهند. 
 
ایجاد سامانه‌های پاسخگویی برخط: مانند میز خدمت الکترونیک واقعی که با حضور مسئولان و پاسخگویی آنلاین همراه باشد. 
 
نظارت مؤثر بر عملکرد ایام دورکاری: تا مشخص شود چه دستگاهی وظایف خود را به تعویق انداخته است. 
 
در نهایت، مسئولان باید پاسخ‌گو باشند. مردم حق دارند بدانند تصمیمات بر چه اساسی گرفته می‌شود و چه تأثیری بر کیفیت زندگی و خدمات عمومی آنان دارد. اگر قرار است دورکاری بخشی از نظم اداری کشور باشد، باید با رویکردی جدی، حرفه‌ای و متعهدانه اجرا شود ،نه به‌عنوان راهی برای پوشاندن تعطیلی.