در سایه‌ی خاطرات فراموش‌شده: روایتی از تاریخی که هنوز می‌تپد

شوشان - محمود چلداوی – دانش‌آموخته‌ی زبان و ادبیات عرب :

کتاب در جست‌وجوی گذشته‌ای نو اثری است که مرزهای میان تاریخ، خاطره، و روایت را نرم و آرام درمی‌نوردد. نویسنده، سید کاظم قریشی، با نگاهی عمیق و زبانی چندلایه، ما را به دل کوچه‌پس‌کوچه‌های زادگاه خود می‌برد؛ جایی که تاریخ، نه در کتاب‌ها و نه اسناد رسمی، بلکه در جان آدم‌ها و خاطرات روزمره‌شان زنده مانده است.

این کتاب فقط یک مجموعه داستان نیست؛ نوعی کندوکاو است در دل حافظه‌ی جمعی مردمانی که نام‌شان در کتاب‌های درسی و تابلوهای خیابان نیست، اما حضورشان در زندگی واقعی انکارناپذیر است. روایت‌هایی از مادربزرگ‌های قصه‌گو، کارگران روزمزد، معلمان گمنام و سربازانی که سهمی از روایت رسمی تاریخ نداشته‌اند. قریشی با دقت و حوصله، سراغ همین چهره‌های بی‌نام‌ونشان رفته و از آن‌ها تصویرهایی ساخته که تا مدت‌ها در ذهن می‌ماند.

ساختار اپیزودیک کتاب، خواندنش را ساده‌تر و دل‌نشین‌تر کرده است. هر بخش، دریچه‌ای است به جهانی خاص؛ روایتی مستقل، اما در عین حال، بخشی از یک پازل بزرگ‌تر. همین ویژگی باعث شده که کتاب را بتوان با مکث، تأمل و حتی به‌صورت پراکنده خواند، بی‌آنکه انسجام کلی آن خدشه‌دار شود.

زبان کتاب، میان نثر پژوهشی و لحن شاعرانه در نوسان است؛ گاه به‌سان گزارشی مردم‌نگار، با دقتی کم‌نظیر به لهجه‌ها، معماری بومی و آداب خانوادگی می‌پردازد، و گاه در اوج احساس و تصویرسازی، به مرزهای ادبیات ناب نزدیک می‌شود. این تنوع زبانی، نه‌تنها به انسجام اثر آسیبی نمی‌زند، بلکه به غنای روایی و جذابیت آن افزوده است.

در عمق اثر، نقدی آرام اما روشن دیده می‌شود؛ نقدی به سیاست‌های فرهنگی مرکزگرایانه، به نادیده‌انگاری اقلیت‌ها، به فراموشی عمدیِ صداهایی که باید شنیده می‌شدند. اما قریشی این نقد را نه با شعار و بیانیه، بلکه از دل خاطره‌ها و روایت‌های شخصی بیرون کشیده؛ کاری که اثر را انسانی‌تر و تأثیرگذارتر کرده است.

با این حال، کتاب بی‌نقص نیست. برخی واژه‌ها و ارجاع‌های بومی بدون توضیح، برای خواننده‌ی ناآشنا ممکن است گنگ باشد. همچنین، نبود مقدمه‌ای تحلیلی در آغاز کتاب، که جهان فکری نویسنده را معرفی کند، از جذابیت‌های بالقوه‌ی آن می‌کاهد.

اما با همه‌ی این‌ها، در جست‌وجوی گذشته‌ای نو کتابی است که باید خواند. نه تنها برای شناخت جنوب ایران، بلکه برای آشتی با گذشته‌ای که شاید به عمد یا سهو فراموشش کرده‌ایم. این کتاب تلاشی است برای شنیدن صدای کسانی که تاریخ، آن‌ها را در حاشیه نوشته؛ و حالا قریشی، با نگاهی صمیمی و زبانی صادق، آن‌ها را به متن بازمی‌گرداند.

کتاب در جست‌وجوی گذشته نوشته‌ی سید کاظم قریشی، مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است که توسط انتشارات کتاب هرمز در اهواز و در ۸۰ صفحه منتشر شده است. طراحی جلد آن را ماجد ناصری انجام داده و مدیریت هنری اثر بر عهده‌ی شهرام فروغی بوده است. انتشار چاپ دوم این کتاب، گواهی است بر استقبال مخاطبان از زبان صمیمی و جهان‌بینی خاص نویسنده؛ جهانی که هنوز خاطراتش در خاک زادگاه نویسنده ریشه دارد و صدای مردمانش از دل داستان‌ها شنیده می‌شود.