ايران در جستجوي کيمياگران آب

شوشان - دکتر مهدي قمشي - استاد دانشگاه شهيد چمران اهواز : 

⬅️ نمي‌دانم چرا ما نمي‌خواهيم باور کنيم مشکل آب داريم و بايد خودمان فکري بکنيم و چاره‌اي بيانديشيم. شده‌ايم مانند کسي که درحال غرق شدن است امّا خودش تلاشي به خرج نمي‌دهد. راحت خود را به آب سپرده و مطمئن است نجات مي‌يابد و براي نجات خود فقط سناريوهاي مختلف نجات يافتگي را مرور مي‌کند.
اين قضيه بي‌آبي و تنش آبي کشورمان را مي‌گويم. هر چه از طرف افراد دلسوز و متخصصين امر فرياد بر مي‌آيد بيدار شويد که براساس متوسط مقدار آب تجديد پذير کشور و جمعيت موجود و استفاده در بخش‌هاي مختلف مصرف و نياز زيست محيطي بسترهاي آبي، کشورمان دچار "تنش آبي است و بايد فکري کرد" کسي توجهي ندارد و اين صداها شنيده نمي‌شوند. امّا در عوض عده‌اي پيدا شده‌اند که رگ خواب برخي از مردم و مسئولانمان دستشان آمده و هر روز مطالبي روانه رسانه‌ها و گروه‌هاي اجتماعي مي‌کنند که "نه اصلاً اين طور نيست و راحت بخوابيد و بر مصرف بيشتر دامن بزنيد که اينهايي که مي‌گويند آب نيست مشتي فريبکار و يا جزيي از مافياي آب هستند و قصد چپاول شما را دارند و فقط مي‌خواهند تک خوري کنند". از اين جماعت يکي مي‌گويد "ساليانه ميلياردها مترمکعب آب از کوههاي هندوکش از زير سيستان و بلوچستان مي‌گذرد". يکي ديگر که اصلاً معني آب تجديد پذير را نمي‌داند مي‌گويد "در اعماق ۳۰۰ يا ۴۰۰ متري زمين، آبهاي تجديد پذير زيادي داريم که عده‌اي نمي‌خواهند که مردم از آن آگاهي يابند". ديگري مي‌گويد "ما ساليانه ۳۰۰ ميليارد مترمکعب آب ناشي از باران را داريم از دست مي‌دهيم درحالي که مي‌توانيم آن را استفاده کنيم". و يکي ادعا مي‌کند مي‌تواند با تکنولوژي که فقط در اختيار خودش است "مقدار بارندگي در کشور را بشدّت زياد کند" يا ديگري مي‌گويد "کشور ساليانه ميلياردها مترمکعب آب را با لوله به عراق مي‌فرستد براي همين مشکل پيدا کرده ايم". و اين قصه‌ها ادامه دارند و عجيب است که حرفشان نيز به دل بسياري از مردم ما مي‌نشيند و نشر بسيار مي‌يابد و براي مردم و مسئولان چه از اين بهتر که کساني پيدا شده‌اند که فعلاً به ما بگويند راحت بخوابيد که هيچ مشکلي نيست و اين سر و صداها نيز همه‌اش هو و جنجال است. سرانجامش چه مي‌شود؟ صحبت‌هاي سخت و نگران‌کننده برخي دلسوزان بايگاني مي‌شوند و صحبت‌هاي پوپوليستي عده‌اي نادان خريدار پيدا مي‌کند.
گاهي اوقات به ذهنم خطور مي‌کند کاش مي‌شد دولت براي يک بار هم که شده دل به دريا بزند و مسئوليت آب کشور را به همين جماعت بسپارد تا براي هميشه تکليف روشن شود. يا آب‌هاي ادعايي را به مردم برسانند و يا براي هميشه زبان در کام گيرند و اجازه دهند موافقان تنش آبي در کشور حرفشان شنيده شود و راه حل‌هاي مشقت بار و درد آورشان دنبال گردد و جراحي حکمراني آب در کشور شروع شود.
هم ميهنان عزيز! من هم دلم مي‌خواست حرفي به شما بزنم که نگراني به وجودتان راه نيابد امّا اگر در گذشته کيميا گران توانستند مس را به طلا تبديل کنند ما هم شايد در پرتو اين افاضات مي‌توانستيم انتظار بکشيم و خواب خوش خود را آشفته نکنيم. امّا متأسفانه واقعيت چنين نيست و البته چندان هم تلخ نيست. هم اينکه قبول کنيم مشکل داريم و بايد سياست گذاري‌ها و حکمراني آب در کشور را تغيير مسير دهيم و مردم کشور نيز همراهي نمايند همه مشکل حل شدني است. همه شاخص‌هاي موجود در علم منابع آب به ما نشان مي‌دهند که راه را اشتباه آمده‌ايم و اگر همين مسير را ادامه دهيم وضعيت از آنچه فکر مي‌کنيم بدتر خواهد شد. بله اکنون آب براي کشورمان حکم کيميا (به معناي نادر و کمياب) را دارد امّا وضعمان آنطور نيست که درمان پذير نباشد. کافي است کمي درايت و علم و واقع بيني به بدنه حکمراني آب کشور راه يابد. همه چيز تنظيم خواهد شد و نياز نيست در اوهام کيمياگران آب بيافتيم و درمان را به تعويق بياندازيم. فقط اين را بدانيد که تا همين جا هم دير شده و اگر امروز مسئله را جدّي نگيريم فردا ممکن است بسيار دير باشد و فريادهاي کمک براي نجاتمان را ساحل نشينان و ناجيان غريق نشنوند و يا کاري از دستشان ساخته نباشد.