امپراتوری نیشکر ...میان ماندن و رفتن .....!!

شوشان ـ محمد سلامی :

ناگفته نماند که از اولین لحظه تصمیم‌گیری در راستای ایجاد شرکت‌های توسعه نیشکر و صنایع جانبی تا کنون، همواره این شرکت‌ها در حال چالش و مبارزه برای ماندن و بهترشدن بوده‌اند.بدیهی است که شالوده ابتدایی چنین طرح‌های عظیم و زیربنایی ،نیازمند رعایت بسیاری از اصول علمی، عملی، اقتصادی و اجتماعی است که متاسفانه این‌گونه انجام نشده و عمدتأ چنین کوشش‌هایی مثمرثمر نبوده و یا کارآیی و ثمره‌بخشی مورد نظر را نداشته است. عدم تطابق نیاز آبی نیشکر با پتانسیل‌های منابع آبی منطقه یک چالش عمده بوده و هست که متاسفانه مدیر عامل  برای این بحران اساسی، چاره اندیشی  نکرده است.
میزان آب برداشتی شرکت‌های نیشکر از آبراهه‌های استان خوزستان موجب ایجاد اختلال در سهمیه آب برای سایر واحدهای کشاورزی کلان و خرد دولتی و غیردولتی موجود در منطقه گردیده است و بدیهی است که مسائل و مشکلات فراوانی را برای الگوی کشت و فعالیت سایر واحدهای کشاورزی ایجاد نموده است.در مورد طرح‌های توسعه نیشکر، اصولأ آن‌چنان که باید و شاید،  نتوانسته‌اند به دلایل متعدد با برنامه‌های سازمان آب و برق به‌عنوان متولی وضعیت آب در خوزستان منطبق گردند.تبعات و پیامدهای زیست محیطی این صنعت نیز صدای همه کارشناسان و مردم استان را درآورده است . در مواقعی که مزارع نیشکر به آتش کشیده می‌شود، دود بسیار غلیظ، سمی و سیاهی تا کیلومترها  در منطقه گسترده شده و موجب آلودگی هوا و مشکلات تنفسی و بیماری‌های مختلف برای شهروندان شهرهای مجاور و یا روستائیان می‌شود؛ این موضوع سال‌هاست که در استان خوزستان جریان داشته است و مسئولان نیشکر برای رفع آن تلاشی نکرده اند . چنین فرایند تولیدی شاید در ابتدا در ذهن و فکر تصمیم‌گیران اولیه هرگز جایی نداشته بود و یا این‌قدر بااهمیت تلقی نشده بود ولی به‌ هرحال با شروع به‌کار شرکت‌های توسعه نیشکر و صنایع جانبی این معضل زیست‌محیطی کماکان به قوت خویش باقی مانده و هر سال هزینه‌های بسیار گزافی روی دست ساکنان استان به لحاظ بروز مشکلات تنفسی و سایر بیماری‌های وابسته می‌گذارد.
معضل زیست‌محیطی دیگر، آبشویی‌های بسیار عظیم و هزینه‌بر زمین‌های زراعی نیشکر بوده که باعث روان‌شدن انواع نمک و املاح غیرمفید در خاک و آب استان خوزستان شده است. نگاهی به آمار و ارقام EC خاک‌ها و آب آشامیدنی شهرهایی که در معرض این املاح و مواد شیمیایی رهاشده در آبراهه‌های موجود استان خوزستان قرار دارند، به‌خوبی مؤید این معضل زیست‌محیطی بسیار نگران‌کننده است.درمورد  وضعیت استخدامی نیروهای انسانی بومی و محلی در شرکت‌های نیشکر نیز باید به این حقیقت تلخ اشاره کنیم که سهم بومیان منطقه و خصوصا ساکنان مناطق اطراف مزارع نیشکر که زمین‌های آنها در تملک این صنعت است  ناچیز می باشد و در عوض سهم نیروهای غیر بومی و سفارشی بسیار بیشتر و متنوع تر است .
در آغاز فعالیت شرکت‌های توسعه نیشکر و صنایع جانبی، تأکید فراوانی بر ایجاد اشتغال برای نیروهای  بومی و تحصیل کرده و روستاییان موجود در منطقه وجود داشت اما با گذشت زمان و به دلایل متفاوت، نیروهای تحصیل‌کرده و فارغ‌التحصیل استان خوزستان و روستاییان موجود، کمتر مشمول عنایت گردیده و فضا بر روی نیروهای متخصص و غیرمتخصص خارج از استان خوزستان و عموما  بدلایل تمکین مدیر عامل به فشار جریان های رانتیری باز شده است