یادی از سلطان اهدای خون جهان و فرزند شوشتر دکتر شیخ‌الاسلامی

شوشان:

نهم مرداد ماه روز ملی اهدای خون در ایران است. به همین مناسبت مطلبی در مورد مرحوم دکتر شیخ الاسلامی پزشک شوشتری و معروف به سلطان اهدای خون جهان به منظور یادبود ایشان در زیر می خوانید. این نوشته به قلم سیدمحی الدین حسینی ارسنجانی است که سایت تماشا آن را منتشر کرده است:

 

چندی پیش دانشمند نامی ایرانی دکتر سید محمدحسن شیخ الاسلامی، متخصص آسیب شناسی بالینی و تشریحی، فوق تخصص طب انتقال خون و پدر اهدای خون جهان که بیشترین دفعات اهدای خون را داشت، در سن ۸۴ سالگی در شیراز درگذشت.

دکتر شیخ‌الاسلامی بر اثر بیماری و کهولت سن در شیراز چشم از جهان فرو بست و آیین تشییع پدر اهدای خون جهان روز جمعه دهم اسفند ۹۷ در محل دارالرحمه شیراز برگزار شد. پدر اهدای خون کشور که به سلطان اهدای خون در ایران شهرت یافت، سه رکورد جهانی در امر انتقال خون دارد که مهم ترین آن رکورد بالاترین آمار اهدای خون است که چند سالی است این رکورد را کسی نتوانسته تغییر دهد.

وی در سال‌های جنگ ایران و عراق به مدت ۱۶ماه به صورت بی‌وقفه و هر ماه یک ‌بار برای کمک به رزمندگان ایران، خون اهدا کرد‌ که این موضوع نیز به عنوان یک شاخص و رکورد برای زنده یاد شیخ الاسلامی ثبت شده است. شادروان شیخ الاسلامی، سال‌ها پس از گذشتن از مرز پزشکی مجاز برای اهدای خون که ۶۵سالگی است، همچنان خون اهدا کرد که این موضوع نیز به عنوان سومین رکورد و شاخص برای او به ثبت رسیده است.

* رکوددار ثبت اهدای بیشترین خون در کتاب گینس:

در سال ۱۳۸۹ رکورد بیشترین اهدای خون در کتاب رکوردهای گینس به نام او ثبت شد. وی همچنین در سال ۱۳۸۷به عنوان پزشک برگزیده کشور در همایش سی سال سلامت موفق به دریافت نشان افتخار از رئیس جمهور وقت شد. مرحوم شیخ الاسلامی در طول سال های عمر با برکت خود، بیش از ۲۰۰ مرتبه و در هر مرتبه ۵۰۰ سی سی خون به بیماران اهدا کرد. 

با توجه به اینکه از هر کیسه خون سه فرآورده خونی، فشرده، پلاکت و پلاسمای تازه و منجمد تهیه می‌شود، بنابراین با هر بار اهدای خون، حداقل جان سه نفر را از مرگ حتمی نجات داده و در طول دوره زندگی خود به بیش از ۶۰۰ انسان نیازمند خون، زندگی بخشیده است. این استاد پیشین دانشگاه علوم پزشکی شیراز، پیش تر در گفت و گو با ایرنا در مورد تأثیر اهدای خون مستمر در روحیه و زندگی شخصی خود بارها سخن گفته بود. این سخن زنده یاد شیخ الاسلامی که هدف اصلی من از اهدای خون، نجات بشر فارغ از رنگ و نژاد و مذهب بوده است و این کار را برای رضایت و خشنودی خداوند انجام می‌دهم، زیرا خداوند فرموده هرکس به یکی از بندگان من کمک کند، مرا خوشحال کرده است. بارها در گفت و گوهای رسانه ای پدر اهدای خون جهان بیان شده است. رقم اعجاب انگيز اهداي خون دکتر شيخ الاسلامي در۷۷ سالگی اش حین مراجعه به پايگاه انتقال خون مراجعه به ۱۹۰ رسيده بود.

سلطان اهداي خون ايران، وقتي براي نخستين بار خون اهدا مي كرد نمي دانست زندگي دوباره‌اي را براي يك مادر و نوزادش به ارمغان آورده است. نوزادي كه هنوز پا به جهان نگذاشته، تولدي دوباره يافت. وقتي سيد محمد حسن شيخ الاسلامي، دانشجوي سال آخر پزشكي دانشگاه جندي شاپور بود، هياهويي در بخش زنان و زايمان بيمارستان اهواز به پا شد. مادري در حين عمل زايمانش به خون نياز پيدا كرده بود و حيات مادر و نوزادش در گروي دريافت خون بود. خودش در اين باره در مصاحبه ای که باخبرگزاری ایسنا انجام داده گفته است: در آن زمان تشكيلاتي براي دريافت خون وجود نداشت و مردم حتي از اسم خون مي ترسيدند، چه برسد به اينكه بخواهند اجازه بدهند كسي خوني از آنها بگيرد. به همراه استاد و چند تن از همكلاسي هايم مشغول سركشي از بيماران بوديم كه چند نفر سراسيمه و مضطرب وارد بخش شدند و از مردم درخواست كردند بروند و خون بدهند چرا كه زن جواني در حين زايمان به علت خونريزي شديد و سختي عمل، هر آن ممكن است تلف شود و نوزادش نيز از دست برود. وقتي ديدم كسي براي اين امر داوطلب نمي‌شود از استادم اجازه گرفتم و براي اهداي خون اعلام آمادگي كردم. اتفاقاً گروه خوني‌ام هم كه O مثبت بود، با مادر جوان عرب‌تبار تطابق داشت. دانشجوي جوان دانشگاه جندي شاپور اهواز، پس از اهداي خون از سرنوشت مادر و فرزند بي خبر ماند. تا اينكه فرداي آن روز طي بازديد از بخش زنان و زايمان بيمارستان، دريافت كه هر دو نفر هم مادر و هم نوزادش جاني دوباره يافته اند. دکتر شیخ الاسلامی اين ديدار را اين طور تعريف مي كند: «يادم مي آيد به همراه استاد و همكارانم بالاي سر همان مادر جوان اهوازي بوديم كه نگاهش چرخيد سمت من و روي چشم هايم كه ثابت شد چند قطره اشك از گوشه چشمانش سرازير شد. اين اتفاق اولين نوري بود كه به قلب من تابيد و مرا به شدت متأثر كرد به گونه اي كه با خود مي گفتم اگر بناست با يك مرتبه خون دادن بتوانم جان دو نفر را نجات بدهم، پس چرا اين كار را ادامه ندهم؟»

آری اشک‌هاي زن خوزستاني کار خودش را کرد، سايه‌اش بالاي سر بچه‌اش ماند اما داغ کودک متولد نشده‌اش به دلش نمانده است. او در ادامه مصاحبه اش می گوید: متولد ۱۳۱۴ در شیراز هستم. در ابتدا پزشك عمومي بودم. اما كمي بعد در دانشگاه شيراز موفق به اخذ دو تخصص پاتولوژي كلينيكال و پاتولوژي آناتوميكال شدم. به علت علاقه شديدي كه به اهداي خون و انتقال خون داشتم، مرا براي ادامه تحصيل به لندن اعزام كردند و در دانشگاه لندن فوق تخصص خون گرفتم. به مدت ۲۰ سال استاد دانشگاه علوم پزشكي شيراز بودم و حالا چند سال است كه بازنشسته شده‌ام و عضو هيأت علمي بازنشسته دانشگاهم. هنوز همكاري تنگاتنگي با انتقال خون دارم و و همكار افتخاري سازمان هستم. البته در حال حاضر در آزمايشگاه خصوصي خودم هم مشغول فعاليت هستم. 

غير قانوني خون مي دهم!...

* شیخ‌الاسلامی ركورددار گينس است اما ركورد او با ديگر ركوردها تفاوت چشمگيري دارد

پدر اهداي خون ايران سه ركورد جهاني در امر انتقال خون دارد كه مهم ترين آن ركورد بالاترين آمار اهداي خون است که چند ساليست از آن اوست و در كتاب ركوردهاي گينس هم ثبت شده است. وی اظهارداشته است: «علاوه بر ركورد تعداد اهداي خوني كه در دنيا داشتم و اگر بنا باشد هر بار که ۵۰۰ سي‌سي خون اهدا مي کنم، دست كم جان سه نفر نيازمند به خون و فرآورده‌هاي خوني را از مرگ نجات بدهد مي توانم بگويم تاكنون ۶۰۰نفر را از مرگ حتمي نجات داده‌ام... ركورد دومي كه دارم پشت سر گذاشتن مرز سني معمول براي اهداي خون است. اين سن در تمام دنيا بين ۱۶ تا ۶۵سال را در بر مي گيرد. از ۶۵ سالگي به اين خاطر كه انسان وارد سن كهنسالي شده و خسته و رنجور مي‌شود، بهتر است اهداي خون صورت نگيرد. اما با وجود اينكه بالای۸۰ سال دارم، هنوز هم هر سه ماه يك بار خون اهدا مي‌كنم. اين کار البته به طور غيرقانوني انجام مي شود و اقدامي نادر و يگانه در تمام دنيا است...

 مرحوم دکتر شيخ الاسلامي يك ركورد عجيب ديگر هم دارد. او ۱۶ ماه تمام، بدون وقفه ماهي يك بار خون داده است در حالي كه طبق قوانين بين‌المللي از سن ۱۶ تا ۶۵سالگي، مردان هر سه ماه يكبار و بانوان هر چهار ماه يكبار مي‌توانند خون اهدا كنند.

خود او می گفت: در دوران دفاع مقدس كه مسول انتقال خون شيراز بودم به دنبال كسي مي‌گشتم كه شش ماه تمام ماهي يك بار خون از وي بگيرم و حتي در قبال آن هزينه‌اش را هم پرداخت كنم كه بتوانم تحت مراقبت‌هاي پزشكي، بر روي وي بررسي و مطالعه کرده و متوجه شويم چه كمبودي در اين فرد پس از يك ماه خون دادن اتفاق مي‌افتد تا نتيجه را به صورت يك مقاله علمي در دنيا عرضه‌ كنيم. خلاصه داوطلبي پيدا نشد، هيچ كس حاضر نمي‌شد و همه مي‌ترسيدند. اما دکتر در نهايت يك شب به اين نتيجه رسيد كه خودش بايد اين كار را انجام بدهد: از آن روز ۱۶ ماه تمام، بدون وقفه ماهي يك بار خون دادم و هر بار زير نظر يك اكيپ پزشكي كامل قرار داشتم و هيچ گونه مشكلي در هيچ وضعيتي حتي ماه مبارك رمضان برايم پيش نيامد. اين كار در تمام جهان بازتاب داشت. سال‌ها عضو اكيپ اضطراري سازمان انتقال خون ايران بودم و هرگاه ذخاير خوني در كشور كاهش پيدا مي‌كرد، طي تماسي از ما درخواست مي‌شد كه مبادرت به اهداي خون كنيم، حتي اگر از آخرين مرتبه اهداي خون يک و نيم يا يک ماه بيشتر نگذشته بود...

 سلطان اهدای خون درجهان معتقدبود اهداي خون مستمر و دعاي خير مردم همواره بدرقه راهش است و راز بزرگ سلامتي اش همین اهدای خون است. بارها می فرمود: تا كنون هيچ مشكلي براي سلامتي من پيش نيامده است و در اين سن كاملاً روبه راه و سرحال هستم. 

بايد بگويم اين سلامتي و چابكي را آن هم در اين سن تا حدود زيادي مديون اهداي خون مي‌دانم. 

از فوايد اهداي خون مستمر اين است كه فرد با انجام اين عمل تمامي سكته‌هاي قلبي، مغزي، مشكلات ريوي، مشكلات عروقي، بالا بودن اسيد اوريك، قند و همگي را پشت سر مي‌گذارد. طول عمر و شادابي و سرحالي اهداكننده مستمر در واقع از جمله فوايد اهداي خون است. فرد با اهداي خون سلامتي‌ و طول عمرش را تضمين و شادابي خود را حفظ مي‌كند. پس هر دو طرف بهره نيكو مي‌برند. هم خون دهنده وهم خون گيرنده. من در يك خانواده روحاني بزرگ شده‌ام و ايمان دارم يكي از علل سلامتي‌ من دعاهاي خيري است از سوي افرادي كه جان دوباره از دريافت خون يافته‌اند و اين دعاها براي هميشه بدرقه راهم است. سازمان انتقال خون را خانه دوم خودم مي‌دانم...

استاد دکتر شيخ الاسلامي بارها تكرار می کرد كه جنبه الهي، انساني و قرآني اهداي خون برايش هميشه هدف بوده است و با وجود اينكه بارها و در محافل رسمي و غيررسمي از او تجليل شده اما معتقد است در درجه اول انسان‌ها برايم مهم هستند و به تجليل و تقدير راغب نيستم. می گفت: هدف من انسان هايي هستند كه از مرگ نجات مي‌يابند و مي دانم اجر من و پاداش من دعاي همين بيماران است كه نزد خداوند هم محفوظ است.

* انتقال خون خانه دوم او بود

سيد محمدحسن شيخ الاسلامي، نام شناخته شده‌ اي در مجموعه انتقال خون است. از برخورد پرسنل سازمان انتقال خون فارس همواره تعریف میکردو راضی بود.

می گفت: از من در بيشتر شهرستان‌ ها بنا به دعوت پايگاه‌ها و دانشگاه‌ها حضور داشته و خون اهدا كرده‌ام و سوابقم ثبت است. اما بيشتر در شيراز خون اهدا كرده‌ام كه محل سكونتم بوده است و تا منزلم۱۵ دقيقه فاصله بيشتر ندارد. خدارا شکر برخورد كاركنان سازمان بسيار محترمانه و از روي محبت و قدرداني است و من سازمان انتقال خون را خانه دوم خودم مي‌دانم. وي كه در دوران دفاع مقدس، مسئول اداره پايگاه انتقال خون استان فارس بوده،درادامه مصاحبه اش با «ایسنا» از خاطرات خود در آن دوران مي گويد: در دوران دفاع مقدس، من و همكارانم روزها مي‌گذشت كه به منزل نمي‌رفتيم و در سازمان تلاش مي‌كرديم تا براي رزمندگاني كه جانشان را كف دستشان مي‌گذاشتند تا از وطن و خاكشان دفاع كنند، خون تهيه كنيم. ما خودمان را موظف مي‌دانستيم كه مردم را تشويق كنيم به سازمان بيايند و خون اهدا كنند تا بتوانيم خون‌ها را با سرعت به جبهه بفرستيم. يادم مي‌آيد با تمام روحانيون شيراز ازجمله آيت ا... شهيد دستغيب، ديدارهايي داشتيم تا ايشان در منبرها و سخنراني‌هايشان مردم را به خاطر خدا و انسانيت به امر اهداي خون تشويق و ترغيب كنند كه همين طور هم شد و صف‌هاي طولاني در زير آفتاب و باران در پايگاه شيراز تشكيل مي‌شد و عجيب آن است كه از دانشجو تا فرد عادي و كوچك و بزرگ حتي دختران و پسران دبستاني مي‌آمدند كه خون اهدا كنند و چون شرط سني لازم را نداشتند، پيش آمده بود كه به ما حقيقت را نمي‌گفتند... پدر اهداي خون ايران با تأکید و بهره مندی ازایات قرانی در سخنانش می فرمود: انسان با اهداي خون كار خدايي مي‌كند. چرا كه تنها خداوند مي‌تواند جان بدهد و آن را باز پس ستاند.