میشل فوکو - فیلسوف و نظریهپرداز فرانسوی - نظریهای با عنوان تاریخ حال یا اکنون دارد. او با الهام از کانت، نیچه و هایدگر نظریهی تاریخ حال خود را عرضه کرد.
شوشان - لفته منصوری:
ضرورت عبور از خاطره به سمت تاریخ شفاهی!
دقایقی از آیین تجلیل از پژوهشگران و نویسندگان دفاع مقدس و رونمایی از ۴۱ عنوان کتاب چاپی و گویای دفاع مقدس که توسط اداره کل کتابخانههای عمومی، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حضور استاندار خوزستان و مقامهای لشکری و کشوری و نویسندگان خوزستانی در تالار کتابخانهی مرکزی استان خوزستان؛ میگذرد و من در این فکر فرو رفتم که چه خطراتی خاطرات دفاع مقدس را تهدید میکند؟! ۳۳ سال از پایان جنگ تحمیلی سپری شده است و هنوز خاطراتی چنان با جزئیات کامل و بینقص نوشته میشود که بیم آن میرود که راه یافتن تخیل و افسانهپردازی وجه ادبی خاطره را بر وجه عینی و تاریخی آن بگستراند.
اگر بپذیریم که «راوی و نویسنده خاطره، تحت تاثیر دو عامل، واقعه را بازگویی میکند؛ یکی موقعیتی که واقعه در آن اتفاق افتاده و دیگری موقعیتی که خاطره را در آن تعریف میکند.»
[۱] از سوی دیگر «سیر و روند خاطره از آغاز تا پایان دستخوش عناصر پیدا و پنهان درونی و بیرونی خاطرهگو یا خاطرهنگار خواهد بود.
اندیشههای پیشین، حساسیتها، انگارهها و باورها، در خاطره و روند بیان آن از نگاه تیزبین پژوهشگر خاطرهشناس دور نمیماند»
[۲] بدین ترتیب ممکن است خاطرهنگاری به سمت خاطرهسازی میل کند.
میشل فوکو - فیلسوف و نظریهپرداز فرانسوی - نظریهای با عنوان تاریخ حال یا اکنون دارد. او با الهام از کانت، نیچه و هایدگر نظریهی تاریخ حال خود را عرضه کرد.
فوکو معتقد است؛ تاریخنگاری رسمی که خود براساس نوعی قوممداری مکتوم استوار شده، تاریخ گذشته را بر حسب انگارههای حاکم بر بینش اکنونی مینویسد.
یعنی گوهر زبان حال را در نقطهای دوردست در گذشته میجوید و سپس ضرورت تحول و ترقی را از آن گذشته به زمان حال مینمایاند.
اگر میخواهیم ادبیات فاخر دفاع مقدس را از هر گونه خطر و آسیب افسانهپردازی، خودمداری، منفعتپرستی، آلودگیهای سیاسی و گفتمانی نجات دهیم باید مواد و مصالح خاطره در یک روند پژوهشی قرار گیرد؛ و در کند و کاو تحقیق، جوهرهی عینی و امر واقع استخراج گردد.
این روند همان تاریخ شفاهی است. تاریخ شفاهی، مبتنی بر مصاحبه رو در رو با تاریخ سازان است؛ مصاحبه پژوهشگر تاریخ با نقش آفرین در مورد خاطراتش و تجربیات خاصی که دارد؛ انجام میشود.
در تاریخ شفاهی مصاحبه کننده مسلط به ادبیات موضوع مورد مصاحبه است و مصاحبهی خلاق و فعالی را دنبال میکند تا به جزئیات کامل خاطره و بهدور از تقلیل گرایی و افراط گرایی دست پیدا کند. امید است این روند پژوهشمحور در ادبیات دفاع مقدس بیش از گذشته گسترش یابد.