شناخت جهش انگیزان اقتصاد خوزستان

شوشان ـ عباس امام :


سال های دهه 1340  تا اواخر دهه 1350 را باید «دوران جهش اقتصاد خوزستان» نامید. در این دوران حدودا 20 ساله بود که هم کشاورزی (دامپروری و باغداری و...) و هم صنعت خوزستان شاهد تحولی عظیم گردید. بویژه، در شمال خوزستان(دزفول، شوشتر، شوش، اندیمشک، هفت تپه، گتوند و غیره) انقلابی بزرگ در تامین آب و برق شهر و روستا ایجاد شد، و توسعه روستایی شتاب بی سابقه گرفت. کشاورزی مدرن پا گرفت و هزاران خانواده کشاورز از سواد آموزی و بهداشتی مناسب برخوردار گردیدند و چندین شرکت کشاورزی مدرن آغاز به کار کردند. بخش صنعت استان نیز شاهد راه اندازی چندین شرکت فولاد سازی شد، مانند شرکت صنایع فولاد، فولاد شهریار(گروه ملی فعلی)، و فولاد کاویان، در کنار شرکت نورد و لوله سپنتا. در این بخش نیز هزاران نیروی صنعتی از استان و برون استان مشغول به کار شدند. تشکیلات گسترده و مبارک سازمان آب و برق خوزستان نیز قطعا جایگاه والایی در توسعه و تحولات اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی خوزستان آن دوران و  تا کنون دارد(البته شوربختانه، تقریبا تمامی این دستاوردها بعد از انقلاب ضربان زیادی را متحمل شدند که آسیب شناسی آن نیازمند بحث دیگری است). به هرحال، این دوران 20 ساله دوران جهش کار و کارآفرینی در سطح کلان در خوزستان بود.

بی تردید، این تحول شگرف و بی سابقه با ابتکار ابوالحسن ابتهاج و موافقت و پشتیبانی شخص شاه صورت گرفت. نقطه آغاز و کانون اصلی و محوری آن تحول نیز ساخت سد عظیم دز در آن زمان بود. سد دز، نه تنها تا حدود زیادی از سیلاب های زمستانی و بهاره جلوگیری می کرد و می کند بلکه خود عامل اصلی و اساسی دگردیسی مثبت وضعیت بخش های بزرگی از کشاورزی، دامپروری و باغداری خوزستان نیز بود. حتی، توسعه صنایع آب بر فولاد خوزستان بدون آب ذخیره شده پشت سد دز امکان پذیر نبود. با این همه اهمیت نقش سد دزدر 60 سال گذشته ، اما اکثریت مردم و متخصصان از نام و مشخصات سازندگان این سد عظیم و امید آفرین بی اطلاع هستند. من نیز به عنوان یک خوزستانی خوزستان پژوه سال ها کنجکاو بودم تا نام مدیران ارشد ساخت سد دز را بیابم. نشد! تا اینکه نام برخی از آنان و عناوینی شغلی شان را در کتاب بس ارزشمند «تاریخ شفاهی توسعه خورستان» (مهندس احمد آل یاسین) یافتم. یکی _دوسال پیش نیز عکسی دسته جمعی از آن بزرگان در فضای مجازی دیدم. خوشحال شدم. با جناب استاد مهندس آل  یاسین که خود هم قبل از انقلاب و هم بعد از انقلاب سال ها مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان بوده اند  تقاضا کردم تا ایشان چون خودشان هم در مراحل سد دز کار کرده اند و هم بعدها مدیر سد دز و ‌شبکه آبیاری دز بوده اند، در این امر کمک کنند. جناب مهندس آل یاسین با خوشحالی و بزرگواری پذیرفتند و مشاغل یکایک افرادی را که نام شان در زیر عکس درج شده، مشخص فرمودند. ناگفته نماند همچنانکه در زیر عکس نوشته شده، آن تشکیلات توسعه آفرین و جهش انگیز اقتصاد خوزستان را در آغاز  Khuzestan Development Services  (به اختصار KDS) می نامیدند.

1. Ray Williams

مهندس ری ویلیامز، مدیر اجرایی اصلی ساخت سد دز (اهل آمریکا)
2. Jack Swift
جک سوئیفت، رئیس دفتر فنی پروژه
3. Anatol Lange
آناتول لانگ، مهندس ارشد سازه
4. Karl Schumacher
کارل شوماخر، کارشناس آمار و گزارشات فنی
5. Ernest Delizo
ارنست دلیزو، کارشناس بتن، میلگرد، و سازه ها
6. Alen Carig
آلن کریک، کارشناس هیدرولوژی و رسوب
7. Tony Jenings
تونی جنینگز، کارشناس فنی ارشد طرح
7. Tom Cox
تام کاکس، معاون دفتر و آزمایشگاه بتن
8. Jack France
جک فرانس، رئیس دفتر نظارت بر عملیات سد، سرریزها، و سایر سازه ها و تاسیسات جانبی
9. Ivan Evense
ایوان ایونس، رئیس دفتر نظارت بر عملیات ساختمانی نیروگاه و تونل های آب بر
10. Harry Marick
11. Jim Bowman

12. Rosite

13. Ian Kamphuys

14. Erwin Schmitz

15. Sam Pearson

16. Bill Cleland

17. Jallagher

18. John Sabanovitch

19. Alis Elmiger

20. Burnett

21. Charles Beardsely

22. Paul Hessar

23. Chack Thomas

24. Jack Lawrence

25. Werner Kodwitz