شوشان ـ منوچهر برون :
خوزستان، استانی که خاک آن آغشته به خون شهیدان است و ریشهدار در تمدن، مقاومت و ثروتهای زیرزمینی، سالهاست گرفتار پدیدهای بهنام «حاشیه» شده است؛ حاشیههایی که نه تنها فرصتها را میسوزانند، بلکه ذهن مدیران، نخبگان، رسانهها و حتی مردم را از مسائل اصلی بازمیدارند.
حاشیه را میتوان مجموعهای از گفتارها، رفتارها، یا رخدادهایی دانست که بهجای تمرکز بر حل مسائل واقعی و بنیادین، توجه افکار عمومی و مدیران را به موضوعات کماهمیت، حاشیهای، شخصی یا ساختگی معطوف میکند. این پدیده بهظاهر ساده، اما در عمل مخرب، قادر است ارادههای بزرگ را از پا بیندازد و مسیر توسعه را منحرف کند.
حاشیهساز کسی است که یا آگاهانه و با نیت خاص، یا ناآگاهانه و تحت تأثیر هیجانات یا منافع آنی، فضایی مبهم و التهابآلود پدید میآورد. ویژگیهای چنین افرادی معمولاً شامل بیاعتنایی به منافع جمعی، تکیه بر شایعه، عدم شفافیت، تقلیلگرایی در مسائل پیچیده، شخصیسازی امور جمعی، و گاه نیز استفاده ابزاری از رسانه و فضای مجازی برای جلب توجه یا تقابلسازی کاذب است.
اهداف حاشیهسازان میتواند متنوع باشد: از حذف رقبای سیاسی و تخریب چهرههای موفق گرفته تا انحراف افکار عمومی از سوءمدیریتها یا بحرانها. گاه نیز برخی افراد برای خودنمایی یا کسب جایگاه، خواسته یا ناخواسته خوراک حاشیه تولید میکنند. مهم این است که در هر حالت، بازنده نهایی، توسعه و منافع مردم است.
در خوزستان، این حاشیهسازیها هر روز شکل تازهای به خود میگیرند: گاه در نزاعهای رسانهای میان جریانهای سیاسی، گاه در دوگانهسازیهای بیثمر میان شهرها یا اقوام، گاه در تنشهای پیاپی بین مدیران اجرایی و نمایندگان یا شوراهای شهر. نتیجه، فضای عمومی پرتنش، بیاعتمادی اجتماعی، فرار سرمایه و فرسایش امید عمومی است.
برای عبور از این چرخه معیوب، نخستین گام، ارتقای سواد رسانهای و سیاسی در میان مردم، مسئولان و فعالان اجتماعی است. باید فرهنگ گفتوگو و نقد منصفانه را جایگزین حاشیهسازی و تخریب کنیم. دوم، دستگاههای اجرایی و تصمیمگیر استان باید شفافتر عمل کنند تا فضا برای شایعه و حاشیه تنگ شود. سوم، رسانههای خوزستان باید بهجای بازتولید حاشیه، بر طرح مسائل بنیادین، آموزش عمومی، مطالبهگری مؤدبانه و انتقال صدای مردم تمرکز کنند.
خوزستان را نه با شعار که با عقلانیت، انسجام، و دوری از حاشیهها میتوان ساخت. کاش حاشیه، این هیولای خاموش اما مؤثر، روزی دست از سر خوزستان بردارد تا آفتاب توسعه و آرامش بر این دیار بدرخشد.