از شعار تا عمل

یک سال از دولت تدبیر و امید گذشت ودر طول این یک سال، موافقان دولت به سهم خود از اقدامات و برنامه های دولت تجلیل و مخالفان نیز آن را نقد کرده و به چالش کشیدند. درآستانه هفته دولت ازمنظری دیگر دولت دکتر حسن روحانی را با رویکرد واقع گرایانه و با توجه به شعار محوری دولت مورد مداقه و ارزیابی قرار میدهیم. مسلم است که همیشه بین ایدآلها و واقعیت ها یک فاصله ای وجود دارد و اگر شعارها را آرمانها و ایدآلها بدانیم، میزان عملی کردن آن شعارها فاصله شعار تا عمل را مشخص می کند.

تا اینجای کار عیبی ندارد و معمولا مدیران در هر سطحی برای موفقیت مجموعه تحت مدیریت خود یک چشم اندازهایی دارند و برای رسیدن به آن افق یک سری برنامه های مشخص تر و عملیاتی کوتاه مدت و میان مدت دارند تا بدینوسیله به اهداف بلند مدت که همان رسالت و منشور و مانیفست سازمان،موسسه ، شرکت،است برسند. کاندیداهای ریاست جمهوری بعنوان عالی ترین مقام اجرایی هر کشور نیز برای عمران و آبادی و توسعه و تعالی کشور و باتوجه به مقتضیات و ضرورتها و نیازهای جامعه و لحاظ همه جوانب و شرایط محیطی یک سری برنامه ها دارند که در قالب یک شعار محوری مطرح میشود و ریاست جمهور خود را ملزم میداند به آن شعار جامه عمل بپوشاند.

 این رویه بیشتر در کشورهایی که دمکراسی در آنها نهادینه شده و به رای مردم توجه بیشتری میشود نمود بهتری دارد و برای این موضوع اهمیت خاصی قایلند. دراین کشورها احزاب نهادینه شده اند و در اصل شعار متعلق به حزب است و هر حزبی شعار خاص خود را مطرح و فردی که با رهیافت حزب منطبق است و حزب تشخیص میدهد که چه کسی توان عملی کردن آن را دارد او را کاندید و در راستای شعار انتخاباتی تلاش میکند. در کشور ما که احزاب کارکرد واقعی خود را ندارند و عمدتا" فصلی هستند وبه دلایلی به اندازه کشورهای توسعه یافته حزب اثرگذار نیست ودر جای خود باید تجزیه و تحلیل شود. شعار نه تنها بد نیست بلکه بسیار خوب و لازم و ضروری است اما آنچه که واژه شعار را بد جلوه داده و میدهد عمل نکردن به شعار و فاصله فاحش شعار و عمل است.

شعار از ماده شعور و علم و درک در آن است و معنای لغوی آن علامت ،نشان و آرمان است.هر شعار نوعی وابستگی است و در قرآن بر تکریم و گرامی داشت شعایر اسلامی تاکید شده است. مروه و صفا و مناسک حج و اذان و...نمادهای اسلام هستند و مسلمانان با تجمع گروهی در یک زمان خاص و در یک مکان خاص درمسیر همگرایی و تحمل همدیگر و تقویت برادری و اتحاد گام برمیدارند و اذان نماد یکتا پرستی و بیزاری از پستیهای دنیای دون است و کسانیکه این شعایر را بجا می آورند وابستگی به این مراسمات و عبادات دارند و به همان نسبت در عملا" درستکار،نوعدوست،خوش اخلاق، آخرت گرا، بی اعتنا به تجملات دنیوی، تحمل پذیری و رفق و مدارا و...باشند.اینکه مسلمانان به چه میزان نماد این قبیل صفات حسنه هستند بحثی دیگر است.

به آغاز سخن برمیگردیم که با توجه به اقتضایات سیاسی،اجتماعی ،فرهنگی،اقتصادی کشور کاندیداها شعار محوری خود را انتخاب و پس از رای آوردن و برکرسی ریاست جمهوری تکیه زدن باید باعزم جزم وگامهای استوار بر سرپیمان بماند و هر آنچه در توان دارد در راستای هدف بلندش که در شعارش تبلور یافت قدم بردارد و سختی ها و سنگلاخها و پستی و بلندی مسیر او را از هدف بلندش منصرف و منحرف نکند. مروری بر شعارهای دولتهای قبل که نماد عمل آنها بود میتواند به ما در شناخت و قضاوت منصفانه تر در مورد دولت فعلی و شعارش مدد رساند.

پس از جنگ و انبوه ویرانیها وخرابیها، یک جهاد دیگری برای بازسازی کشور ضرورت داشت و شعار محوری دولت آیت الله هاشمی رفسنجانی "سازندگی" بود.و برای جامه عمل پوشاندن به شعارش برنامه های توسعه پنج ساله اول و دوم نوشته شد واقدامات مهمی در امور زیر بنایی و سد سازی و تولید و صادرات و خصوصی سازی انجام گرفت و در مسیر سازندگی کامیابیها و ناکامیهای نیز وجود داشت. جنگ تحمیلی هشت ساله و ضرورت انسجام ملی و مسایل و مشکلات ناشی از جنگ و پس از آن پرداختن به بازسازی و خرابیهای ناشی ازجنگ و توجه بیش از بیش به اقتصاد در زمان ریاست جمهوری آیت الله ،به مدت هشت سال و علل و عوامل دیگر دست به دست هم داده تا در بسیاری از زمینه ها و موضوعات مهمی که بخاطر آنها انقلاب شد و فصلهای مهمی از قانون اساسی را به خود اختصاص داد غافل شویم و آن طور که باید و شاید به آنها پرداخته نشد.

ملت فهیم ایران اسلامی و جوانان خواستار اجرای آن اصول مغفول قانون اساسی بودند که مهمترین آنها مسایل فرهنگی و آزادی بیان و اندیشه در چارچوب قانون اساسی، تقویت و حمایت از احزاب و تشکلهای مردم نهاد ومطالبه حقوق سیاسی خود شدند و بر همین اساس اولویت کاری و شعار محوری دولت سید محمد خاتمی "اصلاحات ،جامعه مدنی، مردم سالاری دینی و آزادیهای سیاسی اجتماعی" بود. که برای رسیدن به این اهداف اقدامات خوب و مثبتی صورت گرفت که ذکر آنها در این مقاله میسر نیست. اما به خاطر افراط و تفریطهای صورت گرفته. ضربات سختی از سوی دوستان زیاده خواه و افراطی دولت و افراط گرایان مخالف دولت در بعضی از موارد دولت ناکامیهایی داشت و متاسفانه اصلاحات زخم خورده شد.

گرچه برخی بر این باور بودند که اصلاحات مرد من اعتقاد دارم که زخمی شد و نمرده و نخواهد مرد.باتوجه به وضعیت کشور و اتفاقات پیش آمده در دولتهای خاتمی و هاشمی جریان احمدی نژاد ساز عدالتخواهی را کوک کردند. ووقتی به دولت دکتر احمدی نژاد رسیدم عمدا" از واژه "جریان احمدی نژاد" استفاده کردم زیرا این شعار و این اقداماتی که کشور را یه این روز انداخت کار یک نفر به اسم احمدی نژاد نبود بلکه یک مجموعه ای ایشان را علم کرده و بیرق عدالت را در ست او گذاشتند و ایشان برای عملیاتی کردن شعارش که همانا آوردن نفت بر سر سفره مردم و ایجاد عدالت همه جانبه و کاهش فاصله طبقاتی و جلوگیری از فساد و تبعض و رفع محرومیت و فقر و جلوگیری از ویژ ه خواری و دست اندازی به بیت المال که همه و همه مصداق عدالت هستند اقداماتی انجام داد و یر سر این ملت و این کشور همان رفت که رفت. ماحصل این فراز و نشیبها و افراط و تفریطها و کامیابیها و ناکامیها و وضعیت این کشور تا سال گذشته برای دوستداران واقعی این کشور و این نظام ، آنانی که دارای درک سیاسی و مشی عاقلانه بودند و دستی بر آتش داشتند درس گرفتن از گذشته و پیدا کردن راهی و سردادن شعاری بود که در قافیه آن نمانند و شعری باشد که راه را بر افراطیون دو طیف سد کند و حساسیتهای بیخود را بر نینگزید و در عین حال این شعار حرف دل مردم و از جنس اصلاحات هم باشد.ونکته کلیدی و مهم دیگر اینکه این شعار با شعایر اسلامی و روحیات و خواست مردم هماهنگ باشد و از طرفی آن کسی که میخواهد این شعار را نماد گفتمان و عمل خودش قرار دهد بتواند آن نقش را ایفا کند و آن شعار را در حد معقول عملی کند.

از نظر رویکرد و سبقه سیاسی-اجرایی و اقدامات و عملکردش و روحیاتش و جه سیاسی، علمی و توان اجرایی قدرت مقابله با چالشهای پیش رو این توانایی را داشته باشد. با عنایات به جمیع جهات و آنچه ذکر شد شعار دولت جدید"اعتدال، تدبیر و امید" اعلام شد. نیاز شدید و ضروری این کشور در این برهه از زمان که از نان شب هم واجب تر است ایجاد امید در دل این مردم غیور و ایثارگر و نجیب است و در سایه امید به آینده نیاز به یک تدبیر و دوراندیشی برای استفاده بهینه از این همه نعمت خدادادی که در این کشور پهناور و زرخیز است.

 لذا تدبیر در امور ومدیریت است که در جهان حرف اول را میزند.آنچه که کشورهای فقیر از نظر منابع طبیعی را تبدیل به کشورهای غنی و حتی قول اقتصادی کرد تدبیر بود و آنچه که کشورهای غنی از نظر منابع رو زمینی و زیر زمینی و آبهای روان و خاک حاصلخیز و معادن و....را فقی و محتاج کرده سوء تدبیر بوده و هست. فقر وفلاکت و بدبختی مادر زادی نیست بلکه نتیجه سوء تدبیر است. بر همین اساس است که پیغمبر اسلام فرمود من از فقر امتم بیم ندارم بلکه از سوء تدبیر بیم دارم. و نکته سوم در شعار دولت اعتدال است که باز هم ازدین مبین اسلام کمک میگیریم که خیر و برکت در امور را رعایت حد وسط و دوری از افراط و تفریطهاست. افراط و تفریط دولبه قیچی هستند که دین و ایمان و کشور و همه چیز را نابود میکند. مصداقها و نمونه های فراوانی وجود دارد که نشان میدهد افراط گریها و تفریطها چه مسایل و مشکلات فردی و اجتماعی به بار آوردند. رییس این دولت تدبیر و امید با مشی اعتدالگرایی، دولتمردی فهیم و عالم و مدبراست که با آرامش ووقار و حفظ شان ریاست جمهوری اسلامی ایران در داخل و خارج گام در مسیر اهداف بلند این نظام بر میدارد. اگر نگاهی گذرا به دولتهای پیشین و شعارهایشان بیندازیم متوجه میشویم کدام دولت به شعارهایش وفدار بود و کدام نبود.این دولت تا الان یکی از موفق ترین دولتهایی است که به شعار محوریش وفاداربوده و در حد توان به آن عمل کرد.

پس شعار خوب است به شرطی که آن شعار خوب نماد دولت است و دولت به خوبی و با همه توان به آن عمل کند.اگر دولتی شعارش عدالت است باید در همه عرصه ها عدالت و مصداقهای آن که کم شدن فاصله طبقاتی و نبودن زمینه رانت خواری و حفظ و حراست از بیت المال است نمود داشته باشد. و اگر این دولت شعارش اعتدال است در مقابل افراط و تفریطها آن هم با رعایت اعتدال بایستد و اقدامات دولتش باید پخته و کارشناسی و به دور از احساسات و اقدامات پوپولیستی باشد و روح امید و سرزندگی و نشاط را در دل ملیت زنده کند. خلاصه اینکه این دولت هم شعار خوبی دارد و هم خوب عمل کرده.باهمدلی دولت را با برشمردن نقاط ضعف و قوتش یاری کنیم و با نقد منصفانه به این ملت خدمت کنیم. 

دست در دست هم دهیم به مهر میهن خویش را کنیم آباد 

رجبعلی کرد – مدرس دانشگاه