وضعیت گاز و برق در زمستان سرد امسال؟!

با فرارسیدن فصل سرما ، نیاز مردم مناطق مختلف کشور به گاز روز به روز بیشتر می‌شود. این رسم هر ساله است که با شدت گرفتن سرما، نمودار رشد مصرف گاز در نقاط مختلف کشور رو به صعود می‌گذارد و همین امر سبب می شود که دولت، اولویت اول تامین نیازهای خود را به بخش خانگی اختصاص دهد.

اما در کنار این افزایش روزافزون مصرف گاز در کشور به خصوص در فصلی که پیش رو داریم، مصارف دیگری نیز برای گاز متصور است که از جمله آنها تامین این سوخت اساسی برای نیروگاه های کشور است.

اگر چه این قراری نانوشته میان وزارت نیرو به عنوان متولی اصلی نیروگاههای کشور و وزارت نفت، به عنوان تامین کننده اصلی سوخت مورد نیاز نیروگاهها است که هر زمان مصرف گاز در بخش خانگی به نحوی افزایش یابد که نیاز باشد سایر مصارف محدود شود، وزارت نفت اجازه دارد که گاز نیروگاهها را قطع کند؛ اما به طور قطع، کم کردن میزان عرضه گاز نیز خود نیازمند در نظر گرفتن مجموعه شرایطی است که بتوان سطح تولید برق نیروگاه ها را حفظ کرده و اجازه نداد که آنها از مدار تولید به دلیل نبود سوخت خارج شوند.

این همان کاری است که پرویز فتاح وزیر نیروی دولت نهم که روزگاری نه چندان آسان را با قطع گاز نیروگاه ها، آن هم در زمستان سخت و سرد سال 86 در دوران مسئولیت خود سپری نمود، برایش تدبیر کرد و آن اینکه، بتوان حجم مخازن سوخت نیروگاهی را به گونه‌ای هر سال افزایش داد که اگر زمستانی سخت و ناخوانده، مهمان کشور شود، باز هم نیروگاه ها با قوت به تولید برق ادامه دهند و حتی نیاز گرمایشی برخی از مناطق کشور را با استفاده از تجهیزات گرمایشی برقی برآورده سازد. موضوعی که به نظر می‌رسد هم اکنون چندان توجهی به آن نمی‌شود.

شاید به خاطر زمستان‌های نسبتاً معتدلی باشد که دولت دهم پشت سر گذاشته است و شاید هم به خاطر این باشد که روزهای سرد در سال‌های گذشته، همچون روزهای به یادماندنی زمستان 86 تداوم نداشته است تا مسئولان را به فکر چاره بیندازد که باید حجم مخازن سوخت نیروگاهی را هر ساله افزایش دهند.

البته این کار تا دو سال قبل نیز با قدرت و قوت انجام می‌شد و قرار بود که هر ساله حجم مخازن سوخت نیروگاهی به نحوی افزایش یابد که بتواند دغدغه‌های پیش رو را برای تامین سوخت زمستانی از میان بردارد.

البته مجید نامجو وزیر نیرو نیز در برنامه راهبردی وزارت نیرو در دولت دهم که به "کتاب اول" مشهور است، این موضوع را مورد تاکید قرار داده است و در بند 24 رئوس برنامه‌های بخش برق و انرژی این کتاب به صراحت ذکر کرده است که باید مخازن سوخت مایع نیروگاهها برای ذخیره‌سازی به میزان متوسط 45 روز مصرف هر نیروگاه احداث شود، موضوعی که غفلت از آن به خصوص در دو سال اخیر، توانسته نگرانی بسیاری از مسئولان برق کشور را به دنبال داشته باشد؛ چراکه آنها معتقدند که برنامه احداث مخازن نه تنها با سرعت لازم پیش نرفته است، بلکه قدرت چانه زنی وزارت نیرو نیز در دو سال گذشته به اندازه ای کاهش یافته است که حتی اگر مخزنی هم احداث شده باشد، اما از پس وزارت نفت برنیاید که پر شود و خیالی آسوده را برای بخش برق کشور رقم زند.

این نکته ای است که محمد بهزاد معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی نیز تلویحا به آن اذعان داشته است. او اگرچه در مصاحبه رسمی خود با پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو اعلام کرده است که در حال برگزاری جلسات هماهنگی میان وزارت نیرو و نفت برای تامین سوخت مایع و گاز طبیعی نیروگاهها هستیم، اما به این نکته نیز اشاره می کند که بر اساس آمارهای رسمی وزارت نیرو، در شرایط فعلی حدود 15 تا 16 درصد ذخایر سوخت مایع نیروگاههای کشور در مقایسه با سال گذشته کمتر است.

این در شرایطی است که هم اکنون روزهای سرد از راه رسیده است و امسال نیز به نظر می‌رسد کشور شاهد سرمای زودهنگامی است که جای نگرانی دارد و البته جا داشت که وزارت نیرو زودتر از اینها به فکر پرکردن مخازن سوخت نیروگاهی باشد، چراکه تجربه هر ساله نشان می‌دهد که مخازن سوخت نیروگاهها معمولا شهریور و مهرماه هر سال پر می‌شود و حال که شرایط آب و هوایی رو به سردی می‌رود، بعید به نظر می‌رسد که دیگر فرصتی باقی بماند که بتوان مخازن سوخت نیروگاهی را پر کرد؛ البته علاوه بر این، قرار بود که تعدادی از نیروگاههای کشور هم به شبکه سراسری گاز متصل شوند که به نظر می رسد سرعت لازم را ندارد.

این در شرایطی است که تحقق این وعده‌ها در حالی به تاخیر افتاده است که مجید نامجو، وزیر نیرو همواره از رسانه‌ها درخواست کرده است که عملکرد وزارت نیرو در دولت دهم را مطابق با "کتاب اول" همواره ارزیابی کرده و وزیر را مورد سوال قرار دهند؛ همان کتابی که به عنوان نقشه راه وزارت نیرو مطرح شده بود و ابتکار مناسبی در ارزیابی عملکرد یک وزیر پیش روی رسانه‌ها قرار داد. اما حال سوال این جا است که چرا امسال که سال آخر دولت دهم است، بخش برق وزارت نیرو به بسیاری از وعده‌های داده شده خود عمل نکرده است. از افزایش مخازن سوخت نیروگاهها و تکمیل ظرفیت سوخت مایع گرفته تا عدم به مدار آمدن سالانه 3500 مگاوات برق از پیک مصرف هر سال تا پیک مصرف سال بعد.

در حالی که شانس بزرگی که وزارت نیرو، تابستان امسال تجربه کرد این بود که به دلیل اجرای برخی سیاستهای غلط اقتصادی، تولید کارخانجات صنعتی به شدت کاهش یافته است و همین امر نیاز بخش اعظمی از صنایع به برق را به شدت کاهش داده است و از سوی دیگر، مناسب بودن شرایط آب و هوایی، شانس زیادی را پیش روی مجید نامجو و همکارانش در وزارت نیرو قرار داد که خاموشی را تجربه نکنند. اما آیا امسال هم در زمستان، شانس با او یار خواهد بود یا اینکه او باید انتظار زمستانی سرد را بکشد که ممکن است در آن به دلیل برخی سوءتدبیرها خاموشی زمستانی در کشور تجربه شود و حتی برخی از واحدهای نیروگاهی، به دلیل نبود سوخت از مدار خارج شوند. در کنار این نگرانی ها از زمستان سال جاری، البته بسیاری از پیمانکاران بزرگ وزارت نیرو که دارندگان نیروگاههای بزرگ نیز هستند، این نکته را به وزارت نیرو هشدار داده اند که در صورت عدم برنامه ریزی و تامین به موقع منابع مالی، حتما و حتما در تابستان سال آینده کمبود برق کشور را فرا خواهد گرفت. نمونه آن نیز شرکت مدیریت پروژه های نیروگاهی ایران (مپنا) است که عباس علی‌آبادی مدیرعامل آن چندی پیش در گفتگو با خبرگزاری فارس به صراحت اعلام کرد که تابستان سال 92 حتما با خاموشی هایی پراکنده همراه خواهد بود. او به صراحت اعلام کرده که در بحث اجرای قانون هدفمندی یارانه ها قیمت برق بالا رفته است لذا مردم در سال اول مقداری مصرف خود را کنترل کردند، به همین نسبت هم، نگرانی وزارت نیرو برای ساخت نیروگاه ها کمتر شد و سرمایه گذاری کمتری نیز در این زمینه صورت گرفت.

در نهایت اتفاقی که رخ داد این بود که تولید برق متوقف شد، بنابراین برای سال 92 نگران هستیم که اگر روند به همین شکل ادامه یابد، حتما خاموشی خواهیم داشت. مهر تائید بر سخنان وی را نیز می توان به راحتی با مرور اخباری که در ماههای گذشته از صنعت برق و افتتاح نیروگاهها و راه اندازی خطوط برق منتشر شده است، زد به این معنا که کمتر خبری از افتتاح نیروگاههای بزرگ در اقصی نقاط کشور شنیده می شود و حتی با وجود اینکه قرار بود که طرحهای نیمه تمام وزارت نیرو هم در قالب مهرماندگار به سرانجام رسد، خبری در مورد توفیق آن منتشر نشده است.

بنابراین باید منتظر بود و دید که در ماههای باقیمانده دولت، وزارت نیرو تصمیم دارد که چگونه برای سپری کردن زمستان پیش رو و تابستان آینده برنامه ریزی کند و شرایط را به سمت مطلوبیت پیش برد، اگرچه این نکته نیز محتمل است که به دلیل اینکه سال پایانی کار دولت دهم است و به طور قطع، تابستان آینده، حتی خاموشی ها هم مسئولیتی را متوجه وزارت نیرو نمی کند و این وزارتخانه و وزیر کنونی اش چیزی برای از دست دادن ندارند، امیدی برای بهبود حاصل نشود.

بنابراین باید منتظر بود و دید که زمستان جاری و تابستان آینده چه شرایطی را رقم خواهد زد ؛ البته این گزارش قصد داشت که به بهانه برگزاری نمایشگاه صنعت برق که هم اکنون در حال برگزاری است ، نیم نگاهی به عملکرد وزارت نیرو در بخش برق و انرژی داشته باشد و البته قرار است که در روزهای آینده بخش‌های دیگر این عملکرد به بوته نقد و بررسی گذاشته شود تا علاوه بر نکات مثبت ، نکاتی که این روزها باید بیشتر مورد توجه مسئولان باشد نیز، یادآوری شود.