اخیرا شبکه 3 اقدام به باز پخش سریال« بانوی سردار» که قبلاً از شبکه استانی جهار محال بختیاری پخش شده نموده است. پخش این مجموعه ی تلویزیونی واکنش های متفاوتی در فضای مجازی را در نفی واثبات موضوع به دنبال داشت.پیش از بیان هر نکته ای دراین مورد باید اذعان نمود که نقد به مفهوم تخریب ویا فقط بیان عیب ها نیست بلکه در یک نقد منصفانه و علمی محاسن و معایب موضوع یکجا بیان می گردد. اصولاً برای واکاوی یک موضوع اجتماعی یا تاریخی نیاز به احاطه کامل علمی و فنی بر ان موضوع است .نقد و بررسی سریال بانوی سردار نیز به عنوان یک موضوع تاریخی و فرهنگی از این قاعده مستثنی نیست، و بایستی با تسلط کامل تاریخی، جغرا فیایی وهنری به تبیین این مجموعه پرداخته شود تا به هدف نقد که همان بیان حقیقت و پرداختن بهتر و دقیق تر به موضوعات تاریخی در آینده است برسیم.

از جهتی باید از سیمای جمهوری اسلامی تقدیر نمود که برای اولین بار هر چند ناقص و پر از ایراد و ابهام به یکی از اسطوره های بختیاری پرداخته است .اگر چه هنوز چند قسمت از این سریال بیشتر پخش نشده است و هر گونه قضاوت ممکن است پیش داوری محسوب گردد، اما ضمن احترام به تمام دست اندرکاران این مجموعه ی تلویزیونی، ذکر برخی از محاسن و معایب سریال جهت تنویر افکار علاقمندان خالی از لطف نیست.

الف - محاسن :

1- موسیقی تیتراژ، پایانی و متن سریال بسیار فاخر و از نظر مضمون و محتوا بیانگر رشادت های دلاورمردان و شیرزنان بختیاری که در پهنای طبیعی ودشواریهای سیاسی و حوادث مرگبار همیشگی روزگاران مقاومت و پایداری کرده اند وخدنگ وار دربستر تاریخ و زندگی نسلی پس از نسلی زیسته و سرافراز مانده اند.

2- نغمه ها و آواهای ماندگار سلطان آواز بختیاری با لحن بعضاً حزن انگیز از جلوه های دلنشین و بسیار زیبای این مجموعه است.

3- پرداختن به موضوعاتی نظیر سوارکاری، تیراندازی زنان و مردان بختیاری و به تصویر کشیدن بخش های از سرزمین بحتیاری-بهشت گمشده-جلوه های زیبا وحیرت انگیز سریال است که هر بیننده ای را محو تماشای این صحنه ها می نماید.

اگر چه این محاسن، قسمت های جذاب و دیدنی سریال است، باید اذعان نمود که این موارد بیشتر به فرهنگ، سنن ،جغراقیا و خصلت های ذاتی قوم بختیاری برمی گردد وبه دست اندرکاران سریال ارتباطی ندارد.

ب - معایب :

ایرادها و معایب این مجموعه ی تلویزیونی را می توان در دو جنبه مورد بررسی قرارداد: ایراداتی که به شکل و ساختار ظاهری سریال بر می گردد(ایرادات شکلی) و ایراداتی که به محتوا و متن سریال وارد است (ایرادات محتوایی)

1- ایرادهای شکلی :

گویش بازیگران-گویش استفاده شده در سریال) با گویش و لهجه بختیاری سنخیتی ندارد، اگر چه از زمان این واقعه تاکنون قریب یک قرن می گذرد و گویش بختیاری ها دچار تغییرات زیادی شده است ،اما زبان گفتاری سریال حتی با گویش و لهجه کنونی بختیاری هم مشابهتی ندارد.

فضای مکانی و زمانی سریال، ادبیات گفتاری آنان با زمان واقعه متفاوت است. بهتر بود، از بازیگران و کارشناسان بختیاری یا از کسانی که بر جزئیات مکانی ،تاریخی و گویشی احاطه و تسلط داشتند، استفاده می شد.

پوشش بازیگران با لباس و پوشش کنونی بختیاری-چه برسد به صد سال قبل –سنخیت نداشته و ندارد.

تاکید بر باورها و سنت ها (عرفی یا اعتقادی) اگر چه پسندیده است، اما به نوعی دخالت ذهنیات و فضای کنونی در متن سریال است ،که باعث دور شدن از حقیقت و تحریف تاریخ می شود.

دکلمه ها و دیالوگ های بانوی سردار و اشعاری که بر زبان می آورد ، از زیبای سریال می کاهد و تناسبی با حال و هوای سریال ندارد.

غارت و غارتگری دربین جماعتی اندک از اقوام مرسوم بوده و موضوعی غیر قابل انکار است، اما به گونه ای که در سریال مطرح شده، نوعی کم لطفی و دهن کجی و بد جلوه دادن است، که با روحیات سلحشوری و مردانگی بختیاری ها تناسبی نداشت و اصولاً نیازی به تصویر کشیدن این صحنه ها هم نبود.

2- ایرادهای ماهیتی :

بارزترین ایراد سریال، از نظر ماهیتی این است، که ماهیت و محتوای سریال از حقیقت تاریخی فاصله گرفته و آمیخته به نوعی تخیل و احساس گردیده است. وارونه جلوه دادن حقایق تاریخی ویا آمیختگی تاریخ با تخیل واحساس باعث شده تا این حقیقت تاریخی رنگ و صبغه افسانه به خود بگیرد و به یک افسانه تبدیل شود.تا جایی که بی بی مریم تاریخی-این اسطوره ملی بختیاری-با بی بی مریم سریال کاملا ًمتفاوت باشند..اتکاء به تاریخ شفاهی غیر مستند، عدم استفاده از منابع دسته اول، مشورت نگرفتن از مطلعین تاریخ بختیاری، عجله در تدوین، سطحی نگری ،قهرمان پروری، تخیل واحساس باعث این تحریف شده است .

عدم احاطه وتسلط عوامل سریال به تاریخ حتی در بدیهی ترین و ابتدایی ترین مسایل نظیر، سن محمدعلی خان که دو سال برزکتر از علی مردان خان بوده-در متن سریال علی مردان را بزرگتر معرفی نموده-کاملاً مشهود است ویا انگلسیها در حد فاصل سورشجان تا چغاخور به دنبال کدامین مخازن نفتی می گشتند؟تمرین «چلوگه بازی» با رقص چوب بازی بختیاری، کدامین سنخیت رادارد؟ به تنهایی سفر کردن بانوی بزرگ ایل با دو فرزند خوردسالش، باکدامین خصلت و ویژگی بختیاری، سازگار است؟ قراردادن سیا چادرهای بختیاری در اختیار دزدان و راهزنان با کدام منطق ایلیاتی همخوانی دارد؟و موارد فراوان دیگر که بیان آنها موجب اطاله و تفصیل می شود دلیل بر اثبات این تحریف و وارونگی –احتمالاً از سر بی اطلاعی و ناخواسته-است.

مطابق یک اصل علمی و پژوهشی هر موضوعی را باید در ظرف زمان و مکان خود سنجید و تحلیل کرد،نه این که با نگاه و ذهنیت امروزی به تحلیل یک رویداد در صد سال و اندی فبل پرداخت،چنانکه دست اندرکاران سریال بانوی سردار این گونه عمل نموده اند ، و عملکرد بی بی مریم در این سریال با ذهنیات و فضای حاکم موجود در جامعه مطابقت دارد بطوری که در قسمت های از سریال بیننده حس می کند کلاس معارف یا درس اخلاق است.

امیدواریم از این پس شاهد تولیدآثار فاخری در رابطه با تاریخ و فرهنگ کهن قوم بختیاری به عنوان یکی از اصیل ترین اقوام آریایی ایران باشیم.

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه