شوشان - ابراهیم مکوندی (سکوت) :
- در این نوشتاری قصد دارم تا پدران و مادران ارجمند را با چگونگی و نحوه ی صحیح برخورد با کودکان، نوجوانان به ویژه دختران ، به صورت آگاهانه و عاقلانه آشنا سازم.امیدوارم این تجربه ی علمی و عملی اینجانب را با دقت کامل مطالعه نموده و به طور کاربردی و عملی ، برای کنترل درست و اصولی فرزندان دلبندتان، استفاده نمایید.
- در ابتدا گفتاری زیبا و جاودانه از استاد دکتر شریعتی را به عنوان پیش درآمد مبحث خویش، خدمتتان معروض می دارم.
ایشان در کتاب عشق فرزند می فرمایند:
فرزند آدمی، خود اوست، ولی در ابعاد کوچکتر...
توضیح این که: فرزند ما، نوع کوچک شده ی ما می باشد.و تکه ایی از وجود ماست. که رفتار، کردار و گفتار او، نتیجه ی آن تربیتی است که ما، از کودکی و در محیط خانواده، برای او، در نظر گرفته ایم. باید به این نکته ی مهم اشاره نمایم. که شخصیت واقعی و اصلی فرزندان ما، از دو سالگی تا شش سالگی ، شکل می گیرد.و این چهار سال را دروان طلایی آموزشی و رفتاری کودکان می باشد. واگر خانواده ایی از این دوران طلایی ، غافل شوند.تاوان سخت و جبران ناپذیری را در آینده ، خواهند داد.!!!
باید بدانیم و آگاه باشیم که ، فرزندان ما، کودکی خودمان هستند.با اندکی تفاوت، که بسیار ناچیز است.پس باید دقت نماییم که رفتار، گفتار و کردارما در محیط خانواده ،چگونه و چطور می باشد...
و این چگونگی رفتاری، کرداری و گفتاری، بر کیفیت زندگی آینده ی فرزندان ما، تاثیر بسیار شگرف و انکار ناپذیری خواهد داشت...
و این امر، در بین فرزندان دختر و پسر، یکسان و برابر است البته با کمی تفاوت، که متغیر های آن ، در ژنتیک آنان نهفته است.به طور مثال: از دوران بلوغ ،که در دختران از سنین ۹ الی ۱۱ سالگی و در پسران ، از سنین ۱۵ تا ۱۶ سالگی ، ظهور و نمود بیشتری پیدا می کند. که به علت تعییر ناگهانی در ارگانیسم بدنی نوجوانان ، گاهی موجب بروز رفتارهای غیرمتعارف و ناهمگون از اینان می گردد!!!
که نکته ی ظریف و اصلی تربیتی فرزندان ما، در همین برهه ی زمانی بسیار حساس و تاثیرگذار خواهد بود.
در این برهه ی زمانی که به آن برهه ی زمانی طلایی دوم نیز می گویند: باید علاوه بر سعه ی صدر و درک متقابل فرزندان ، ادبیات کلامی خودمان را نیز از ادبیات آمرانه و دستوری، به سوی ادبیات دوستانه و دلسوزانه ، تغییر دهیم.
که دراین بین، نقش بی بدلیل مادران گرامی، از پدران ، بسیار بیشتر و تاثیرگذارتر خواهد بود.
اساسا باید بگوییم: درتمام مراحل زندگی یک انسان، نقش مادر و تربیت مادر، بسیار پررنگ تر و بادوام تر از تربیت پدر می باشد.
به طوری که بیشتر قریب به اتفاق دانشمندان علوم انسانی ، براین نکته تاکید فراوان دارند که فرزندان و انسان های وارسته، پاک نهاد و نیکو، در دامان پر مهر مادران و شیرزنان پاک نهاد و نیک خو، پرورش یافته اند. بانگاهی گذارا به تاریخ و بیوگرافی بزرگ مردان و بانوان افتخارآفرین ایرانی و جهانی، بدین نکته بیشتر ،واقف خواهیم گشت.
- برای این که بتوانیم فرزندان ایده آل و موفقی را پرورش دهیم.باید چندین جنبه را به صورت کامل و دقیق و به صورت موشکافانه، مراعات نموده و به مرحله ی اجرا گذاریم.
- ابتدا باید بدانیم ، بفهمیم و درک نماییم که برای این که در این زمینه ، دستاوردهای موفقیت آمیزی داشته باشیم.و روش های اصولی و صحیح تعلیم، تربیت و پرورش موفقی را برای فرزندان و آینده سازان این آب و خاک ترسیم نماییم. باید به این نکته توجه خاصی داشته باشیم که کودکان، نوجوانان و جوانان امروزی و نوین، با نسل های گذشته ، تفاوت های بسیار زیادی دارند .اینان بچه های عصر تکنولوژی ، فناوری اطلاعات و عصر دیجیتال هستند.
- پس روش ها و متدهای قدیمی ، برای پر وبال دادن و به اوج رساندن این نسل نوین، به هیچ عنوان، کارآمد و کاربردی نمی باشد.لذا باید ضمن همذات پنداری با فرزندان (دختر و پسر)،
- اولا باید ادبیات کلامی و گفتار خویش را از ادبیات و گفتار آمرانه و دستوری، به سوی ادبیات ادیبانه و صمیمانه ، ارتقا بخشیم.مانند: به کار بردن کلمه ی " لطفا " در تمام دیالوگ ها و گفتگوهای خانوادگی، زیرا این واژه ، یک کلام معجزه گر است. کلام ما، عصای معجزه گر وجود ماست.مثل فرق مابین بفرما، بنشین و ...
که همه ی اینها یک معنی را می رسانند .ولی تفاوت آن، بسیار زیاد است.اگر ما توانستیم در فرهنگ گفتگوی درست و اصولی البته با منطق را در خانواده خویش، نهادینه نماییم.
آن گاه، می توانیم به تسری و سرایت این فرهنگ بسیار مهم ، در جامعه خویش، امیدوار باشیم.نیک می دانیم که که شخصیت هر انسانی در خانواده، شکل می گیرد. کودکان و نوجوانان همانند خمیر بازی هستند.این والدین هستند که می توانند با کمی درایت و تدبر، فرزندانی مودب و بافرهنگ را تربیت نموده و تحویل جامعه بدهند.
دوما": باید بدانیم که رشد و بالندگی هیچ کدام از ما، انسان ها، کامل و پیوسته نبوده، نیست و نخواهد بود.
گاهی در یک بعد و زمینه، رشد می کنیم.
ولی در بعد و زمینه ی دیگر، بازمی مانیم.!
رشد و تکامل فکری انسان، امری نسبی می باشد. گاهی در یک بعد و زمینه به بلوغ فکری می رسیم.ولی در بعد و زمینه ی دیگر، بسیار خام و کودکانه، رفتار می کنیم. پس هیچ انسانی، کامل نیست .کمال، مختص ذات احدیت است و بس...
همیشه و در همه حال، گذشته، حال و آینده،باهم در می آویزند.
و مارا ، پس و پیش، می نمایند.
- در واقع، وجود ما، ترکیبی از ، لایه های گوناگون ذات ما، می باشد.و ذات ما ، از تربیت ما، سرچشمه می گیرد.
- درباره ی فرزندان دختر، باید بگویم که اکثر دختران ، تمایل بیشتری به ارتباط گیری با پدرشان را دارند.
درعین حال، رفتار، گفتار و کردار دختران، با کپی برداری و الگوگیری از مادرانشان ، شکل و فرم می گیرد. دختران در دوره ی نوجوانی، به مادرشان به عنوان پر پرواز، می نگرند.
باید بکوشیم تا این پر پرواز را با فراغ بال و آسودگی خاطر، به آنان، هدیه کنیم.در کنار آن ، همذات پنداری، پای درد دل آنان نشستن و احترام به شخصیت اجتماعی آنان، باعث می گردد تا مشکلات و ناراحتی های دوران نوجوانی خودشان را با خیالی آسوده، با ما درمیان می گذارند.
- در برخی خانواده های مشاهده نموده ام که مادر خانواده ، با دختر نوجوان خود، پرخاشگری می نماید.و با او، لج بازی می کند.او را نمی فهمد. و با او همذات پنداری م
نمی کند! که مشکل و معضل ، از اینجا آغاز می گردد.
- لج بازی، یکدندگی و کم محلی نوجوانان ، بخصوص دختران، در این برهه ی زمانی ، امری عادی و طبیعی است. سعی نکنیم ، با آن مقابله به مثل، کنیم!
بلکه ، اورا درک کنیم، همذات پنداری درست و اصولی را با او داشته باشیم.نه این که فرزندمان را لوس و ننر بار بیاوریم.بیاییم پای حرف ها و صحبت های او بنشینیم.از دغدغه های خاطرش، آگاه شویم. نصیحت های طولانی را به کار نبریم.
پند و اندرز ، فقط به مدت سه دقیقه و نه بیشتر، کاربرد دارد.
شاید برخی از نوجوانان ، در این سن، تمایلی به برقراری ارتباط با خانواده و والدین نداشته باشد.و بیشتر به سمت و سوی دوستان و هم سن و سالان خویش، گرایش، داشته باشد. ولی این را بدانید که با محبت ، مهربانی ، صمیمیت و همذات پنداری درست و اصولی، می توانید در اعماق وجود ، قلب و ذهن فرزند خود، رسوخ نموده و بجای این که در مقابل رفتارهای او، قرار بگیرید. درکنار او، باشید.
پای درد دل های او با حوصله و سعه ی صدر، بنشینید.برایش ، وقت بگذارید. به اندازه ایی که سواستفاده ننماید.به او محبت کنید. لجاجت ها، کم محلی ها و بی تفاوتی های او را، با لج بازی و بی تفاوتی، جواب ندهید.به او توجه بیشتری نمایید .به او بفهمانید که برای او و شخصیت حقیقی او، ارزش، قایل هستید.
نکته قابل تامل در این مبحث، این است که دوره ی نوجوانی ، برابر است با: بلوغ، تغییرات فیزیکی و فیزیولوژی، تغییر ذایقه (در غذا خوردن)تنوع طلبی در انتخاب غذا ، لباس و....
و به دنبال آن، تغییر(تحول) زندگی اجتماعی، تغییرات شخصیتی، تغییرات(تحولات) شناختی (تحلیل محیط پیرامون از زاویه ی دید خودش) و...
- از جمله ویژگی ها و پارامترهای دوران نوجوانی می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱. آسیب پذیری
۲. ماجراجویی
۳. خودمحوری
(خودکامگی).
۴. شکوفایی
۵. شکنندگی
۶. سردرگمی
۷. طغیان
۸. کله شقی
(لجاجت).
- به هرکدام از این موارد نیز ، به صورت مجزا، در مقالات و نوشتارهای پسین، خواهم پرداخت.
- فلذا ، در حقیقت، نوجوانان، دارای خصوصیات و ویژگی ای منحصر به فردی هستند. که کمتر بدان، توجه گردیده است.
نوجوان امروزی، با نوجوان گذشته، تفاوت های بسیاری دارد.که از او، یک نوجوان، کنجکاو ، بسیار تخیل گرا، آرمان گرا و جاه طلب ساخته است.
این نوجوانان را باید فهمید و درک نمود.
اینان علاوه بر هوش بسبار بالایی که دارا می باشند.قدرت تجزیه و تحلیل واقعیت ها و حقایق پیرامون خویش را ندارند.و فاقد درک درست و اصولی از جهان اطراف خویش، می باشند. شاید فقط در پردازش اطلاعات و فناوری های نوین، نسبت به نسل های گذشته، از جایگاه رفیع تری برخوردار باشند.ولی بدون شک و تردید، هرگز نمی توانند به تنهایی موضوعات، رخدادها و معضلات پیرامون و پیش روی خویش را، تجزیه، تحلیل و حل وفصل نمایند.
- و این امر، لزوم توجه بیشتر و عمیق تر به این نسل کم تجربه ولی بسیار هوشمند و باهوش را هرچه بیشتر بر دوش ما می گذارد.
در پایان متذکر می گردم که والدین ارجمند و بزرگوار، باید با مطالعه ، تحقیق و پژوهش درباره ی نحوه برخورد مناسب با مقتضیات سنی کودکان به ویژه نوجوانان خویش، به مقوله ی تعلیم،تربیت و پرورش درست ، صحیح و اصولی فرزندان دلبند خود، اهتمام ویژه ایی مبذول دارند.
شیوه ها و روش های علمی و اصولی را در برقراری ارتباط موثر با کودکان و نوجوانان ، بکار ببرید. همیشه با علم روز (آپدیت) پیش بروید.
فناوری ها و تکنولوژی نوین را بیاموزید.و همسو و در کنار کودکان و نوجوانان امروزی به روش درست و اصولی، ضمن مراقبت از آنان در برابر خطرات ناشی از دنیای اینتزنت و دیجیتال ، یک لحظه هم از آنان، غفلت نکنیم.
زیرا که یک لحظه غفلت و بی توجهی به کودکان و نوجوانان ، مساوی است با یک عمر، پشیمانی...
پس با نگرش جدید ودیدگاه روشن بینانه به جهان نوین، در کنار فرزندان خویش، و دوشادوش آنان، به سوی موفقیت و شکوفایی فرهنگی، علمی، عملی و اجتماعی، گام برداریم.
پیروز و بهروز باشید .
درپناه یزدان پاک.