بررسی یهود در آیه ۴٣ سوره بقره
شوشان - سید عبدالمجید علوی:
وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ
ﻭ ﻧﻤﺎﺯ ﺭﺍ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺩﺍﺭﻳﺪ، ﻭ ﺯﻛﺎﺕ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﺪ، ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺭﻛﻮﻉ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﻛﻮﻉ ﻛﻨﻴﺪ.
این آیه نیز همانند آیه قبل از واو اول آن میفهمیم که دنبالهٔ آیات ماقبل خود و مربوط به قوم یهود است. و مفهومش این است اکنون که دانستید حضرت محمد(ص) همان پیامبر موعود است که تورات بشارت آن را داده، اگر راست میگویید و از تورات تبعیت میکنید، پس بنا به دستور تورات و دین او درآیید و با او نماز بخوانید و به او زکات بدهید. میتوان گفت این آیه، احبار، علما و خاخامهای یهودِ پس از بعثت نبی اکرم(ص) را که ادعای مؤمن بودن و موسوی بودن میکنند، همه را گمراه، لجباز و دروغگو معرفی میکند؛ چون اگر جز این بودند باید همچون عبدالله بن سلام فرمان تورات را به جان خریده به اسلام محمدی(ص) میگرویدند.
همراهی نماز و زکات، دو جنبه متفاوت از دین را در کنار هم تعریف میکند. ١) نماز جنبه عبودیتی دین را بیان میکند و راهی برای اتصال انسان با خدای متعال است. صلوة در لغت از ریشه «صلّ» به معنی اتصال و وصل شدن است. معنای لغوی آن دعا کردن است؛ زیرا دعا کردن اتصال انسان با خداست. و چون نماز درواقع نوعی دعا و ارتباط با خداوند است، صلاة به معنی نماز جا افتاده و معنی نماز را به خود گرفتهاست.
٢) زکات جنبه اجتماعی دین را بیان میکند؛ زکات بر دو نوع است واجب و مستحب. برای پرداخت زکات واجب باید تشکیلات دولت گونه ای باشد که از مردم زکات بگیرد و به مصرف نیازمندان جامعه برساند. از همین آیه اختلاط دین و سیاست برداشت میشود. کسانی که مدعی جدایی دین از سیاست هستند، باید از توأمان ذکر شدن صلاة و زکاة در جایجای قرآن پاسخ دهند.
این بخش از آیه دو پیام دارد؛ یکی برای یهود و دیگری برای مسلمین. به یهود میفرماید نمازی را که تاکنون میخواندهاید و فاقد رکوع بوده، رها کنید و مطابق دین جدید که نمازش رکوع دارد، نماز بخوانید.
(البته از آیات سوره آلعمران خطاب به حضرت مریم(ع) فهمیده میشود که نماز یهود در ابتدا رکود داشته و در زمان آن بانوی گرامی بعض یهودیان رکوع را از نماز حذف کرده ُ[دزدیده] و بعضی دیگر همچنان نماز با رکوع میخواندهاند. يَا مَرْيَمُ اقْنُتِي لِرَبِّكِ وَاسْجُدِي وَارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ ای مریم برای پروردگارت تواضع نموده سجده کن و با رکوع کنندگان رکوع کن. (۴٣ آلعمران). متأسفانه در بعضی فِرَق اسلامی هم مشاهده میشود بسماللهالرحمنالرحیم را که از مهمترین آیات قرآن است، ضمن خواندن حمد و سوره دزدیده و نمیخوانند.
خطاب دومش به مسلمانان است که توصیه میفرماید نمازتان را به جماعت برگزار کنید. نماز جماعت جلوه دیگری از ابعاد اجتماعی بودن اسلام را به نمایش میگذارد خصوصاً اینکه نماز جماعت معمولاً در مساجد برگزار شود. قرآن کریم توصیه فرمودهاست:
«يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِندَ كُلِّ مَسْجِدٍ ای فرزندان آدم زینت خود را به هر مسجدی که وارد میشوید، همراه خود ببرید. (٣١ اعراف)
قرآن کریم زینت انسان را مال و فرزندان معرفی فرموده «المال و البنون زینةُ الحَیَاةِ الدُّنیا» (۴۶ طه) بردن فرزندان به مسجد اثر تربیتی دارد و عامل اصلی قوام نماز محسوب میگردد. با بردن فرزندان به مسجد، فرمان اقیمواالصلوة اجرا میشود. فرزندان نماز خوان و مسجدرو بار میآیند و همین باعث قوام نماز است. و با آوردن مقداری پول همراه خود در مسجد، امکان کمک به مستمندان و دادن زکات مستحب نیز فراهم میگردد که آنهم اثرات مثبت اجتماعی برای جامعه مسلمانان دارد.