«کول کَمَری»

این  کلیپ مرد آبادانی را دیده اید که میان ویرانه های ساختمان فروریخته دنبال برادرش می گردد؟  هر بار که آنرا می بینم  یاد «کول کمری» می افتم.

 حتما یا به احتمال بسیار تا حالا کلمه«کول کَمَری» به گوش تان هم نخورده است. 

 برایتان بگویم بچه که بودیم در ایل و کوچ همه پرندگان را به اسم می شناختیم . نه مثل الان که کلی می گویند  مثلا بلبل ! اینطور نه ! بلبل انواع محتلف داشت و ما می دانستیم هر نوع  بلبل چطور و‌کجا آشیانه می سازد ،کجا و چطور غذای  خودش و جوجه هایش را فراهم می کند یا معمولا کی و کجا آب می خورد و چه و چه .

حالا  این دانسته ها چه بدرد ما می خورد؟ باید بدانید آنجا مثل الان و ابنجا نیست که کلی چیز بدرد نخور بار ذهنت کنی . در عشایر  فقط چیزهایی را یاد می گیری که جایی و جوری به درد زندگی ات می خورند .

درست مثل  اندک وسایل زندگی شان، سبک و چابک ، یعنی  فقط   چیزهای  واجب برای سکونت های کوتاه  و سفرهای مداوم .

 باری برگردیم به  حکایت «کول کَمَری» . 

 اما میان بلبل ها ، یک بلبلی هست  با پرهایی  به رنگی بین خاکستری و آبی آسمانی  ،سینه ای سفید به زرد آغشته، و‌  نوک نسبتا بلندی که سیاه است گاه با رگه هایی باریک  از رنگ سرخ  که امتداد آن بصورت خطی سیاه می رود تا کنج چشم و ادامه پیدا می کند تا نزدیک گوش بلبل چیزی شبیه همین زنهای خودمان که گاه خط چشم را می کشند تا نزدیک گوش !. این  بلبل خصلتش این است که هرگز روی زمین  نمی نشیند  و همیشه بر بلندی ها و نوک کوهها و درختان بلند می نشیند

 و سپیده دمان  که هنوز هوا تاریک است شروع می کند به چهچه ای بلند آواز خواندن و می خواند و می خواند تا طلوع آفتاب و بعد آرام ساکت می شود . اما بخاطر اینها اسمش را  «کول کمری» نگذاشته اند .  کول در زبان بختیاری به دره های عمیق میان کوه های صخره ای بلند می گویند و کمر هم همان کوه صخره ای هست وقتی سخت صعود باشد. این  بلبل کول کمری وقتی می خواهد لانه بسازد می رود شیره ی  چسبناک درختهای  «بَن  و کلخونگ» که دو‌نوع پسته کوهی هستند  را با خاک نرم رس ذره ذره مخلوط کرده و ملاطی محکم درست می کند هر بار  بقدری که در نوک کوچکش جا بگیرد ،بعد می رود در صعب العبورترین نقاط کوه های سنگی و بلند آنها را کم‌کم بهم می چسباند و آشیانه ای درست می کند در شکل درست مثل کیسه ی بچه ی حیوان کانگورو که می دانم در فیلم ها دیده اید یا درست مثل جیب عقب شلوارهای جین مردانه  البته اگر ورودی اش را  یک دایره کوچک لوله ای فرض کنیم .  در استحکام هم  چیزی شبیه بتن نازک  می شود چندان که  عشایر می گویند گاه چند نسل «کول کمری» در یک آشیانه بدنیا می آیند . حالا حساب کن اگر درخت های بن و‌کلخونگ نزدیک نقاط صعب العبور یا بقول دقیق تر بختیاری ها «هَلیک» یعنی غیرقابل صعود نباشند کول کمری هربار چه مسافتی را  بابد برود و بیاید و شیره درخت با خاک قاطی کند و ببرد تا لانه اش را بسازد.

درست کردن این آشیانه آنقدر فنی و سخت و زمان بر هست که  این بلبل به شهرت لانه اش «کول کمری»ا نام گرفته است. 

  اما هنوز نگفته ام اینها دانسته ها چه بدرد ما بچه ها می خورد ! 

حالا بهار می شد  درست از میانه بهار به بعد.   بلبل کول کمری عاشقانه هایش را که می خواند داخل آن لانه دوراز دسترس انواع حیوانات  تخمگذاری می کرد  اما ما بچه حیوانات دوپااگر به قبایتان برنخورد که آدمی هم حیوانی هست می گشتیم و می گشتیم تا «کول کمری» ها را پیدا می کردیم بعد آنرا تحت نظر می گرفتیم تا زمانی که  بلبل رفت و آمد مداوم و مکرری پیدا می کرد به آشیانه  که برای ما نشانه آن بود که جوجه ها از تخم در آمده اند و بلبل برای آنها مرتب غذا می بَرَد  احتمالا بین چهار تا شش جوجه در هر لانه .

چند روزی صبر می کردیم تا جوجه ها رشد کنند و گوشت بگیرند اما نه چندان که توانایی پرواز پیدا کنند  و‌ همه اینها را باید از روی نشانه ها حدس می زدیم !