مسلمانان جهان اسلام خویش را مدیون مجاهدتهای جان فرسا و بی بدیل پیشوایانی هستند که بهترین خلق خدا در عالم وجودمی باشند.از جمله معصومینی که تلاشهای مقدس آن حضرت شایسته تبیین و تبلیغ صحیح است پنجمین اخترتابناک آسمان ولایت حضرت امام محمدباقر(علیه السلام)می باشد.آنچه که درعصرحاضروبا وجودوفعالیت مکاتب باطل بشری برای تک محوری نشان دادن شخصیت ائمه هدی(علیهم السلام)ضرورت دارد،تبیین شخصیت ذوابعاد اهل بیت(علیهم السلام)در دوران حیات طیبه آن بزرگواران است،تابرای آزاداندیشان جهان بطورعام و شیعیان به گونه خاص قلمدادنشود که خاندان رسالت صرفا به معنویت می پرداختند و اهل مجاهدتهای علمی، سیاسی،اجتماعی و فرهنگی نبوده اند و امام محمدباقر(صلوات الله علیه)یکی از پیشوایان مجاهدی است که ضروری است پیرامون شخصیت ایشان در ابعادگوناگون سخن گفت وقلم فرسایی کرد.

کوتاه سخن آنکه درسالروز شهادت آن امام همام برآن شدیم تادر نوشتاری مختصربه گوشه ای از مجاهدتهای آن حضرت بپردازیم.پیشوای پنجم شیعیان شخصیتی است که علاوه بر بعد معنوی و تقدس بی مثالی که داشتند،پس از پدربزرگوارشان به جهادعلمی پرداخته و حوزه علمیه شیعی را پایه گذاری نمودند به طوری که آوازه علمی ایشان باعث گردید تادراقطار بلایاداسلامی لقب(باقرالعلوم)را ازسوی بزرگان اسلام نصیب خودکنند.امامی که گنج های پنهان علوم گوناگون از معارف راآشکارساخت وحقیقت احکام الله و همچنین لطایف وظرایف دانش رابیان فرمود و پرچم دین را درعصر خویش ومابقی اعصار برافراشته نگه داشت بطوری که فرزندعظیم الشأن آن حضرت،شیخ الأئمه،رئيس مذهب شيعه امام جعفرصادق(عليه السلام)حوزه علمیه ای که پدرارجمندش پایه گذاری نمودرا توسعه بخشید و تاعصر ما هیچ کدام ازتراث علمای شیعه را نمیتوان بدون نام مبارک امام محمدباقر(علیه السلام)پیداکردمگراینکه آن اثرمتبرک به بخشی از احادیث امام پنجم(علیه السلام)باشد.چنین پیشوای باعظمتی نه تنهادر بعد علمی ومعنوی دارای مجاهدتهای فراوانی است بلکه به لحاظ سیاسی و اجتماعی نیزمجاهدتهای بسیاری دارند.آن امام همام با۵ تن ازخلفای غاصب اموی هم عصر بود و اوضاع معنوی،علمی سیاسی واجتماعی جهان اسلام را به گونه ای مدیریت و راهبری نمود که درعصر عمربن عبدالعزیز کاراین خلیفه عباسی به جایی میرسد که لعن به امیرالمؤمنين و امام المتقین حضرت علی بن ابی طالب(علیه السلام)را که در دوره های گذشته توسط امامان جمعه و خطبای درباری صورت می گرفته راممنوع نماید.سرزمین فدک که حق مسلّم و قطعی حضرت صدیقه شهیده،فاطمه زهرا(صلوات الله علیها)و ارث فرزندان بانوی بی بدیل هستی بودرا به آنان بزرگواران برگرداندوعمربن عبدالعزیزدستورکتابت احادیث پیامبر(صلی الله علیه وآله)راصادرنمود.البته اینها دلیل برآن نیست که این خلیفه شخصیت مبارکی داشته است،زیرا وی هیچگاه حاضر به امضای خلافت الهی ائمه اطهار(علیهم السلام)نبود و خودیکیاز خلفای غاصب است و خلافت وی عین طاغوت بود، امانسبت به خاندان عترت(علیهم السلام)کمی متمایل تراز اسلاف خبیثش برخوردمینمود.

دردوران امام محمدباقر(علیه السلام)فرقه های انحرافی مذهبی وسیاسی بسیاری همچون:معتزله،خوارج و مرجئه فعالیت داشتند و تنها سدّ محکم و استوار درمقابل نفوذ آنان پیشوای پنجم شیعه بود.

آن حضرت بامناظرات فراوان تفکرپلید وباطل سران فرقه های یادشده را درهم کوبید و حقانیّت مکتب اهل بیت(علیهم السلام)را اثبات رساند.آن حضرت درزمان هشام که موافق مساعد نمودن محیط جامعه برای مطرح شدن آن پیشوای باعظمت نبود مناظراتی با مسیحیان داشت وباادله قاطع برخی از عقاید انحرافی مسیحیت را رد می نمود بطوری که اسقف بزرگ آنان جوابی درمقابل پاسخ های امام محمدباقر(علیه السلام)نداشت واین امر برای هشام غیرقابل تحمل بود.چنین امامی با آن همه تقدس و فضل درمقابل علمای درباری و فتوا فروش به شدت مقابله می کند و علمای متعهد شیعه که شاگردان ایشان بودند را در مقابل طاغوت اموی متحد می نماید و از طریق وکلای خویش شیعیان را متوجه خباثت دستگاه بنی امیه می نماید.

پرواضح است وجودچنین امامی برای دستگاه حاکم غیرقابل هضم وتحمل است و باید به شهادت برسدتا طاغوت دورانش به امیال شیطانی اش دست پیدا کند. حال میتوان گفت:چنین رهبری عظیم ومقدس به امور سیاسی،فرهنگی و اجتماعی جهان اسلام بی تفاوت بوده و از امورسیاسی کناره می گرفت وصرفا مشغول عبادت و یا تدریس معارف الهی بود؟اگر کسی قائل به این باشد که امام محمد باقر(علیه السلام)و سایر خاندان عترت(صلوات الله علیهم اجمعین)سیاسی نبوده انددرحق حضرات معصومین(علیهم السلام)اجحاف نموده و آن ذوات مقدس را به درستی نشناخته است،زیرا خودآن شخص قائل به اسلام تک بعدی وصرفا عبادی است و دین را جدای از سیاست صحیح اسلامی میداند.امادردوران ماهمچون همیشه اعصارشیعیان باید به نشر و عمل به روایات پیشوایانشان همت گمارند،زیرادرعصرکنونی فضای جامعه اسلامی بیش از همیشه نیازمند حرکت درمسیرقرآن وعترت(علیهم السلام)می باشندو دلیل نشر رذائل اخلاقی درعصرحاضر ودرجامعه اسلامی دوری از فهم صحیح آیات کتاب وحی و همنین روایات اهل بیت عصمت وطهارت(علیهم السلام)است.

در روزشهادت امام محمدباقر(علیه السلام)نوشتارخودرا متبرک به حدیث امامی می نمائیم که باکلمات گهربارخویش جان ها را شکافت و در عمق ذهن آزاداندیشان جای نمود و سرزمین مستعد اهل هدایت را جانی دوباره بخشید.آن حضرت در روایت زیبایی ۳ نکته مهم را رمز مؤفقيت و تکامل محض انسان در زندگی می دانند و بدیهی است اگر جامعه اسلامی به این روایت گهربار عمل نماید مسیر تکامل وپیشرفت را سریع تر از حد تصور طی خواهد کرد.آنحضرت می فرمایند:*الکمال کل الکمال التّفّقه في الدين،والصّبرعلی النّائبه والتقدیرالمعیشه.کمال کامل؛فهم دردین،وصبربرناگواری واندازه گیری خرج زندگانی است*(۱)

درزمانه ما عده ای مقابل احکام الله ومعارف الهی شبهه افکنی کرده تا به بهانه روشنفکری با اصل دین به مخاصمه بپردازند.این اتفاق گاهی اوقات از روی تعمّدو درپاره ای ازمواقع از روی اغفال جامعه خصوصا نسل جوان صورت می پذیرد.اگرتفکرچنین افرادی را به شیوه ای که اهل بیت(علیهم السلام)درمناظرات با فرقه ها و ادیان مختلف پاسخ دهیم،تاحدّزیادی مردم با فهم صحیح دین آشنامی شوند و شاید افراد مخاصمه کننده نیز هدایت شوند به شرط اینکه پاسخگویی برای نشان دادن خود درمقابل دیگران نباشد و بدون هرگونه تندخویی و اهانت صورت پذیرد‌.پس فهم صحیح ازمعارف درزندگی وهدایت افرادمهم بوده و تکامل انسان موّحد رافراهم می شازد.نکته مهم دیگری که درحدیث یادشده امام محمدباقر(علیه السلام)به آن اشاره می فرمایند:صبردرناگواری هاست.بسیاراتفاق افتاده که افراد در مصائب گوناگون عنان صبروتدبیر را از دست داده اند و از مسیر الهی خارج میشوندو زبان به کفر وناسپاسی و شکایت از پروردگارمتعال می پردازند.این درحالی است که اولیای الهی درمشکلات باتوسل به ذات اقدس ربوبی وصبر،اندیشه خویش را به کار میگیرند تا بهترین روش را برای برون رفت ازمشکلات فراهم نمایند.آخرین نکته پیشوای باعظمت شیعه حضرت امام محمدباقر(علیه السلام)ازآن یاد می کنند،اندازه گیری و به جامصرف کردن هزینه های زندگی است.درشرایط فعلی جامعه ما چشم و هم چشمی ها فراوان شده و برخی سعی میکنند با اسراف کردن در هزینه ها خودرا برتراز دیگران نشان دهنداما این نوع عمل کردن در هزینه نمودن منابع مالی یک خانواده باعث مشکلات فراوانی همچون استرس،مشاجره و جدایی خانواده ها از یکدیگر میشود.چه زیباست که افراد درزندگی به اندازه خرج کنندوحیات خود و خانواده خویش رابه مخاطره نیدازد.

بدیهی است اگر سبک زندگانی خود را مطابق فرمایشات پیشوایان معصوم خودنمودیم بسیاری ازمعضلات در جامعه نیزبرطرف خواهندشدو رذائل اخلاقی ودغدغه های غیرضروری از زندگی ها رخت برخواهندبست.

درسالروز شهادت باقر علم النبییّن امام محمدبن علی(علیهماالسلام) موظفیم علاوه بر برگزاری محافل باشکوه سوگواری آن امام همام و معرفت به جایگاه آن حضرت با بهره گیری از روایات آن اسوه تقوا،علم ومجاهدت روح خویش رادرچشمه سارزلال کلمات حضرتش تطهیرنمائیم وباعمل به دستورالعمل های الهی حضرتش نفس خودرا برای ظهور ولی عصر حضرت مهدی موجودموعود(عجل الله تعالی فرجه الشریف) تزکیه نمائیم وآماده سربازی دررکاب بزرگ منتقم خون آل الله(علیهم السلام) باشیم.

(۱):تحف العقول، عن آل الرسول،تالیف:ابن شعبه حرانی(ره)،ص۳۶۹،حدیث ۳ از مجموعه احادیث امام محمدباقر(