شوشان - شاهپور زندی / روان شناس :
زنبور حیوانی جالب وعجیب است که رفتارهای آموزنده ایی برای یادگیرندگان واندیشمندان دارد ، در همین راستاست که خداوند حکیم در سوره نحل (زنبور) با یادآوری این موجود ریز اندام برای ایمان آورندگان به حکمتش ، یادآوری می کند که آنرا الگوی زندگی و حیات خود قرار دهند.
در سوره محمد ص آیه ۱۵ و سوره *«نحل»* ( زنبور) ، آیات۶۸ و ۶۹ در جزء چهارده قرآن کریم، به این درس های زندگی اشارت داشته است :
*«پروردگار تو به زنبور عسل وحی فرستاد که از کوه ها و درختان و داربست هایی که مردم می سازند خانه هایی برگزیند»* (آیه ۶۸)
نخستین مأموریت زنبور در آیه ۶۸ سوره نحل، مأموریت خانه سازی ذکر شده است، شاید به این دلیل که مسکن مناسب، نخستین شرط زندگی است و به دنبال آن، امور دیگر امکان پذیر است.
در آیه ۶۹ این سوره هم می خوانیم:
*«سپس از تمام میوه ها بخور و راه پروردگارت را آرام بپیما.* (نگاه کن که چگونه) از درون شکم آنها نوشیدنی های رنگارنگ خارج می شود که در آن شفای مردم است! در این امر، نشانه روشنی برای *اندیشمندان*»
تولید عسل، آخرین مرحله از مأموریت زنبور عسل است. جالب این است که دانشمندان باتجربه به این حقیقت رسیده اند که زنبورها، هنگام ساختن عسل آن چنان ماهرانه عمل می کنند که خواص دارویی و درمانی گیاهان کاملا حفظ شده و به عسل منتقل می شود.! زنبور عسل ارمغانی برای جهانِ انسان می آورد که هم غذاست و هم شفا و هم درس زندگی؛ و نشانه روشنی از بزرگی وحکمت و قدرت پرودگارست برای مردمی که می اندیشند.
تجویز راهبردی :
وقتی زنبورها متوجه کم کاری ملکه به دلیل پیری یا مریضی میشوند، تصمیم به نابودی او می گیرند!.
در نتیجه دور ملکه جمع شده و او را در آغوش می گیرند، نتیجه ی اینکار، بالارفتن دمای مرکزی ست که ملکه قرار دارد و اینکار تا نابودی ملکه در این فشردگی ادامه خواهد داشت .
این رفتار غریزی زنبورها موجب *پویایی* و *مانایی* و *بهره وری* کندویی است که اهل آن همواره موجب بقای خود و خدمت به انسانها گشته اند.
این ، تنها یکی از ویژگی های جالبی است که خداوند با حکمت خود در نهاد زنبورها قرار داده و به همین دلیل هم هست که در قرآن به آن اشاره شده است.
این پدیده را *«آغوش مرگ»* نام نهاده اند.
نکته تجویزی :
در بسیاری از سازمان ها و شرکت ها نیز با روشن شدن ناکارآمدی مدیر بالادستی، هیات مدیره و گروه رهبری و کارکنان ، با افزایش کم کاری و سرعت دادن ناخواسته به عدم بهره وری«سقوط سازمان» راسرعت می بخشند، در این حالت، کارکنان سازمان اغلب در یکی از ۴ گروه ذیرقرار می گیرند:
گروه (۱) :
متخصصان و عملگراهای با وجدانی که با ترک سازمان و خروج از دور باطل بی نظمی، راه خود را جدا کرده و بدنبال فضای امن فکری و کاری خود می روند.
گروه (۲) :
فرصت طلبانی که منابع سازمانی را تبدیل به منافع شخصی و گروهی می کنند،
این گروه حلقه ی نخست آغوش مرگ سازمان را تشکیل می دهند.
گروه (۳) :
کارکنان بی تفاوت و آسوده فکری که مطلوب خود را در کار نکردن، تمرکز بر امور شخصی و دریافت حقوق مستمر می بینند ، این گروه حلقه ی دوم آغوش مرگ سازمان را تشکیل می دهند.
گروه (۴) :
بهره وران با وجدانی در اقلیت کامل وشاید به تعداد انگشتان یک دست که تلاش دارند تا با آگاه سازی مدیران و اصلاح امور، از سقوط سازمان جلوگیری نمایند.
این گروه به دلیل اینکه در اقلیت هستند اغلب نادیده گرفته شده و یا توسط سایر گروه ها از چرخه امور بیرون رانده می شوند.
مقایسه تطبیقی :
در جامعه ایرانی و ترکیب جمعیتی مسلمانش ، به کدام ویژگی زنبور عسل که بنا به اهمیتش هم ، خداوند در قرآن سوره ای را نام نهاد ؛ توجه و تمرکز و تدبر می شود ؟
به گروه منتقد و خلاق جامعه که انرژی وتوان خود را برای آگاه سازی از خطرات روزمرگی می گذرانند، اهمیت داده می شود ؟
شیوه ی برخورد با گروه خودخواه وبی خیال سازمانها که منتظر واریز حقوق ماهانه اند ، چگونه است ؟
با گروه فرصت طلب و فرصت سوز سازمانهای سیاسی و اقتصادی وفرهنگی چه رفتاری می شود؟
نتیجه گیری :
در نظام سیاسی اجتماعی کنونی ایران با گروه های چهارگانه ای که در پدیده ی آغوش مرگ از آنها نام برده شد ، چگونه رفتار می کند.
برای درک بهتر وتدوین راه مقابله با این گروههای چهارگانه ، روان شناسی اجتماعی و روان شناسی صنعتی سازمانی راهبردهای پژوهشی بسیاری دارد .