نوع و سطح ارتباط ایران با کشورهای دیگر، از برهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، بی گمان تابع و پیرو کلیت و شاکله و فلسفه حکمرانی در نظام جمهوری اسلامی است. نباید از نظر دور داشت که اصولاً هر رژیم سیاسی، حقوقی و حکمرانی دارای سیاست خارجی و نوع و سطح ارتباطی متناسب با ماهیت خود، با دیگر کشورها برقرار می کند.

از آنجا که سیاست خارجی به عنوان بخشی از سیاست های کلان و استراتژیک جمهوری اسلامی به شمار می آید و کیفیت اجرای آن از سوی عالی‌ترین سطوح مقامات نظام تعیین و راهبری می گردد، این حوزه کمتر بطور جدی و گسترده مورد بررسی، ارزیابی و نقد قرار گرفته است.

ناگفته پیداست که سیاست های خارجی جمهوری اسلامی، عملا برخاسته از باورها و اهداف دینی، شیعی و شعارهای انقلابی دوران پیروزی انقلاب و برگرفته شده از مواضع معمار و رهبری انقلاب، یعنی حضرت امام خمینی (ره) در سال های پس از پیروزی انقلاب و جنگ تحمیلی است. به سخن دیگر، نوع سیاست خارجی کشورمان حاصل گفتمان و ذهنیت و نوع نگرش مقامات حکومت نسبت به هستی، انسان، گذشته و آینده جهان و تاریخ بشریت است.

بر این پایه، سخن به گزاف نیست اگر بگوییم که تصور بازیگران صحنه سیاست و حکمرانی در کشورمان، شروع فصلی کاملا متفاوت با تاریخ بشریت با نگاهی کاملا متفاوت در تعیین اهداف حکمرانی و نوع تعامل با کشورهای دیگر است.

بر همین پایه، اگر اصطلاحات و آرمان های کاملا جدید و متفاوتی در گفتمان و سیاست های خارجی ما دیده می شود، جای شگفتی نیست. اصطلاحاتی چون استقلال، خودکفایی، مقاومت و ایستادگی در ستیز با کشورهای استکباری، نجات مستضعفان زمین، حرکت در راستای برخی رخدادهای تاریخ اسلام و......از جمله همان آرمان ها است.

شاید مهم‌ترین شاخصه و پارادایم این سیاست، نگاه ایدئولوژیک مبتنی بر جهان وطنی و امت واحده اسلام از جغرافیای سرزمینی به نام کشور ایران است که البته این نگاه و آرمان می توانست از هر جای دیگر از کره خاکی برخیزد.

بی گمان و بر پایه این نگاه، تامین مصالح و مصلحتی که هدف غایی سیاست خارجی است بر اساس تامین مصالح امت واحده و وطن اسلام شکل می گیرد و تعریف می شود.

در هر حال، اجرای هر سیاست خارجی و تحمل هزینه ها و مشکلات حاصل از آن، معطوف و متوجه سرزمینی است که فعلا خاستگاه چنین سیاست هایی است و کشورهای دیگر ، نوع روابط خود با ایران را با توجه به رفتار سیاسی ایران با آنها، تنظیم می کنند.

در صحنه و کارزارهای پیچیده جهانی که هر کشوری دنبال تامین مصالح ملی و رفاه شهروندان و امنیت مرزها و حفظ برتری های اقتصادی و علمی خود است، در چنین شرایطی باید بررسی شود که بازیگران سیاست خارجی ایران چگونه می توانند با گفتمان یاد شده، دست برتر را داشته باشند و از منافع ایرانیان و شهروندانی که مالیات می دهند بلکه جان و جهان خویش را در کف دست گرفته اند، دفاع نمایند؟

پس از سپری شدن چهار دهه از اجرای سیاست خارجی که در نخستین سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی به قانون اساسی کشورمان راه یافت، امروز می توان رفتار و سیاست خارجی ایران را در چهار چوب گفت و گوهای انتقادی در داخل کشور، به بحث و بررسی نهاد.

X Share

Stumble Upon Delicious Cloob

Digg

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به شوشان است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است.

طراحی و تولید: ایران سامانه