طرح ضربتی حجاب راه رفتن بر روی شمشیر دو لبه

یکی از هنجار‌های خانوادگی و اجتماعی در فرهنگ اسلامی که کارکرد روانی و رفتاری دارد، حجاب اسلامی است که حدود مشخصی از پوشش را برای مسلمانان و خصوصاً بانوان تعریف می‌کند؛ این هنجار به عنوان ناظری بر حراست از نظام خانواده در راستای حفظ امنیت روانی و جنسی در عرصه اجتماع الزامی شده است و برهنگی به عنوان یکی از جلوه‌های فرهنگی ضد اخلاقی غرب پژوهش‌های بسیاری را می‌طلبد.

مروری بر سیاست‌های سلبی کشور در مقابل بدحجابی

طی دهه‌های گذشته رفتارهای مبتنی بر تدافع و سلب به عنوان معمول‌ترین سیاست‌های فرهنگی در کشور به کار بسته شدند و از سوی دیگر سیاست در انتظار مشکلات فرهنگی نشستن از سوی مسئولان و سپس صدور بخشنامه و قانون برای برحذر داشتن مردم از گرایش به روش‌های تبلیغی دشمن همچون مسئله مهمی مانند حجاب نیز تا به امروز کاری از پیش نبرد.

در سال 1363 وزارت کشور با صدور اطلاعیه‌ای به زنان بدحجاب اخطار می‌دهد که در صورت عدم رعایت عفت عمومی جامعه به صورت قانونی با آن‌ها برخورد خواهد شد و یکسال پس از آن دادستان عمومی تهران دستور بازداشت افراد بدحجاب را به تمامی مأموران صادر می‌کند در تیرماه سال 1364 نیز وزیر کشور خطاب به عاملان فساد و بی‌حجابی اخطار می‌کند؛ افرادی که به اعمال کثیف در رابطه با فساد، فحشاء و منکرات ادامه دهند از کلیه منافع و مصالح در نظر گرفته شده برای عموم مردم از جمله استخدام در ادارات و مراکز دولتی محروم خواهند شد، صدور بیانیه‌ها، مصوبات، اطلاعیه‌ها و دستورات مقابله با بدحجابی تا امروز نیز ادامه داشته است اما اگر گذری به خیابان‌ها و اماکن عمومی شهرهای بزرگ داشته باشیم؛ درمی‌یابیم که پیامد این برخوردهای سلبی تنها منجر به برداشت‌های سیاسی از جریان حجاب شده و زمینه سردادن شعار آزادی را برای واکنش ضدانقلاب فراهم کرده است.

حجت الاسلامروح الله شریفی، کارشناس مسائل مذهبی در گفت‌و‌گو با شوشان چالش اصلی مسئله حجاب در جامعه را عدم تبلیغات صحیح می داند، وی معتقد است در جامعه کنونی مردان به جای زنان، پرچم‌دار دفاع از حجاب هستند که این موضوع واکنش‌های منفی بسیاری در پی داشته است.

وی با اشاره به ضعف و ناهماهنگی نهاد‌های اجتماعی در ترویج حجاب می‌گوید: عدم هماهنگی لازم میان ارگان‌ها و تداخل عملکرد نهادهای فرهنگی تبلیغی در عرصه الگوهای فرهنگی و ارزش‌های اجتماعی اسلام، مانع عمده‌ای در برابر از بین بردن مظاهر فساد، ابتذال و بدحجابی در اجتماع است.

برخی برهنگی را راهی برای رسیدن به مقبولیت می‌دانند

فریده شریف نیا، استاد دانشگاه و روانشناس خانواده با اشاره به جنبه روانشناختی ترویج بی‌حجابی در جامعه امروز، عدم ارائه الگوی مناسب و نمایش صحیح حجاب توسط افراد اثرگذاری که محبوبیت و مقبولیت اجتماعی دارند را عاملی برای اثرگذاری منفی بر گروه نوجوان می‌داند.

وی با پرداختن به سبک تربیتی متداول پیرامون حجاب در خانواده‌ها ادامه می‌دهد: دختران در سن ۵ سالگی با مادران خود همانندسازی می‌کنند و عدم هویت‌یابی مذهبی در مادران می‌تواند بر حجاب دختران در آینده اثرگذار باشد.

شریف نیا همچنین از ضد ارزش‌هایی به نام ارزش صحبت به میان می‌آورد و می‌گوید: در جامعه امروز برخی افراد با برهنگی خود به دنبال مقبولیت می‌گردند و برخی دیگر نیز از حجاب به عنوان روشی برای اعتراض استفاده می‌کنند و بی‌حجابی را نوعی حق آزادیخواهی می‌دانند در حقیقت علت اصلی بی‌حجابی، کنترل جامعه در این زمینه است، زیرا امروز ما به جامعه‌ای کنترل گرا تبدیل شده ایم و این موضوع می‌تواند عاملی برای مقاومت افراد در برابر حجاب به شمار رود.

برخی با بی‌حجابی خود به دنبال داشتن شخصیت ضد اجتماعی هستند

نوال علیپور یکی دیگر از روانشناسان خانواده با نهی رویکرد چکشی مقابله با بدحجابی و بیان نقش نهاد‌های سیاست گذار در این زمینه با آموزش رفتار متعادل و صلح جویانه به مسؤولان ناظر بر حجاب بیان می‌کند: برخی افراد بی‌حجابی را نوعی اعتراض به وضعیت موجود می‌دانند، همچنین می‌خواهند شخصیت ضد اجتماعی داشته باشند و بگوید که من تابع قوانین و مقررات نیستم در این راستا نهاد‌های سیاست‌گذار ضمن توجه به قوانین موجود در سرکشی‌ها نباید به صورت چکشی برخورد کنند، زیرا نتیجه‌ی عکس به جا گذاشته و موجب دور گریزی افراد خواهد شد.

اصرارگری در دین موجب دین‌گریزی خواهد شد

همچنین لیلا طایی، کارشناس تخصصی روانشناسی با اشاره به تهاجم فرهنگی در زمینه حجاب و در رابطه با اصرارگری در دین، می‌گوید: اصرارگری به دین و مذهب موجب دین گریزی قشر جوان شده است، همچنین کاهش سطح خودباوری افراد با این تصور که با نمایش خود بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند و به پاداش‌های روانی می‌رسند از عوامل بی‌حجابی در جامعه امروز است.
با توجه به آنچه که گفته شد، عدم تفاهم و هماهنگی در برداشت‌ها از وضعیت فرهنگی کشور و فقدان برنامه ریزی صحیح در عرصه فرهنگ، باعث در تنگنا قرار دادن بهره‌گیری از آخرین پیشرفت‌ های تکنیکی در این زمینه است در این راستا باید سیاست‌های فرهنگی کشور، در سطح ارگان‌های فرهنگی یکسان و متحد و دارای هدف واحد باشد و در شیوه‌های اجراء هم باید به جذابیت، محتوای غنی و استفاده از ابزار نوین ارتباطی در بهترین وجه آن، عنایت شایسته داشت.

راهکارها و بایدها؛

در طول حیات جوامع هرگاه دولت‌ها برای خود سیاستی غیر مردمی برگزیدند و مردم نیز از تشکل و تعامل فرهنگی پراکنده شدند؛ فرهنگ، جریان مطلوب خود را از دست داده و به گسیختگی مبتلا شد.در این راستا به راهکارهای کارشناسان دینی و مذهبی پیرامون رفع معضل بدحجابی خواهیم پرداخت؛
۱- رفع اشکالات قانونی در نحوه تولید، توزیع و عرضه پوشاک داخلی و خارجی
۲-حمایت مادی و معنوی از آثار فرهنگی _ هنری همانند تسریع در صدور مجوّز، ارائه یارانه و تشویق تولیدکنندگان آثار فرهنگی و هنرمندانی که راهکار‌های تازه و جذاب در راستای توسعه فرهنگ عفاف ارائه می‌کنند
۳-استفاده از ظرفیت سازمان‌های فرهنگی غیر دولتی و خصوصی برای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب
۴-نظارت بر تشکل‌های هنری – مردمی، نمایشگاه‌ها و محافل هنری عمومی مانند کنسرت‌ها و نمایشگاه‌ها در جهت رعایت فرهنگ عفاف و حجاب
۵-تهیه فیلم‌های سینمایی در مورد تاریخچه کشف حجاب در ایران و بررسی تاریخی علل و عوامل آن، به ویژه قیام مردم مشهد در سال ۱۳۱۴ علیه کشف حجاب رضا خانی
۶-کنترل اماکن تجاری عمومی شامل فروشگاه ها، مجتمع‌های تجاری و آرایشگاه‌ها از نظر پوشش و بد حجابی
۷-به تصویر کشیدن زنان تحصیل کرده، ممتاز و متعهد و با حجاب در فیلم‌ها و مجموعه‌های هنری و پرهیز از نشان دادن آن‌ها در نقش‌ها و شخصیت‌های عامه و کم سواد و نیز به تصویر کشیدن چهره بانوان محجبه کشور‌های خارجی در زمینه‌های مختلف فرهنگی، هنری، اجتماعی و سیاسی از طریق برنامه‌های تلویزیون و تهیه فیلم از زندگی آن‌ها
۸-نشان دادن اثرات منفی فرهنگ مبتذل و غیر اخلاقی غرب در زندگی اجتماعی و خانوادگی و احساس نا امنی و بحران‌های روانی و شغلی و اجتماعی و مقایسه آن با وضعیت مثبت زنان در ایران به منظور نشان دادن احساس رضایت خاطر زنان ایرانی از فرهنگ دینی – بومی و ملی خویش
۹-انعکاس آثار منفی استفاده از فیلم‌ها و نوار‌های مبتذل، شرکت در پارتی‌های مختلط و خلاف اخلاق و حضور در گروه‌های منحرف بر زندگی فردی و اجتماعی از طریق برنامه‌های تولیدی صدا و سیما، منابر و خُطبا، معلمان و مربیان
۱۰-شناسایی و اعلام حدود و ضوابط قانونی عفاف و ملاک‌های مشخص شرعی و قانونی بدحجابی در جامعه به منظور تشخیص مصادیق آن
۱۱-اهتمام بیشتر به برخورد قانونی و در عین حال محترمانه با هنجارشکنان
۱۲-گسترش فرهنگ عمومی امر به معروف و نهی از منکرِ گفتاری در مورد رعایت پوشش مناسب در اماکن عمومی
۱۳-برخورد قانونی با مانکن ها، زنان بد سابقه، باند‌های فساد و فحشا، محافل و پارتی‌های ضد اخلاق
۱۴-آموزش، ساماندهی و به کارگیری نیرو‌های آگاه از زنان برای نظارت بر رعایت حجاب و پوشش در اجتماع با رعایت حریم و حرمت شخصی افراد
۱۵-تلاش فرهنگی برای تبدیل فرهنگ عفاف و حجاب به یک مطالبه جدی و گسترده از سوی قشر زنان و دختران و خانواده‌ها
۱۶-فراهم کردن عرصه‌های مناسب برای خودنمایی مشروع و ابراز زیبایی‌ها و شایستگی‌های ظاهری در زنان و دختران در فضا‌های خانوادگی، مهمانی‌های دوستانه از طریق فرهنگ سازی و...
۱۷-مَحرَم سازی محیط‌های آموزشی و پرورشی به منظور ایجاد زمینه بروز نیاز‌های دختران و تبرّج‌های مجاز به منظور جلوگیری از خودنمایی‌های آن‌ها در مجامع عمومی
۱۸-گسترش مراکز اختصاصی ورزش و تفریح بانوان به منظور گذراندن اوقات فراغت و فضاسازی مناسب برای برخورداری زنان از آزادی عمل در رعایت حجاب
۱۹-آسان کردن ازدواج سالم و موفق
۲۰-یکسان سازی و استاندارد کردن معیار‌های دینی و فرهنگ اجتماعی درباره حجاب
۲۱-تأکید بر مفهوم پیش نیاز حجاب که "حیاء” باشد و فراهم کردن ساز و کار‌ها و زمینه‌های علمی و عملی تحقق آن
۲۲-اجتناب از افراط و تفریط در عرصه نظر یا عمل در مقوله حجاب
۲۳-کنترل، مراقبت، پیگیریو تذکر به کارمندان اداری در سازمان‌ها و دستگاه‌ها که مقیّد به حجاب و عفاف نیستند
۲۴-تحلیل سوء استفاده‌های اقتصادی و سیاسی از زن در غرب و غارت پیکر زن برای فروش کالا‌های خویش
۲۵-تولید چادر‌های راحت، جالب و در عین حال اسلامی و ارزان کردن بهای چادر
۲۶-پرهیز از اصرار بر حجاب برتر، بلکه تأکید بر حجاب حداقلی به گونه‌ای که نظر شرع و کارکرد‌های حجاب تأمین شود.