شوشان ـ نويد قائدی :
طی هفتههای گذشته مجدد بحث آلودگي هوا و رسيدن به شرايط بحرانی افکار عمومی مردم خوزستان خصوصاً شهرهای پرجمعيت مانند اهواز را مشغول کرد، که به طبع آن از تعطيلي مدارس تا ادارات مطرح شد. در همين راستا مطالب زيادي در فضاي مجازي مطرح شد که منشأ اين آلایندهها کجاست؟ جواب اين مسئله در عصر جديد فنآوری و وجود دانشهای نوين کار سخت و دشواري نيست و بهراحتی میتوان بهصورت آنلاين و لحظهای منشأ تمام آلایندهها را شناسايي و رصد و پايش کرد.
با استفاده از سامانههای پایش لحظهای میتوان به از وضعیت آلایندگی صنایع (حتي مزارع نيشکر و تأسیسات نفت و گاز و پتروشیمیها، صنايع فولادي، شهرکهای صنعتي) آگاهی یافت و میزان آلایندگی آنها را پایش نمود و لزومي به مراجعه مستقیم کارشناسان به واحدها و اندازهگیری خروجی آنها نيست. درواقع با نصب سامانههای پایش لحظهای، میتوان صنایع و ديگر محیطهای آلودهکننده را ملزم کرد که همیشه و در تمام ساعات شبانهروز استانداردهای مجاز خروجیهای آلودهکننده را رعایت کرده و از آلایندگی محيطي بپرهیزند.
گرچه قرار بود بر اساس ماده 192 برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران، بهمنظور کاهش عوامل آلودهکننده و مخرب محیطزیست، کلیه واحدهای بزرگ تولیدی، صنعتی، عمرانی، خدماتی و زیربنایی بزرگمقیاس منجمله نیروگاهها، شهرهاي با تراکم بالا و سامانههای حملونقل درونشهری و ...که قابلیت و ضرورت نصب و راهاندازی سامانه (سیستم) پایش لحظهای و مداوم رادارند تا پایان سال سوم برنامه، نسبت به نصب و راهاندازی سامانه (سیستم) های مذکور اقدام نمايند، اما بعيد است در استان خوزستان چنين برنامهای عملي شده باشد، که نياز است سازمان محیطزیست بهعنوان ناظر اين برنامه اعلام نظر و پاسخگو باشد.ضرورت اجراي اين برنامه در استان خوزستان به دليل وجود صنايع بزرگ نفت و گاز(فلرهاي افسارگسیخته) و پتروشيمي رو به گسترش و وجود اکوسیستمهای آبي فراوان بسيار ضروري است.
البته بر اساس اصل پنجاه قانون اساسي حفاظت محیطزیست يک وظيفه عمومي تلقي میشود و تمام مردم ایرانزمین بايد نسبت به پيگيري و مطالبه گري جهت حفظ محیطزیست سالم براي نسلهای بعد فعال و پيگير باشند و هرکجا قصور از جانب متوليان امر مشاهده شد بايد جهت احقاق حقوق عامه وارد عمل شوند، همچنين سازمان مردمي دوست دار محیطزیست، جرايد و مطبوعات عمومي و تخصصي و مراکزي علمي و پژوهشي هم وظايف عمومي پرنقشی بايد داشته باشند.
طي سالهای اخير شرکتهای زيادي در بحث توليد تجهيزات، نرمافزارهای موردنیاز و برنامههای سنجشهای زیستمحیطی فعال بوده و دست آوردهاي مهمي داشتهاند که بهراحتی با برنامهریزی و پیگیریهای منطقهای میتوان تمام امکانات لازم جهت تحقق اين موضوع مهم را تأمین و اجرايي نمود، در شرايط فعالي هيچ قصوري قابل توجيه نيست چون از نص صريح قانون تا شرايط و امکانات و لزوم اجرايي نمودن آنها مسجل است و هر دستگاه اجرايي و سازماني که کمکاری و اهمالکاری نموده بايد در برابر قانون و افکار عمومي پاسخگو باشد، زيرا جايز نيست در شرايط حاد چنين روزهايي سلامت جاني شهروندان به مخاطره افتد.
لذا پيشنهاد میشود کمیتهای ويژه در سطح استان به محوريت استانداري خوزستان تشکيل شود که البته از کارشناسان زبده خارج از سيستم اداري هم بهره برده شود تا بهفوریت جهت تحقق اين مهم برنامهریزی نمايند و طرحهای اجرايي ارائه دهند، جهت برنامهریزی بايد کليه امکانات قابل رصد و پايش درممان هاي هدف را مانند مانیتورینگ انواع حسگرها در بخش هوا، دودکشها، پارامترهای محیطی، ایستگاههای سنجش کیفی هوا و حتي آب و تالابها را مانیتورینگ و با تجمیع در يک سامانه مرکزي داير نمايند که نتیجه انواع گزارشهای مقایسهای و استخراجي آنها و نیز محاسبه شاخص کنترل کیفی هوا (AQI) و حتی ارسال دادهها برای مسئولان تصميم گير و حتي تابلوهای نصبشده در سطح شهرها قابلاجرا و رؤیت باشد، اگر هم امکاناتي موجود است بايد گسترش و تکميل شوند.
همچنين پيشنهاد میشود جهت کسب دادههای بيشتر و تحلیلهای دقیقتر از
انواع حسگرها و آنالایزهای گاز برای اندازهگیری آلایندههای چون CO,CO2,NO,NO2 SO2,, HCl VOC, TVOC, Dust و دما در هوا و پایش پارامترهایی نظیر pH, BOD,COD, TSS, TDS, EC,,DO, دما, کدورت و یون کلراید و کلرین در آب استفاده شود.
درنهایت اگر چنين سامانهای ايجاد و بهصورت لحظهای توسط افراد ذیربط در سازمان محیطزیست پايش و موردبررسی قرار گيرد و هرگونه خروج از حد استانداردهای محیط زیستي به مسئولین گزارش داده شود تا صنایع ملزم شوند اقدامات لازم را انجام دهند (بهعنوان اولين سد پيشگيري) و درنهایت در صورت عدم رعايت باید تصمیمهای قاطع ديگري گرفته شود، اگر چنین شود بعيد است،بحران به حدي برسد که نتوان آن را کنترل کرد.