شوشان: "دايرهالمعارف مصور تاريخ جنگ ايران و عراق" نام كتابي به نگارش و تدوينگري
جعفرشيرعلينياست. همان طور كه از اسم اين كتاب پيداست تاريخ مصور جنگ با
آوردن حدود يك هزار تصوير و عكس گوناگون از رويدادهاي نظامي و حتي سياسي
جنگ تحميلي، مجموعهاي كامل، ارزشمند و جذاب در خصوص دفاع مقدس را به
خواننده ارائه ميدهد.
نكته بارز در اين كتاب، دقت نگارنده در درستي و
صحت مطالب نوشتاري و همچنين آمارهاي ارائه شده است به اين لحاظ كه عمليات
مشكل جمع آوري صدها عكس و تصوير هرگز باعث نشده تا توجه گردآورنده به سنديت
مطالب آورده شده كم شود.
به عنوان نمونه وقتي با آمار تعداد
جنگندههاي اف 14 ايراني در جنگ تحميلي روبهرو ميشويم، دقت نگارنده در
بيان آمار 77 فروند تامكت تحسينبرانگيز است چراكه واقفان به اين امر مطلع
هستند كه معامله خريد اين جنگندهها توسط ارتش شاهنشاهي و امريكا 80 فروند
بود اما تا زمان پيروزي انقلاب 79 فروند آنها تحويل داده شد و دو فروند
ديگر نيز در پروازهاي آموزشي سقوط كردند.
لذا ذكر تعداد دقيق اين
جنگندهها در كنار آمار ساير جنگ افزارها و ديگر اطلاعات آماري ارائه شده
از نقاط قوت تاريخ مصور جنگ به شمار ميآيد. در كنار اين دقت و توجه،
بهرهگيري از تصاويري كه شايد كمتر ديده شده باشند (و در مواقعي بكر و
كاملاً تازه هستند) باعث ميشود تا خواننده با اثري جذاب و در نوع خود
كمنظير رو به رو شود. جزئينگري نيز از ديگر محسنات كتاب است كه در برخي
از مواقع منجر ميشود تا اگر عنوان كنيم تاريخ مصور جنگ توانسته زواياي
مغفول مانده جنگ را از مهجوريت و مظلوميت خارج كند، سخني به گزاف نگفته
باشيم.
اما در كنار اين محسنات، دايره المعارف مصور تاريخ جنگ ايران و
عراق داراي نقاط ضعفي نيز است. درست در جايي كه احساس ميكنيم ريز نگري
كتاب ميتواند باعث جذابيت بيشتر آن شود، نقطه ضعف از همين جا پديد ميآيد
چراكه برخي از كليات جنگ تحتالشعاع اين ريزنگري قرار ميگيرند. يك مثال آن
در شرح مقاطع ابتدايي جنگ به زبان تاريخ مصور است كه عنوان شده نيروهاي
مهاجم دشمن از دشت آزادگان و مشخصاً محور سوسنگرد قصد اشغال اهواز را
داشتند و در محور جنوبيتر، نيروهاي اعزامي بعثي تنها به قصد شهرهاي مهمي
چون آبادان و خرمشهر تجاوز خود را شروع كردند.
در حالي كه در تاريخ جنگ
ميخوانيم كه بخشي از نيروهاي محور جنوبي دشمن از جاده اهواز به خرمشهر
نفوذ كرده و در حالي كه هنوز دو شهر نامبرده سقوط نكرده بودند، اين نيروها
خود را به نزديكي اهواز ميرسانند. در هر حال تاريخ مصور جنگ كه چاپ دوم آن
در سال جاري منتشر شده است را ميتوان يكي از آثار خوب و قابل تامل در
خصوص رويدادهاي جنگ، قبل، حين و بعد از آن ( مذاكرات سياسي بين دو كشور
و...) دانست كه تا حد زيادي توانسته است عنصر جذابيت را در كنار بيان
استنادي رويدادهاي جنگ گردهم بياورد و از اين حيث يكي از كتابهاي منحصر به
فرد به شمار ميآيد. در پايان بخشي از اين كتاب را براي آشنايي بيشتر شما
خوانندگان عزيز ميآوريم:
ايرانيها وزير خارجه نداشتند. چون مجلس و
رئيسجمهور نميتوانستند سر يك نفر توافق كنند. (حضور قدرتمند حزب جمهوري
اسلامي در اولين دوره مجلس شوراي اسلامي، باعث ايجاد مخالفتهايي با
بنيصدر شده بود) اما عراق در حوزه ديپلماتيك بسيار حساب شده كار ميكرد.
پس
از حمله عراق به ميمك، وزارت خارجه اين كشور نامه مؤدبانهاي به ايران
نوشت: ما هيچ قصد آزمندانهاي نسبت به اراضي ايران نداريم. اما ايران به
سرزمين عراق تجاوز كرده و قرارداد 1975 الجزاير را نقض كرده است!»