رانت و رانت خواری

شوشان - علی کرد : رییس جمهور طی دستوری به معاون اول خود آقای اسحاق جهانگیری که مسؤل مبارزه با مفاسد اقتصادی هم هست، خواستار اقدامات لازم برای شناسایی و مجازات کسانی شد که با تبانی و سوء استفاده از امتیازات حاضر، زمینه ویژه خواری و درآمدهای غیر موجه را فراهم کرده اند. یکی از مسایل مبتلابه کشور ما در این برهه از زمان مشکلات حاد اقتصادی و کوچک شدن روز به روز سفره مردم بود که باید فکری به حال آن می شد.عمده ترین دلیل این امر که عوامل دیگر را نیز در پی داشت ضعف شدید مدیریت اجرایی بود، که می رفت به بحران مدیریتی منجر شود اما خوشبتختانه چنین نشد و باهوشیاری مردم فهیم کشورمان در خرداد92سکان مدیریت اجرایی کشور را به دست مردی توانا و اندیشمند و مدیر و مدبر سپردند. حال مردم چشم امیدشان به تصمیمات و اقدامات درست، سنجیده و حساب شده و به دور از احساسات و شتابزدگی این دولت است.

از نشانه های خوب دولتی که تدبیر و درایت، شعار و سرلوحهء کاراوست ،شناخت دقیق مسایل و مشکلات کشور و اولویت بندی و پرداختن به آنها در حد توان و امکانات است.یکی از مسایل ضروری، بن بستی بود که در مذاکرات هسته ای بوجود آمده بود و تقریبا" مذاکرات قفل شده بود و تحریمهای مضاعف و غیر منصفانه بر دوش مردم سنگینی می کرد و با اقدامات هوشمندانه و فعالانه در این زمینه گامهای مثبتی برداشته شد و پیشرفتهای نسبی داشته و اقدامات در خور تحسین ، علیرغم موانع داخلی و خارجی ادامه دارد.یکی دیگرمشکلات و تنگناهای کشور که مانند خوره ای به جان اقتصاد افتاده مسأله رانت و رانت جویان و رانت خواران است. گرچه فرصت یک ماهه،برای شناسایی و برخورد با ویژه خواران و سوء استفاده کنندگان در عرصهء اقتصاد فرصت بسیار کمی است و نیاز به زمان بیشتر و همکاری صمیمانه و مجدانهء قوای مقننه و قضاییه با قوهء مجریه را می طلبد،اما توجه و تأکید رییس محترم جمهور به این موضوع می تواند بستر بسیار خوبی برای مبارزه جدی با رانت خواری است و انتظار می رفتبا توجه به اهمیت موضوع، اصحاب رسانه بیشتر به آن می پرداختند.

این اقدام دولت را تحسین کرده و به فال نیک می گیرم و سطوری را در همین رابطه قلمی می کنم.امید که مفید واقع گردد. گرچه واژه های رانت و رانت خواری مدتی است که بر سر زبانها افتاده اما لازم است که تعریفی درست از آن داشته باشیم تا بتوان در مورد آن بحث کرد. رانت یک واژه اقتصادی است که بیشتر در حوزه سیاست به کار گرفته می شود. رانت معطوف به واگذاری انحصاری امکانات، فرصتها و موقعیتها به اشخاص حقیقی و حقوقی است که بر اساس داشتن رابطه (فامیلی ،حزبی ، شخصی و...) صورت می گیرد.در تعریفی دیگر آمده است:"رانت ،درآمدی خارج ازعرصه فعالیتهای مولد اقتصادی است که به لحاظ مفهومی امکان سرایت به سایر حوزه ها را دارد. بنابر این رانت میتواند اقتصادی،سیاسی ، قضایی ، اطلاعاتی و...باشد که در این بحث بیشتر رانت اقتصادی مد نظر است. تعریف عام و ساده رانت "سوء استفاده از امکانات و فرصتهای جامعه است".

یکی از عوامل مهم بقا و دوام هر دولت وحکومتی عدالت است وظلم هم باعث زوال حکومتها می شود و در حدیث داریم که حکومت به کفر می ماند اما به ظلم نمی ماند.ازنمونه های بارز ظلم وتبعیض و بی عدالتی ای، رانت خواری می باشد.وجود رانت و رانت خوار بیش و کم در همهءکشورها وجود داشته و دارد اما مهم این است که دولتها عزم جزم برای مبارزه با آن را داشته باشند و از گسترش آن جلوگیری کنند و با مبارزه مستمر علیه آن رانتخواری را به حداقل ممکن برسانند ونسبت به این پدیده شوم و مذموم حساس باشند. در حکومت ما که پایه های آن بر اساس دین و معنویت بنا شده و الگوی آن شهید عدالت، امام علی(ع) است باید درمبارزه با رانتخواری و پدیده های مذموم مشابه آن،سرآمد باشد.حاکمان دینی باید نسبت به معاد و معاش مردم،الگو و اسوه باشند ورانت خواری پدیده ای است که به لحاظ ماهوی و تبعیض و ظلمی که در آن وجود دارد،معنویت و دین را نشانه می گیرد و با اخلال در امر اقتصاد وفاصله طبقاتی و دست اندازی در بیت المال، در امرار معاش مردم نیز خلل ایجاد می کند.از جمله شعارهای اول انقلاب هم برادری و برادری بود. مردم از نابرابریهای گسترده و غیر موجه به ستوه آمده بودند.تبع انسان با نابرابریهایی که ریشه در نا عدالتی دارد ناسازگار است. اگر افراد جامعه دیگرانی را با وضعیت اقتصادی بسیار خوب ببینند و بدانند آن فاصله درآمدی ناشی از توان و کار و تلاش و پشتکار و کارآفرینی است احساس ظلم نمی کند و این دارندگی را ناشی از یرازندگی می دانند. اما اگر افرادی را مشاهده کنند که بر اثر مراوده یا رابطه با این و آن و با زد و بند و سوء استفاده ثروت دیگریس چند صد برابر شده اینج احساس نابرابری منفی می کند و در روحیه و نگرش و رفتار او اثر سوء می گذارد. سرمایه عظیم و مهم کشور ما اعتقادات و باور توده مردم به نظام و آرمان های آن است اگر این سرمایه اجتماعی خدای ناکرده دچار خلل شود و رو به افول بگذارد هیچ چیز دیگری نمی تواند آن را جبران کند.

سوء استفاده های مالی و رانت خواریها ضربات مهلکی بر اقتصاد و کشور وارد می کند و باید بیش و پیش از این مورد توجه و دقت مسولین امر و دولتمردان باشد.گرچه دولتی بودن اقتصاد زمینه های بیشتری را برای رانت فراهم می آورد اما تنها راه حل آن خصوصی سازی نیست.دولت هم باید در زمینه خصوصی سازی اقدام کند و هم با همه توان جلو رانت خواری را بگیرد. علل و عوامل رانت جویی و رانت خواری زیادند وموثر ترین راه مبارزه در این مسیر شناخت زمینه ها و بسترها و علل و عوامل رانت خواری و مبارزه با آن عوامل است.باتوجه به وضعیت معیشتی امروز کشورمان، عدالت اقتصادی یکی از ضروریات است. هر اقدام مهم اقتصادی با نام جهاد اقتصادی یا اقتصاد مقاومتی و یا حماسه اقتصادی بدون از بین بردن رانت خواریها میسر نیست و به سرانجام مطلوب نمی رسد.رانت و رانت خواری شجره خبیثه ای است که اقتصاد کشور را فلج می کند. براب برچیدن رانت و مبارزه بی امان با رانت خواران،نیاز به عزمی راسخ در همه ارکان حکومت است..باید رانت پروری و سفارشات ویژه و حمایت و پشتیبانی از کسانی که دستهای آلوده ثرورتهای نجومی و شبهه ناک دارند،امری مزموم و ناپسند و غیر قابل بخشش باشد. بهترین کمک به اقشار محروم و نماد جهاد اقتصادی ، مبارزه با رانتخواران است.دست دولت در این خصوص به سوی همه کسانی دراز است به به هر نحوی از انحاء بتوانند در شناسایی و مجازات رانت خواران مؤثر باشند.اگر آحاد مردم ببینند و با همه وجود احساس کنند که عدالت برقرار است و نور چشمی وجود ندارد و فقط هرکه حرفه بهتری دارد و کار و تلاش بیشتری می کند و فکر اقتصادیش را به کار می اندازد، درآمد بیشتری دارد، با انگیزه بیشتر دنبال تلاش بیشتر برای درآمدی سالم و بیشتر است و وقتی رقابت سالم و فعالیت اقتصادی سالم در جامعه ترویج شود اقتصاد کشور رو به بهبود می رود اما اگر بسیاری از افراد بدون چشمداشت سفارش و پارتی و بدون استفاده از رانت، تلاش کنند و دیگری یا دیگران را ببیند که به دلیل استفاده از رانت یک شبه ره صد ساله را طی کرده ، ناامید و سرخورده و بی انگیزه می شود. بیاییم دست به دست هم دهیم و با هرکه چشم طمع به کیسه بیت المال دارد برخورد کنیم.همه آن کسانیکه دل در گرو این ملت رشید و این نظام واین مرز و بوم دارند بدون تعصب های بی جا و بدون حب و بغضهای شخصی ، جناحی ، گروهی و باندی ،با پدیده شوم رانت خواری مبارزه کنیم. از شعارهای محوری انقلابدر آخر سه توصیه مهم برای اثربخشی دستور رییس جمهور محترم دارم. 

1-این یک آسیب اقتصادی، اجتماعی است که گریبان کشور ما را گرفته و برای به نتیجه رسیدن و منحرف نشدن از مسیر، بصورت فراجناحی به آن نگاه کنیم و معاون محترم رییس جمهور از افراد دست پاک و در عین حال شجاع وتوانمند فارغ از رویکرد سیاسیشان برای مبارزه با این پدیده و شناسایی رانت جویان و رانت خواران استفاده کند.

2-پس از شناسایی، بدون جنجال تبلیغاتی و از طریق مجاری قانونی محاکمه و مجازات آنان بر اساس عدل اسلامی صورت گیرد و با رانت خوار از هر طیف و گروه، با نام یا بی نام و نشان، برخورد قاطع اما قانونی و عادلانه صورت گیرد.

3- قوانین و ساز و کارهایی ایجاد شود که زمینه های رانتخواری را از بین ببرد و مجازات های سنگینی برای ویژه خواران وضع شود تا کسی حوس رانت جویی یا رانت خواری به سرش نزند.

4-قوانین و مقررات اقتصادی شفاف برای سرمایه گذاری و کار اقتصادی وضع شود و مسیر اجرای کار ،حتی الامکان ساده و کوتاه باشد تا نیازی به پارتی و سفارش نباشد و از طرف دیگر عوامل کنترل و نظارت با دقت هر چه تمام تر بر امور نظارت داشته و جلو سوء استفاده ها گرفته شود.

5- با کار فرهنگی و رسانه ای و ساز و کارهای قانونی جلو پارتی بازی و سفارشات و امتیاز خواهی و امتیاز دهی ویژه گرفته شود. اگر هر شخصیت حقیقی و حقوقی بخواهد یک کار اقتصادی بکند بدون معرفی و سفارش درخواست خود را بدهد و پروسه لازم را طی کند و کار خود را بدون دغدغه و با طی مسیر قانونی انجام دهد.اگر آن کار قانونی است و روالی دارد پس چه نیاز به یادداشت و سفارش یک مقام حکومتی و اگر قانونی نیست یا می خواهد میانبر بزند و یا امتیاز ویژه بگیرد و ویژه خواری کند، اولا" نباید حمایت و سفارش شود ثانیا" اگر سفارش شد باید از طریق ساز و کارهای قانونی برخورد لازم صورت گیرد تا موارد این چنین تکرار نشود و رانت خواری ازبین برود.

به امید روزی که خورشید فروزان عدالت در همه ابعاد وعرصه ها برکشور عزیزمان ایران اسلامی پرتو افکنده وهر روز بهتر از دیروز،پرتو افشانی کند. انشا الله.