محرم و مقاومت دو واژه متفاوت ولی در عین حال مرتبط به هم ،مقاومت کمیایی عظیم وخمیرمایه پیروزی ها، مقاومت یعنی تحمل در برابرظالم ودست روی دست نهادن در برابر شکست نیست،بلکه مقاومت عزم وجزم در برابر انجام یک عمل مهم وکاری بزرگ وخطیر، پس مقاومت نقطه مقابل تحمل عجز آمیز، بنابراین معنی حقیقی مقاومت، استقامت در کوران حوادث و در برابر گناهان و شداید می باشد، که باعث ایجاد روحیه قوی در راه اهداف بزرگ وانجام وظیفه ای سنگین بهترین نوع مقامت در محرم سال (61) تبلور یافت آن هنگام که لشکراسلام درکربلا مقابل در لشکر کفر قرار گرفت.

و اما حادثه کربلا:

حادثه کربلا و عاشورای حسینی (ع)، از اثرگذارترین حوادث تاریخ می باشد که جامعه اسلامی و جهان بشریت از برکات آن بهره های فراوانی برده است.

ویژگی های شخصیتی ومبانی اعتقادی و فکری پدید آورندگان و اقدامات انجام شده در واقعه عاشورا(زشتی ها و زیبایی ها) استثنایی و بی نظیر هستند و همین مسئله باعث شده است که این واقعه اهمیت فراوانی پیدا کند .

حادثه کربلا دو صفحه دارد. یک صفحه از آن، پر است از ظلم، جنایت، بی شخصیتی، پستی، مصیبت، ... و زشتی. در این صفحه، قتل عام انسان های بی گناه- از سالخورده وجوان و نوجوان تا کودک شیر خوار- اسب بر بدن مرده تاختن، آب ندادن به انسان های تشنه، شلاق زدن زنان و کودکان بی پناه ومصیبت دیده ، سوار کردن اسیران بر شترهای بی جهاز و... را می بینیم.

در صفحه دیگر این حادثه- آن صفحه ای که قهرمانش حسین ابن علی (ع) است- برعکس صفحه قبل، هرچه می بینیم، زیبایی، حماسه، تجلی حق پرستی، مهربانی و کرامت انسانی است. با نگاه کردن به این صفحه از حادثه عاشوراست که بشریت به خود می بالد و برای رسیدن به کمال مطلوب الهی امیدوار می شود.

امام حسین (ع) مبارز و مجاهدی است که روح حماسه وایثار، عشق و عرفان، مجاهدت و فداکاری، توکل به خدا و نترسیدن از دشمن ،... و در یک کلام ، روح عاشورایی بودن را در همه انسان های آزادی خواه تاریخ زنده کرد.

دل های غبارگرفته، در پرتو درس ها و زیبایی های حادثه عاشورا، حسینی شدند تا دیگر دچار تردید نشوند ودر هنگامه مقابله با دشمن و جبهه بدی ها، از شوکت و قدرت باطل و گستردگی جبهه زشتی ها و پلیدی ها نهراسند و فقط به خدا توکل داشته باشند.

از امام حسین (ع) همان یک جمله «هیهات منّ الذّلة» کافی است تا جهانی را چراغ هدایت، درهای بسته را کلید خوشبختی، زمین های سرد را آفتابی گرمابخش و همه موجودات را روح حیات جاودانه ابدی باشد.

کربلا، الگوی همیشگی و مثالی روشن است برای اینکه انسان بداند درمقابل ظلم وتباهی باید ایستاد و در مبارزه با جهل و نادانی نباید دچار تردید شد.

در ماندگاری یک حماسه، عوامل متعددی از جمله، شخصیت و ویژگی های شخصیتی خالق حماسه، یاران و اطرافیان او و اقدامات انجام شده در جریان حماسه و... نقش مؤثری دارند.1

همین عوامل است که باعث شده است، بعد از گذشتن چهارده قرن، حادثه عاشورا نه تنها از یادها نرود بلکه هر روز با شناخته شدن ابعاد تازه ای از زیبایی های آن، بر گستره و دامنه تأثیر گذاری اش افزوده شود.

در یک ضلع صفحه زیبایی های عاشورا، شخصیت بی نظیر سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) قرار دارد که قله ایمان و عرفان و بندگی خدای رحمان است.

در ضلع دوم این صفحه عظیم، خاندان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و یاران و همراهانی قرار دارند که هرکدامشان در اوج عشق و ایمان و دلدادگی به خدا و دین اسلام می باشند.

در ضلع سوم نیز، زیبایی های عاشورا و اقدامات بی نظیر به وجود آورندگان و همراهی کنندگان حماسه عاشورا را می بینیم.

در بررسی این عوامل تاثیر گذار است که هدف والا و متعالی قیام کربلا و حماسه عاشورا بیشتر مشخص می شود. حماسه کربلا، برای زدودن غبار از چهره دین و اسلام ناب محمدی(ص) آفریده شد و به همین دلیل است که می بینیم مکتب عاشورا هم پیام اعتقادی دارد هم پیام اخلاقی دارد و هم پیام عرفانی. در این مکتب است که راه و روش درست زیستن و سالم رسیدن به زندگی حقیقی را می آموزیم. مکتب عاشورا با پیام اعتقادی خود، توحید در عقیده و عمل و اعتقاد حقیقی به رسالت نبوی را می آموزد و روح واقعی معاد و جایگاه اصیل امامت و ولایت را به همه انسانها معرفی می کند.

پیام های اخلاقی مکتب عاشورا، مجموعه ای از زیبایی هاست، زیبایی هایی که راز ماندگاری و هدایت گری حماسه عاشورا درآن نهفته است. در این نوشتار، به بعضی از این زیبایی ها که از مقاومت نشآت گرفته اشاره می شود.

1.ایثار

ایثار، مقدم داشتن دیگری بر خود است.در قرآن کریم و روایات دینی، این صفت پسندیده و اخلاقی، بسیار ستایش شده است. گذشتن از خواسته های خود و چشم پوشیدن از آنچه دوست داریم به خاطر دیگری و در راه دیگری «ایثار» است.

ایثارگر حاضر است هستی و جان خود را برای خدا و رشد وسعادت بندگان او فدا کند.

در حادثه عاشورا، نخستین ایثارگر، شخص حضرت امام حسین (ع) بود که حاضر شد خود را فدای دین خداکند و رضای او را بر همه چیز ترجیح داد.

فرزندان، برادران و خواهران و اصحاب امام (ع)نیز ایثارگرانی بودند که در راه خدا و دین او حتی از جان شیرین خود دریغ نکردند.

2.تکریم انسان

در نگاه دینی و در جبهه حق، مؤمن ارزش و کرامت دارد ، انسان ها احترام دارند و به خاطرایمانشان تکریم می شوند.معیار تکریم و بزرگی انسان تقوا، ایمان و تعهد است.

امام حسین (ع) در عاشورا به یاران خویش عزت بخشید و آنان را وفادارترین یاران حق نامید. آن حضرت خود را به بالین یکایک یاران شهیدش رساند و سر آنان را بر دامن گرفت.بین آنها تفاوت قائل نشد.هم بر بالین فرزند رشید خود، علی اکبر، حاضر شد و هم بر بالین غلام خود.

امام (ع) فداکاری یارانش را ارج نهاد و انسان و انسانیت را کرامت بخشید. شخصیت دادن به افراد با ایمان و فداکار در راه خدا و ارزش های دینی، پیام عاشوراست که امام حسین (ع)آن را به همه آزادگان آموخت.

3. توکل

داشتن تکیه گاهی قدرتمند و استوار در شداید و حوادث ، عامل ثبات قدم و نهراسیدن از دشمنان و مشکلات است. توکل ، همان تکیه داشتن برنیروی الهی و نصرت و امداد اوست. قرآن کریم دستور می دهد که مؤمنان فقط بر خدا تکیه کنند و در روایات اسلامی آمده است که هر کس به غیر خدا تکیه کند، خوار و ضعیف می شود.

امام حسین (ع) فقط با توکل برخدا، از مدینه حرکت کرد. هنگام خروج از مکه به سوی کوفه نیز، گرچه پاسخ به دعوت کوفیان را در نظر داشت، باز هم تکیه گاهش خدا بود، نه نامه ها و دعوت های مردم کوفه.

به همین دلیل هم وقتی در میان راه خبر بی وفایی و پیمان شکنی مردم کوفه را شنید بازنگشت و برای انجام تکلیف الهی، با توکل برخدا به راه خود ادامه داد.

4.صبر و استقامت

برای مقابله با فشارهای درونی و بیرونی و غلبه بر مشکلات در راه رسیدن به هدف، پایداری و استقامت لازم است.بدون صبر، در هیچ کاری نمی توان به نتیجه مطلوب رسید. صبر، دعوت دین در همه مراحل زندگی و بندگی است و در حماسه عاشورا نیز این جلوه عظیم روحی انسان دیده می شود. آنچه حماسه کربلا را به اوج ماندگاری و تاثیر گذاری رساند، روحیه مقاومت و صبر و پایداری امام حسین (ع) و یاران و همراهان ایشان بود.

صبر و پایداری شهدای کربلا و بازماندگان آنان، به ویژه به هنگام اسارت و عزیمت از کربلا به کوفه و شام، به عنوان یک مقام و خصلت برجسته و ارزشمند به ثبت رسید و در تاریخ خوبی ها جاودانه شد.

5.عمل به تکلیف الهی

معیار شناخت برای مکتبی بودن یک مسلمان این است که او در همه ابعاد زندگی و کارهای فردی و اجتماعی نسبت به وظیفه دینی متعهد و عامل باشد.تکلیف در شرایط مختلف فرق می کند. در یک زمانی ممکن است, تکلیف مطایق میل و خواست قلبی انسان باشد و در یک مقطع دیگر مخالف خواست و میل قلبی او.یک وقت, تکلیف ممکن است موردپسند عامه مردم باشد و وقت دیگر مخالف خواسته های آنان .

مسلمان چون در برابر خداوند تعهد دارد, عملکرد او هم باید طبق خواسته خداوند باشد و هیچ چیز را فدای عمل به تکلیف نکند.

با دقت در روش عملی و صحبت های فراوانی که از امام حسین (ع) باقی مانده است ,در می یابیم که امام (ع) فقط برای رضای خدای متعال به تکلیف دینی خود عمل کرد و یاران و اصحاب او نیز همین گونه بوده اند 3.

6.حس مواسات

مواسات یکی از زیباترین خصلت های معاشرتی است و معنی آن غمخواری , همدردی و یاری کردن دیگران است.مواسات از ریشه "اسوه" است.یعنی دیگری را در مال و جان ,همچون خود دیدن و دانستن و به خود مقدم داشتن و به دوستان و برادران دینی یاری و کمک مالی و جانی رساندن.

در بین حماسه آفرینان عاشورا,این خصلت برجسته به وضوح دیده می شد و در مرحله بالا به "ایثار" می رسید.یاران امام (ع) نسبت به امام (ع) و اصحاب نسبت به یکدیگر این حالت را داشتند و از بذل هیچ چیز مضایقه نکردند و به این مواسات افتخار کردند. 4

7.آزادگی

آزادی در مقابل بردگی است,اما آزادگی نسبت به آزادی برتری دارد و نوعی حریت انسانی و رهایی انسان از قید و بندهای ذلت آور و حقارت بار است.تعلقات و پایبندی انسان به دنیا,ثروت ,اقوام,مقام,فرزندو... در مسیر آزادی روح او مانع ایجاد می کنند.آزادگی در این است که انسان کرامت و شرافت خویش را بشناسد و به سستی و ذلت و حقارت نفس و اسارت دنیا و زیرپا نهادن ارزش های انسانی تن ندهد.در نهضت عاشورا,جلوه های بارزی از آزادگی دیده می شود.

8.فتوت و جوانمردی

مردانگی و جوانمردی از خصلت های ارزشمندی است که انسان دارای این خصلت را، به اصول انسانی,تعهد و پیمان و رعایت حال درماندگان پای بند می کند. کسی که به حق وفادار بماند و از پستی و ستم گریزان باشد, از ضعیفان پشتیبانی کند و اهل گذشت و ایثار و فداکاری باشد "جوانمرد" است.در فرهنگ دینی, نوعی بذل و بخشش ,نیکی به دیگران, گشاده رویی ,عفاف و خویشتن داری , پرهیز از آزار دیگران و دوری از دنائت و پستی را "فتوت" دانسته اند.

همه یاران امام (ع) ,که در صحنه دفاع از حجت خدا و دین الهی تا پای جان ماندند , به امام خود پشت نکردند و بر سر عهد و پیمان خود ماندند. آنان جوانمردان فتوت پیشه ای بودند که مردانگی را در مکتب اهل بیت (ع) آموخته بودند.

9.جهاد با نفس

جهاد با نفس به معنی مبارزه با تمنیات نفس و کنترل هوای نفس و خشم و شهوت و دنیا دوستی و فداکردن خواسته های خود را خواسته خداست.به همین دلیل است که جهاد با نفس برتر و دشوارتر از جهاد با دشمن بیرونی است.

در صحنه عاشورا, کسانی حضور داشتند که اهل جهاد با نفس بودند و هیچ هوا و هوسی در انگیزه و عمل آنان دخیل و شریک نبود . به همین دلیل بر جاذبه های مال,مقام,شهوت,عافیت و رفاه ، ماندن و زیستن ,نوشیدن و کامیاب شدن...پیروز شدند .شهدای کربلا همه مجاهدان با نفس بودند و پیامشان به همگان نیز همین است.

10.شجاعت

شجاعت آن است که انسان در برخود با سختی ها و خطرها دلی استوار داشته باشد.

این نیروی قلبی و صلابت اراده و قوت روح سبب می شود که انسان هم از گفتن حق در برابر ظالمان نهراسد. هم هنگام نیاز ، مقابله و نبرد کند و هم از فداکاری و جانبازی نترسد.

شجاعت آن است که انسان علی رغم وجود زمینه های هراس ,نترسد و خود را نبازد و با غلبه بر مشکلات,تصمیم گیری بر اساس حق و درست داشته باشد.

شجاعت عاشورائیان در اعتقاداتشان ریشه داشت.آنان که با عشق به شهادت, می جنگیدند, از مرگ ترسی نداشتند تا در مقابله با دشمن سست شوند.همین عامل ،امام حسین(ع) و یارانش را به نبرد عاشورا کشاند تا حماسه ای ماندگار بیافرینند.

11.عزت

عزت به معنی مقهور عوامل بیرونی نشدن ,شکست ناپذیری,صلابت نفس,کرامت و والایی روح انسانی و حفظ شخصیت است.آنانکه عزت دارند,به ذلت و پستی و دنائت تن نمی دهند , کارهای زشت و حقیر نمی کنند و برای حفظ دین ،گاهی جان می بازند.

همه حرکات و گفته های امام حسین(ع) از عزت و بزرگواری سرشار بود و فرزندان و یاران و اصحاب آن حضرت نیز این گونه بوده اند. 5

خاندان حضرت سیدالشهدا (ع) عزت آل الله را پس از عاشورا, هر چند در قالب اسارت ,حفظ کردند و کوچکترین ضعف یا عکس العملی که نشان دهنده ذلت و خواری باشد ,از خود نشان ندادند .

12.غیرت

یکی از صفت های پسندیده انسانی غیرت است.غیرت در لغت به معنی آن است که سرشت و طبیعت انسان از مشارکت غیر در امور مورد علاقه اش نفرت داشته باشد.غیرت در اصطلاح آن است که کسی به ناموس خود و همسر یا فرد مورد علاقه اش به حدی اهتمام ورزد که به دیگری اجازه تعرض به حریم خویش ندهد.

غیرت ورزیدن خصلتی ارزشمند و پسندیده است .غیرت دینی نیز سبب می شود که انسان با هر نوع سوء قصد و هجوم مخالفان به دین و ارزش های مقدس و معتقدات دینی برآشوبد و عکس العمل نشان دهد و در دفع تعرض بکوشد . غیرت نشانه ارزشمندی شخصیت یک انسان است.

پیروان عاشورا هم درس عفاف و حجاب را به عنوان "غیرت ناموسی" و هم دفاع از مظلوم و نصرت حق و مبارزه با باطل و بدعت را به عنوان غیرت دینی , از حماسه آفرینان کربلا می آموزند .

13.عفاف و حجاب

کرامت انسانی زن در سایه حجاب او تامین می شود.حجاب,به عنوان یکی از احکام دینی ,برای حفظ پاکدامنی زن و نیز حفظ جامعه از الودگی های اخلاقی ، موردتاکید قرارگرفته و برآن تصریح شده است.

نهضت عاشورا برای احیای ارزش های دینی بر پا شد که یکی از آنها حجاب و عفاق زنان مسلمان بود.حجاب و رفتار همراه با عفاف همسران و دختران شهدای کربلا و شخص حضرت زینب کبری(س) نمونه عملی متانت بانوی اسلام است.

آنان با آنکه زیر دست دشمن بودند و داغدار و مصیبت زده از شهری به شهری و از درباری به درباری برده می شدند، از شأن و مرتبه یک زن مسلمان و متعهد مراقبت می کردند و در همان حال نیز از سخنرانی های افشاگرانه و انجام رسالت خود و تبیین اهداف عاشورا و حقایق دینی و دفاع از اهداف شهدا باز نمی ماندند. این درسی بزرگ برای بانوان در همه دوران و شرایط است.

: حادثه کربلا و عاشورای حسینی (ع)، از اثرگذارترین حوادث تاریخ می باشدکه جامعه اسلامی و جهان بشریت از برکات آن بهره های فراوانی برده است.

حادثه کربلا دو صفحه دارد. یک صفحه از آن ،پر است از ظلم ،جنایت ، بی شخصیتی ،پستی ،مصیبت ،...و زشتی . در این صفحه، قتل عام انسان های بی گناه- از سالخورده وجوان و نوجوان تا کودک شیر خوار- اسب بر بدن مرده تاختن، آب ندادن به انسان های تشنه، شلاق زدن زنان و کودکان بی پناه ومصیبت دیده ، سوار کردن اسیران بر شترهای بی جهاز و... را می بینیم.

در صفحه دیگر این حادثه- آن صفحه ای که قهرمانش حسین ابن علی (ع) است- برعکس صفحه قبل، هرچه می بینیم،زیبایی،حماسه، تجلی حق پرستی ،مهربانی و کرامت انسانی است. با نگاه کردن به این صفحه از حادثه عاشوراست که بشریت به خود می بالد و برای رسیدن به کمال مطلوب الهی امیدوار می شود.

امام حسین (ع) مبارز و مجاهدی است که روح حماسه وایثار، عشق و عرفان، مجاهدت و فداکاری،توکل به خدا و نترسیدن از دشمن ،... و در یک کلام ، روح عاشورایی بودن را در همه انسان های آزادی خواه تاریخ زنده کرد. 6

دل های غبارگرفته ، در پرتو درس ها و زیبایی های حادثه عاشورا، حسینی شدند تا دیگر دچار تردید نشوند ودر هنگامه مقابله با دشمن و جبهه بدی ها، از شوکت و قدرت باطل و گستردگی جبهه زشتی ها و پلیدی ها نهراسند و فقط به خدا توکل داشته باشند.

از امام حسین (ع) همان یک جمله «هیهات منّ الذّلة» کافیست تا جهانی را چراغ هدایت، درهای بسته را کلید خوشبختی، زمین های سرد را آفتابی گرمابخش و همه موجودات را روح حیات جاودانه ابدی باشد.

کربلا ، الگوی همیشگی و مثالی روشن است برای اینکه انسان بداند درمقابل ظلم وتباهی باید ایستاد و در مبارزه با جهل و نادانی نباید دچار تردید شد.

در ماندگاری یک حماسه ، عوامل متعددی از جمله، شخصیت و ویژگی های شخصیتی خالق حماسه، یاران و اطرافیان او و اقدامات انجام شده در جریان حماسه و... نقش مؤثری دارند.

همین عوامل است که باعث شده است ، بعد از گذشتن چهارده قرن، حادثه عاشورا نه تنها از یادها نرود بلکه هر روز با شناخته شدن ابعاد تازه ای از زیبایی های آن، بر گستره و دامنه تأثیر گذاری اش افزوده شود.

در ضلع سوم نیز، زیبایی های عاشورا و اقدامات بی نظیر به وجود آورندگان وهمراهی کنندگان حماسه عاشورا را می بینیم.

در بررسی این عوامل تاثیر گذار است که هدف والا و متعالی قیام کربلا و حماسه عاشورا بیشتر مشخص می شود. حماسه کربلا، برای زدودن غبار از چهره دین و اسلام ناب محمدی(ص) آفریده شدوبه همین دلیا است که می بینیم مکتب عاشورا هم پیام اعتقادی دارد هم پیام اخلاقی دارد و هم پیام عرفانی. در این مکتب است که راه و روش درست زیستن و سالم رسیدن به زندگی حقیقی را می آموزیم. مکتب عاشورا با پیام اعتقادی خود، توحید در عقیده و عمل و اعتقاد حقیقی به رسالت نبوی را می آموزد و روح واقعی معاد و جایگاه اصیل امامت و ولایت را به همه انسانها معرفی

می کند.

مقاومت زنان در محرم (عاشورا)

روحیه مقاومت وتحمل در مقابل شهادت مردان اسلام در کربلا از درسهای نهضت جاوید عاشورا بود.

که اوج این صبوری در رفتار حضرت زینب (س) جتوه گر است ،مادرانی که فرزندان خود را برای

رفتن به میدان معرکه وشهادت تشویق می کردند ،مقاومت در کاروان اسرا،در کوفه ،در شام ،در مجلس

یزید،اینها درس های مقاومت عاشورا هستندکه در زنان آگاهومبارز متجلی شد.در طول جنگ تحمیلی

زنان مبارز وفداکار انقلاب اسلامی ایران نشان داد که آموزش صبر ومقاومت را از شیر زنان کربلا به خوبی

آموخته اند

آخر اینکه مقاومتی که نصیب امام حسین (ع) ویارانش در محرم شد ،ادبیات خاصی را ایجاد کرد ،شان

مقاومت در واقعه کربلا در جهاد،در امر به معروف ونهی از منکر ،ودر ایثار نمایان شد وبه نمادی مقدس والهام7بخش تبدیل گردید و (هیهات من الذله) درسی شد که امام حسین (ع) به انسان ها آموخت تا آزاد مردانه هیج گاه در مقابل فرومایگان سر به تسلیم فرود نیاورند اینست ارتباط

منا بع :

کتاب سیره پیشوایان _مهدی پیشوایی _چاپ سینزدهم

کتاب راهبردهای فرهنگی واجتماعی نهضت عا شورا

کتاب شهید جاوید حسین بن علی _چاپ دوم 1351

برچسب ها: رزاق خسرجی ، محرم ، مقاومت